Сене ала ма? Сенім және ғылым жайлы сұхбат
АЛ ЕГЕР БҰНЫ ШӘКІРТТЕРДІҢ ӨЗДЕРІ ОЙЛАП ТАПСА ШЕ?
жүктеу/скачать 0.59 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ДЕРЕКТЕРДІ БАСҚАША ДА ТҮСІНДІРУГЕ БОЛМАЙ МА
АЛ ЕГЕР БҰНЫ ШӘКІРТТЕРДІҢ ӨЗДЕРІ ОЙЛАП ТАПСА ШЕ?Ербол, мұның бәрін майын тамызып, келістіріп айтып отырсың. Алайда шәкірттердің бәрі де Исаның ең жақын достары емес пе еді? Осы әңгімені олардыц өздері бастан-аяқ ойлап шығармағанына кім кепіл? Мейлі, Мұрат. Сондай мүмкіндік те болар еді. Бірақ біз әңгімемізде ойдан шыққан жай мүмкіндіктерді емес, сенімді дәлелдерді ғана қарастырмаймыз ба? Ғылыми қағидаларға сүйенетін адамның санасы беталды лаға бермей, тек сенімді дәлелдер мен шынымен ықтимал болған оқиғалардың нұсқап жатқан жағына қарай жылжиды емес пе? Шәкірттері осының бәрін ойлап шығарды деген мүмкіндікті елестетуге болса да, оның ықтималдығы жоқтың қасы. Біріншіден, шәкірттер Исаның Өзінің қайта тірілетіндігі туралы алдын ала айтқан сөздерінің мағынасы өздерінің ой-санасынан тыс қалғанын мойындайды. Олар Исаның қайта тірілетіндігіне сене қоймаған екен, Ол қайта тірілді деп оларға ойдан хабар шығарып не бар? Екіншіден, бұрынырақ айтып өткеніміздей, бір жайттың өтірік екенін біле тұра, сол өтірік үшін жанын қиятын есі түзу адам болмайды. Шәкірттер осы оқиғаны ойдан шығармағандығының үшінші дәлелі де бар. Яһуди басшылары Исаны мойындаудан бас тартқан еді ғой? Шәкірттер Иса өлімнен қайта тірілді деп Иерусалим мен оның атырабында жариялай бастағанда, яһуди басшылары Исаның денесін қабірден қайта шығарып алып, оны бүкіл халыққа көрсетіп, осы «жалған қауесеттің» тамырына балта шаппас па еді? Төртінші дәлел де келтіруге болады. Елшілердің бірі — Пауыл Исаның жолына түскен алғашқы елшілердің қатарында болған жоқ. Керісінше, Иса өліп, қайта тірілгеннен кейінгі алғашқы жылдары Пауыл (сол кезде оны көбіне Саул деп атайтын) Исаның жолына түскен адам- дарды аямай қудалап, біреулерін түрмеге жауып, басқаларының көзін құртып жүрді. Бұл кезде Исаға сенушілердің ең қауіпті де ымырасыз жауы сол болатын. Бірақ бір нәрсе Саулды да аяқ астынан өзгертті. Ол Исаның жолымен жүргендерді қудалау үшін Дамаск қаласына бара жатқанда, «оған көктен түскен бір жарық кенеттен нұрын төгіп жіберді. Саул жерге құлап түсіп:
Осы оқиғаның салдарынан Саулдың көзі көрмей қалады. Үш күн өткен соң Дамаскідегі сенушілердің бірі, Анания, оған келіп, көру қабілетін қайтарып береді. Сол оқиғадан кейін Пауыл ең табанды да қайратты сенушіге айналып, Исаның елшісі ретінде Ізгі хабарды Рим империясының түрлі аймақтарына тарата бастады. Пауыл Иса үшін адам айтқысыз азаптарға төзіп, басынан небір қудалауларды өткізді. Ақыры, Құдай жолында шейіт болып жанын қиды. Мұның бірден-бір себебі Пауылдың өлімнен қайта тірілген Исаны өз көзімен көріп, Оның елшісі болуға тағайындалғаны туралы талмай куәлік бергені болды. Жазған хаттарының