Психология негіздері

Ғ .А . А б а ев а
АРНАЙЫ ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ 
ПСИХОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ
Оқу құраіы
Алматы 2014
9 b O U > S

УДК 447 
ББК 74.3 
К 67
Рецензенттер:
п.г.д., профессор Иманбаева С.Т. 
п.ғ.к. Халыкова Б.С.
К 67 Ғ.А. Абаева. Арнайы педагогика жэне психология иегіздері. 
Оку
кұралы - Алматы, 2014 - 146 б.
ISBN 998-601-281-947-2
Оқу құралында қазіргі таңдағы мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту 
мен тэрбиелеуді ұйымдастырудағы ілімдік жэне арнайы педагогикалык жэне 
психологиялық аспектілері қарастырылған. Ерекше білім алуды кажет ететін 
балалардың топтарына психилогиялык-педаі огикалык сипаттама бере отырып, 
олармен 
жүргізетін 
коррекциялық 
дамыту 
жұмыстарының 
өзгешелігі 
көрсегілген.
Құрал калың оқырманға, жоғары оку орындарындағы студеттер мен пэн 
оқытушыларына, арнайы жэне жалпы білім беру мекемелердің тәжірибелік 
кызметкерлеріне арналған.
УДК 447 
ББК 74.3
ISBN 998-601-281-947-2
© Ғ.А. Абаева, 2014 
© ЖШС «Medet Group», 2014

М а зм ұ н ы
Кіріспе 
. 4
Арнайы педагогиканын максат, міндеттері, салалары,
терминологиялык аппараттары 
^
Қалыпты жэне калыпты жагдайдан ауыткыған баланың психикалық
жэне дене дамуынын негізгі заңдылықтары 
30
Дамуында ауыткулары бар балалар категорияларының жіктелуі 
42
Ой-өрісінде жетіспеушілігі бар балалардың психологиялық- 
педагогикалык сипаттамасы 
50
Психикасының дамуы тежелген балалардың психологиялык- 
педагогикалык сипаттамасы 
60
Көру кабілеті закымдалған балалардын психологиялык-педагогикалык 
сипаттамасы 
66
Сөйлеу тілі бұзылған балалардың психологиялык-педагогикалык 
сипаттамасы 
' 
75
Есту қабілеті бұзылған балалардын психологиялык-педагогикалык 
сипаттамасы 
87
Тірек козгалыс аппараты бұзылған балалардын психологиялык- 
педагогикалык сипаттамасы 
95
Ерте жастағы балалар аутизміне шалдыққан балалардын 
психологиялык-педагогикалык сипаттамасы 
104
Күрделі кемістіктері бар балалардын психологиялык-педагогикалык 
сипаттамасы 
112
Мүмкіндіктері шектеулі балаларға білім беруді ұйымдастыру жүйесі 
120
Қазақстан Республикасындағы мүмкіндігі шектеулі балаларга
заманауи білім беру мәселелері мен даму тенденциялары 
133
Қолданылған әдебиеттер тізімі 
144
~ 3 ~

Кіріспе
Қазақстан Республикасының білім беру саясатындағы жоғары 
міндет - мемлекетіміздің тұрғындарын сапалы білім берумен 
қамтамасыз ету, білім беру сапасын жоғарлату болып табылады. 
Сонымен 
катар 
Қазақстан 
Республикасындағы 
білім 
беруді 
дамытудың 
2011 -2020 
жылдарға 
арналған 
мемлекеттік 
бағдарламасында мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпы білім беру 
жүйелеріне енгізу, инклюзивті білім беруді жетілдіру мэселесі 
енгізілген. 2010 жылы Қазақстан Республикасының «Білім беру 
туралы» Заңына өзгерістер жэне толыктырулар енгізілді: «Мемлекет, 
даму жағдайы мумкіндігі шектеулі азаматтардың білім алуына, 
дамуының бұзылуын түзетуге жэне әлеуметтік бейімделуіне білім 
берудін барлық деңгейлеріне ерте жастан оның ішінде инклюзивті 
білім беруді дамыту жолымен қамтамасыз етеді». Бұл өзекті мэселе 
педагог мамандардың инклюзивті білім беру жағдайында жұмыс 
істеу кұзыреттілігін көтеруді басты орынға қояды.
Арнайы педагогика жэне психология негіздері - мүмкіндігі 
шектеулі 
балалардың 
психикалық даму 
заңдылықтарын, 
жас 
ерекшелігіне сэйкес жетекші іс-эрекет типтерін, баланың калыпты 
психикалық дамуының шарттарын, калыптан ауытқыған жағдайдагы 
дамуын, сонымен катар аталған топтағы балаларға коррекциялық 
педагогикалык 
көмек 
көрсетудің 
міндеттерін, 
қағидаларын, 
мазмұнын карастырады.
~ 4 ~

¥сынылған оку материал теориялык жэне тәжірибелік жағынан 
камтамасыздандырылған. Эр дэрістің максаты, жоспары, такырып 
бойынша негізгі ұғымдары, мазмұны толық ашылған,
Семинарлык (практикалык) сабактарында теориялык білімін 
бақылауға арналған сұрактар мен тапсырмалар, репродуктивті- 
практикалык 
деңгейдегі 
тапсырмалар, 
өз 
бетімен 
орындауға 
бағьггталған тапсырмалар тізбесі бар.
Білім алушылардың білім, білік, дағдыларын тексеруге жэне 
бағалауға арналған теориялык жэне тест тапсырмалары ұсынылған.
¥сынған оқу кұралы педагог мамандардың ғылыми ой-өрісін 
кеңейтуге, инклюзивті білім 
беру жағдайында педагогикалык 
дайындығының теориялык сапасын жоғарлатуға, дамуында түрлі 
ауытқушылығы 
бар 
балалардын 
жас 
ерекшелік 
дамуының 
зандылықтарын, мүмкіндігі шектеулі балаларды элеуметтік оңалту 
мен интеграциялаудың негізгі жолдары туралы теориялык жэне 
тәжірибелік білімдерін калыптастыруга бағытталған.
5
~