Оса́док когере́нтный
Coherent precipitate, sediment
Кристаллический осадок, который образу-ется из твердого раствора с ориентацией, сохраняющей непрерывность между кристаллической решеткой выпадающего в осадок вещества, и решеткой матрицы. Обычно сопровождается некоторым напряжением в обеих решетках. Решетки соответствуют поверхности раздела между осадком и матрицей, не позволяющей различить границы фаз.
Когерентті тұнба
Coherent precipitate, sediment
Тұнбаға түсетін заттың кристалл торының немесе матрицаның торының арасындағы үздіксіздікті сақтайтын бағдарлы қатты ерітіндіден түзілетін кристалл тұнба. Әдетте екі торда да кернеудің пайда болуымен жүреді. Торлар тұнба мен фазалар шекарасын айыруға мүмкіндік бермейтін матрица арасындағы бөліну бетіне сәйкес келеді.
|
Осажде́ние
Precipitation, deposition, sedimentation
1. Способ выделения одного или нескольких компонентов раствора переводом их в малорастворимые соединения.
2. Выделение дисперсной фазы из запыленных газов или суспензий под действием инерционных или электро-статических сил.
|
Тұндыру
Precipitation, deposition, sedimentation
1. Ерітіндінің аз еритін қосылыстарға ауыстыра отырып бір немесе бірнеше компоненттерін бөліп алу әдісі.
2. Инерциялық немесе электростатикалық күштің әсерінен тозаңдатылған газдан немесе суспензиядан дисперстік фазаны бөліп алу.
|
осаждение из паровой фазы / physical vapor deposition (PVD) — общее название процессов нанесения покрытий, основанных на физических методах конденсации вещества из паровой (газовой) фазы. Наиболее общие PVD методы включают распыление и испарение. Разбрызгивание, которое является главным процессом PVD, использует перенос материала от источника к детали посредством бомбардировки мишени газовыми ионами, которые ускоряются высоким напряжением. Испарение, которое было первым процессом PVD, предполагает перенос материала для формирования покрытия только физическим способом, по существу выпариванием. PVD процессы используются, чтобы улучшить износостойкость, сопротивление истиранию и твердость режущих инструментов, а также как коррозионно-стойкие покрытия.
|
булық фазадан тұндыру / physical vapor deposition (PVD) — заттардың бу (газдық) фазасынан конденсациялануына негізделген қаптаманы жүргізу процесінің жалпы атауы. Жалпы PVD әдістеріне тозаңдану және булану жатады. PVD-дің негізгі процесі болып табылатын бүрку процесінде материалдың көзден бұйымға тасымалдануы нысананы жоғары кернеумен үдетілген газ иондарымен соққылау арқылы жүргізіледі. PVD процестері материалдардың тозуға төзімділігін және кескіш құралдардың қаттылығын, сонымен қатар қаптаманың коррозияға төзімділігін арттыру үшін қолданылады.
|
осаждение из парогазовой фазы / vapor-and-gas deposition, vapor (-phase) deposition — метод получения металлических порошков, включающий высокотемпера-турный нагрев материала и его испарение с последующей конденсацией.
|
бу газдық фазадан тұндыру / vapor-and-gas deposition, vapor (-phase) deposition — материалды жоғары температураларға дейін қыздыру арқылы буландырып, кейіннен конденсациялау арқылы металл ұнтақтарын алу әдісі.
|
осаждение из паровой фазы химическое (CVD) / сhemical vapour deposition(CVD) — химическое осаждение из паровой фазы. В CVD-процессе тонкая пленка на поверхности изделия образуется в ходе химической реакции компонентов газовой или паровой смеси между собой или между ними и материалом изделия.
|
химиялық (CVD) бу фазадан тұндыру / сhemical vapour deposition(CVD) — бу фазадан химиялық тұндыру. CVD процесінде бұйым бетіндегі жұқа қабық газды немесе булы қоспа компоненттерінің өзара немесе олардың бұйым материалымен болған химиялық реакцияның нәтижесінде пайда болады.
|
осаждение из паровой фазы химическое, усиленное плазмой (PACVD) / plasma enhanсed сhemical vapour deposition (PACVD) — процесс CVD, усиленный плазмой. В качестве важных применений плазменных CVD-процессов выступают осаждение пленок аморфного углерода и кремния, а также пленок нитрида титана, карбида титана или нитрида кремня.