бірінде Пауыл Мәсіхтің қайта тірілгендігінің дәлелдерін былай деп атап шығады: «Менің қабылдап алып, сендерге жеткізген ең басты хабарым мынау болды: Киелі жазбаларда алдын ала айтылғандай, Мәсіх біздің күнәларымыздың құнын өтеу үшін жанын қиды. Осы жазбалардың тағы алдын ала айтып кеткеніндей, Мәсіх қабірге қойылып, үшінші күні қайта тірілді. Ол Кефаға (яғни Петірге), содан кейін он екі елшінің бәріне көрінді. Мұнан соң Оны бес жүзден аса бауырластарымыз да бір мезгілде өз көздерімен көрді: олардың көпшілігі әлі тірі, біразы ғана қайтыс болды. Содан кейін Мәсіх Жақыпқа, сондай-ақ барлық елшілеріне көрінді. Бәрінен кейін, дер кезінде жаңа өмірге дайын болмаған мен де Мәсіхті көзіммен көрдім. Елшілердің ішіндегі ең лайықсызымын, елші деп аталуға да тұрмаймын, себебі мен Құдайдың қауымын қуғындадым. Бірақ та Құдайдың рақымымен қазір қандай болсам, сондай болдым. Оның рақымы бойымда бекер болған да емес. Қайта, басқалардың барлығынан көп еңбек еттім, ал шын мәнісінде мен өзім емес, маған жар болған Құдайдың рақымы еңбектенді» (Қорынт. 1-хат 15:3-10). Көріп отырсың, Иса қайта тірілді дегенді шәкірттері ойлап шығарды деген уәж қисынсыз. Өз басым бұндай әлсіз дәлелге емес, жаңа ғана айтылған күшті дәлелдерге сенуді құп көремін. ДЕРЕКТЕРДІ БАСҚАША ДА ТҮСІНДІРУГЕ БОЛМАЙ МА?Яһуди басшылары Исаның мүрдесін қабірден таппады деп жаңа айтып кеттің. Мүмкін, олар қабірлерді шатастырып, бос жатқан басқа бір қабірге тап болған шығар? Онда басшылар ғана емес, қалғандар да адасып, басқа бір қабірге тап болды деген сөз. Ол тірілді деген хабарды ести салысымен, соның анық-қанығына жету үшін шәкірттердің кейбіреулері сол жерге жүгіріп бармап па еді? Демек, олар да Оның денесі қойылған қабірдің нақты қай жерде орналасқанын ұмытып қалды деген сөз. Исаның қабіріне алдымен барған бірнеше әйел болатын. Олар содан 36 сағат қана бұрын Исаның мәйітінің сол жерге қойылғанын өз көздерімен көрген еді. Менің ойымша, олар үш күн өтпей жатып қабірдің нақты орналасқан жерін ұмытып қалды деу ақылға қонбайды. Оның үстіне, яһуди басшылары да Исаның өлімнен қайта тірілетіндігі туралы хабарды естіген болатын. Сондықтан олар ешкім Исаның денесін ұрлап әкетіп, кейін Оны қайта тірілді деген хабарды таратпасын деп, соның алдын алмақ та болған. Бұл үшін олар римдік әміршіден Исаның қабіріне күзет қоюды сұрады. Күзеттің сарбаздары, римдік әкімшілік, яһуди басшылары, бәрі де қабірдің қайда екенін жақсы білді. Тіпті білмеген жағдайда да, оларға сол маңдағы қабірлердің бәрін тексеріп, денені тауып, қайта тірілу туралы уағыздауды тоқтату қиынға соқпас еді. Оның үстіне, бұлардың бәрі қабірді шатастырып алды деген болжам Исаның өліп, жерленгенінен кейін көптеген адамдарға көрініп, олармен бірге тамақ ішіп, уақыт өткізгеніне қисынды түсінік бере алмайды. Ы-м-м... Мүмкін, Иса айқышта өлмеген де шығар? Ол айқышта есінен танып, кейін қабірде есін жиып, одан шығып кеткен шығар? Бұл да мүмкіндік, бірақ мардымсыз ғана. Исаны өлді дегенде, римдік жауынгер соған көз жеткізу үшін найзасын Оның бүйіріне, дәл жүрегінің тұсына сұғып алды. Адамдарға өлім жазасын жүзеге асыратын римдік жасақшылар шетінен бұл істі жетік меңгергендер еді. Есінен танып қалған адамды шын өлген адамнан олар оп-оңай ажыратып алар еді. Сондықтан олардың қателесу ықтималдығы өте мардымсыз. Тіпті олар шынымен қателесіп, Иса расында да айқышта есінен танып, кейінірек жаны кіріп, есін жинады десек те, бұл Оның қайта тірілгені туралы хабарды дәлелдей алмас еді. Себебі Иса толығымен шыншыл адам болғандықтан, Өзін өліп, қайта тірілді деп жүрген шәкірттеріне міндетті түрде тоқтау айтар еді. Және Иса ерте ме, кеш пе, әйтеуір бір өліп, бұл Оның шәкірттерінің үмітін біржолата өшірер еді. Есін жинау жорамалы Исаның өлімнен қайта тірілгенінен кейін шәкірттеріне бірнеше рет көрінгенін түсіндіре алмайды. Он тоғызыншы ғасырда өмір сүрген, өзі Исаның қайта тірілгеніне сенбеген Давид Фридрих Штраус деген тарихшы және ойшыл Исаның уақытша есінен тануының жорамалы жайында былай деген: «Қабірден шалажансар күйінде жасырын шыққан, әлсіз де науқас әрі дәрігерлік көмек, бағып-қағу, жараларын таңуға зар болып, ақыр соңында бәрібір қайтыс болған бір сормаңдай кісі Өзін шәкірттеріне өлім мен о дүниенің Жеңімпазы, Тіршіліктің Патшасы етіп көрсете алмас еді. Алайда Оның Өзін осындай тұрғыда көрсеткені шәкірттерінің кейінгі қызметтерінің негізі болды. Ол іс жүзінде өліп, қайта тірілмей, жай есін жинаған болса, бұл жайт Оның өмірі мен өлімі арқылы шәкірттеріне жасаған терең әсерін тек әлсіретіп қана қояр еді. Әрі кеткенде, бұл шәкірттерді Ол туралы: «Қайран Иса!» дегізіп қана қояр еді. Бірақ бұл олардың қайғысын қуаныш пен қайрат-жігерге айналдырып, Исаны құрметтеулерін Оған Ием деп мойынсұну дәрежесіне көтере алмас еді».
Бәрібір, осы рас болса, онда шәкірттері не себептен Оны көрдік деп айтады? Ұмытпа, кейбір шәкірттер қайта тірілген Исаны өз көздерімен көргендері туралы айтқандарынан қайтпағандары үшін тіпті өмірлерін қиды. Оның үстіне, мүрдені ұрлау кімге керек? Немесе оны кім ұрлар еді? Римдіктерге мүрдені ұрлаудың еш қажеті болған жоқ.Тіпті ұрлаған болса да, шәкірттер Исаны өлімнен қайта тірілді деп жариялай бастағанда, римдіктер қуана-қуана өлі денені жұртшылыққа көрсеткен болар еді. Демек, римдіктер мүрдені ұрлаған жоқ. Яһуди басшыларының да мүрдені ұрлайтын еш себептері болған жоқ. Керісінше, олар сүйектің қабірден шығарылмай, сонда жата беруіне мейлінше мүдделі еді. Олардың римдіктерден қабірге күзет қоюды сүрауларының да себебі осы. Тіпті мүрдені ұрлап алған өздері болса да, олар оны кейін көрсетіп, қайта тірілу туралы ілімді тоқтатқан болар еді. Сол кездегі яһуди елінде Исаның мәйітіне не болғаны тек Исаға сенушілерді ғана қызықтыратын еді. Бірақ мәйітті ұрлауға олардың да еш