|
плазмасымен күшейтілген бу фазадан химиялық тұндыру(PACVD) / plasma enhanсed сhemical vapour deposition(PACVD) — плазмамен күшейтілген CVD процесі. CVD процесінің маңызды қолданысы аморфтық көміртегі мен кремнийдің, сондай-ақ титан нитридінің, титан карбидінің немесе кремний нитридінің қабығын тұндыру болып табылады.
|
Оско́лки деле́ния
Fission fragments
Ядра, образующиеся при ядерном делении и обладающие кинетической энергией, полученной при этом делении.
|
Ыдырау жарықшақтары
Fission fragments
Ядролық ыдырау кезінде пайда болатын және осы ыдыраудың нәтижесінде кинетикалық энергияға ие болатын ядролар.
|
Остекловывание (стеклование) радиоактивных отходов
Radioactive waste vitrification
Отверждение жидких или порошкообразных радиоактивных отходов путем смешения их со стеклообразующими материалами, нагрева смеси до 1000 С и розлива образующегося стекловидного продукта в толстостенные контейнеры из нержавеющей стали для застывания и последующего захоронения.
|
Радиобелсенді қалдықтарды шыныландыру
Radioactive waste vitrification
Сұйық немесе ұнтақ тәрізді радиобелсенді қалдықтарды шыны түзетін материалдармен араластыру, 10000С дейін қыздыру және түзілетін шыны тәрізді өнімді тотықпайтын болаттан жасалған қалың қабырғалы контейнерлерде суыту және кейіннен көму үшін құю арқылы қатайту.
|
Островки́
Islands
Гетерогенные двух- или трёхмерные образования на поверхности твёрдого тела, возникающие в результате конденсации при условии, что атомы в них сильнее связаны между собой, чем с подложкой.
|
Аралшықтар
Islands
Қатты дененің бетінде конденсация нәтижесінде пайда болатын екі немесе үш өлшемді гетерогенді түзілістер, ондағы атомдар төсеніш атомдарымен болатын байланысына қарағанда бір-бірімен байланысы күштірек болғанда туындайды.
|
островки адатомов / adatom islands — частицы, образованные в результате слияния адатомов.
|
адатомдардың аралшықтары / adatom islands — адатомдардың бірігуі нәтижесінде пайда болатын бөлшектер.
|
островки вакансий / vacancy islands — образование ямок на гладкой поверхности в результате ионной бомбардировки, которые можно представить как островки вакансий.
|
вакансиялық аралшықтар / vacancy islands — иондық атқылау нәтижесінде тегіс бетте түзілетін, вакансиялық бұрыштаулар деп есептеуге болатын шұңқырлар.
|
островок критический / critical island — неустойчивый островок такого размера, что присоединение к нему ещё одного атома делает его устойчивым.
|
критикалық бұрыштау / critical island — оған тағы да бір атомды қосқанда тұрақты күйге өтетін өлшемдегі тұрақсыз бұрыштаулар.
|
островки магические / magic islands — островки определённых размеров на поверхности твёрдого тела, которые из-за своей специфической структуры обладают повышенной стабильностью.
|
магиялық бұрыштаулар / magic islands — өзінің ерекше құрылысының арқасында жоғары тұрақтылыққа ие болатын, қатты дене бетіндегі белгілі бір өлшемді бұрыштаулар.
|
Осциллятор
Oscillator
Материальная колебательная система.
|
Осциллятор
Oscillator
Материалды тербелмелі жүйе.
|
Осцилляции
Oscillations
Процесс колебания частиц около положения устойчивого равновесия.
|
Осцилляциялар
Oscillations
Төзімді тепе-теңдік қалыбының жанындағы бөлшектердің тербелу процесі.
|
осцилляции Фриделя / Friedel oscillations – периодическое распределение электронной плотности в металлах, возникащее при экранировании примеси.
|
Фридель осцилляциялары / Friedel oscillations – қоспаны қалқалау кезінде туындаушы металдардағы электронды тығыздықтың периодты таралуы.
|
oсцилляции электронов / electron oscillations – колебания плазменных электронов в электромагнитном поле.
|
электрондар осцилляциялары / electron oscillations – электромагнитті өрістегі электрондардың плазмалық тербелістері.
|
Отверждение радиоактивных отходов
Radioactive waste solidification
Обработка жидких радиоактивных отходов с целью перевода их в сухие твердые вещества и фиксации радионуклидов в твердой фазе.
|
Радиобелсенді қалдықтарды қатайту
Radioactive waste solidification
Құрғақ қатты затқа айналдыру және радионуклидтерді қатты фазада фиксациялау мақсатында сұйық радиобелсенді қалдықтарды өңдеу.
|
Отда́ча светова́я
Light efficiency, luminous efficiency
1) Отдача световая атома — одно из понде-ромоторных действий света, заключаю-щееся в том, что атом, испускающий фотон, приобретает импульс отдачи, направленный в сторону, противоположную вылету фотона.