себептері болған жоқ. Иса өлгеннен кейін олардың қайрат-жігерлері құм болып, не істерлерін білмей, қозғалысты жалғастыратын жолды іздеп табуға ешқандай ұмтылыстарының болмағанын өздері де жазбаларында мойындайды. Олар тіпті Исаның қайта тірілемін деген сөздерін де жете түсінген жоқ. Және, әрине, бұрынырақ айтқанымыздай, өтірік екенін біле тұра, елшілердің сол үшін жанын қиюға әзір болғанына да сену қиын. Басқа-басқа, дұрыс қару-жарақтары да жоқ, өмірінде соғыс көрмеген балықшылардың тіс қаққан, дүниенің бар әскерімен соғысып шыңдалған римдік жауынгерлерге бас салып, олардан Исаның денесін тартып алды дегенге сену енді қиындау. Көріп отырсың, Исаның қабірінің неге бос екенін түсіндіретін алуан түрлі болжамдар бар. Бірақ Иса өлімнен қайта тірілді дегеннен басқасының бәрі дүдәмал жорамалдар ғана. Саналы адам ретінде әркім ең ықтимал деген мүмкіндікке сүйеніп шешім қабылдауы керек. Осындай мүмкіндіктердің ең ықтималы — Исаның шынымен өлімнен қайта тірілгені. Ал оған көз жеткізудің төте жолы —- Исаға сиынып, Өзін саған көрсетуін, сенің Иең болып, күнәларыңды кешіруін және Құдаймен тығыз қарым-қатынас орнатуын өтіну. Ербол, Исаның шынымен өлімнен қайта тірілгенінің тарихи ықтималдығы жоғары екенін және Ол Өзін кіммін десе, Сол болғанына сенуге болатын шығар. Бірақ мен сонда да бұған жай сене салғым келмейді. Сенің айтқаныңның бәрі бұлтартпас дәлел емес кой. Исаның өлімнен қайта тірілгенін әрі Оның Құдай екендігін сен ғылыми тұрғыдан дәлелдей алмайтындығыңнан, Оған сену ақылға сыйымды дей алмаймын. Маған Құдайға бүкіл өміріңді көпе-көрнеу бағыштай сал деп отырсың, бұл үшін маған бұлтартпас дәлелдер қажет. Сен бұндай дәлелдерді сұрамай-ақ, өміріңді күнделікті түрлі нәрселерге сеніп тапсырып жүрген жайың жоқ па? Сен онсыз да күн сайын тәуекелге бел байлап жүрсің. Мысалы, көлікке мінгенде, сол көлігіңнен жанармай тамшылап, оған ұшқын тиіп, жарылып кетпейтіні туралы сенде бұлтартпас дәлел, толық кепіл болмаса да, мінесің ғой! Немесе, көп қабатты үйдің лифтіне мінгенде, сенде оның тросы үзіліп, лифт жерге құлап, мерт болмайсың деген кепіл бар ма? Әрине, жоқ. Біз бұрынырақ ең ықтимал мүмкіндікке негізделіп шешім қабылдау туралы сөйлесіп едік қой, есіңде ме? Кейде белгілі бір мәселенің шешіміне көп нәрсе тәуелді болғандықтан, біздің қолда бар дәлелдер онша сендірерлік болмаса да, өзімізге сеніп шешім қабылдауымыз қажет болады. Мен бұл жерде мәсіхшіліктің дәлелдері онша сендірерлік емес деп отырғаным жоқ. Керісінше, оның дәлелдерін мен өз басым өте қисынды деп ойлаймын. Әйтеуір, сол дәлелдер тіпті онша күшті болмаса да, әркімнің Иса Мәсіхке сенуі сенбегеннен гөрі ақылдырақ шешім болар еді, өйткені мұның құны өте жоғары. Кім Исаға сенбесе, сол күнәларының жазасын өзі тартып, мәңгілікке Құдайдан түбегейлі ажырап, азап шегетін болады.
жүктеу/скачать 0.59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|