2) Отдача света источника света — отно-шение излучаемого источником светового потока к потребляемой им мощности. Измеряется в люменах на Ватт (лм/Вт).
|
Жарықтық тебілу
Light efficiency, luminous efficiency
-
Атомның жарықтық тебілуі – жарықтың пондеромоторлық әрекетінің бірі, фотон шығаратын атомның, фотонның қозғалыс бағытына қарама-қарсы бағытталған, тебілу импульсіне ие болуы.
-
Жарық көзінің жарықтық тебілуі – көзден шығарылатын жарық ағынының оның пайдаланылатын қуатына қатынасы. Люменнің Ваттқа қатынасымен өлшенеді (лм/Вт).
|
О́тжиг
Annealing
Вид термической обработки металлов и сплавов, главным образом сталей и чугунов, структура которых находится в неустойчивом состоянии после предшествующих обработок. Состоит в нагреве до определённой температуры, выдержке и последующем, обычно медленном, охлаждении. Используется прежде всего для снятия напряжений в металлах, а также одновременного изменения других свойств или микроструктуры. Когда термин используется непрофессионально, обычно подразумевается полный отжиг. В железных сплавах отжиг обычно выполняется при нагреве выше верхней точки критической температуры, но временные и температурные циклы изменяются широко, как по максимальной температуре, так и по скорости охлаждения. Это зависит от химического состава и состояния материала, а также желаемых результатов. При применении отжига используют следующие названия процессов отжига: черный отжиг, синий отжиг, яркий отжиг, отжиг циклический, отжиг в открытом пламени, полный отжиг, графитизирующий отжиг, изотермический отжиг, отжиг для повышения деформируемости, отжиг ориентационный, процесс отжига, охлаждение после отжига, сфероидизирующий, докритический отжиг. Специфические названия процесса при техническом использовании — заключительный отжиг, полный отжиг, промежуточный отжиг, неполный отжиг, рекристаллизационный отжиг, отжиг для снятия напряжений, отжиг под закалку.
|
Жандыру
Annealing
Құрылымы алғашқы өңдеуден кейін тұрақсыз күйдегі металдар мен қорытпаларды, негізінен болат және шойынды, термиялық өңдеудің бір түрі. Жандыруда өңделетін бұйымды белгілі бір температураға дейін қыздырырады, сол температурада белгілі бір уақыт ұстап тұрады және әрі қарай, негізінен баяу, салқындатады. Негізінен металдағы кернеуді алып тастау үшін, сонымен қатар оның басқа да қасиеттерін немесе микроқұрылымын өзгерту үшін қолданылады. Термин жай уақытта қолданылған кезде толық жандыруды білдіреді. Темір қорытпаларда жандыру негізінен критикалық температураның жоғарғы нүктесінен жоғары қыздырғанда орындалады, бірақ уақыттық және температуралық циклдардың өзгерісі максимал температурасы бойынша да, салқындату жылдамдығы бойынша да өте кең. Ол материалдың химиялық құрамына және күйіне, сондай-ақ күтілетін нәтижеге тәуелді. Жандыруды қолдану кезінде жандыру процестерінің келесі атаулары қолданылады: қара жандыру, көк жандыру, жарық жандыру, циклдық жандыру, ашық отта жандыру, толық жандыру, графиттеуші жандыру, изотермиялық жандыру, деформацияны жоғарылату үшін жандыру, бағдарлық жандыру, жандыру процесі, жандырудан кейін салқындату, критикалыққа дейінгі жандыру қолданылады. Техникалық қолдану кезіндегі процестің арнайы атаулары — қорытқы жандыру, толық жандыру, аралық жандыру, жарым-жартылай жандыру, рекристалдаушы жандыру, кернеуді алып тастауға арналған жандыру, шынықтыру үшін жандыру.
|
отжиг импульсный / pulsed annealing — отжиг в режиме кратковременного нагревания обрабатываемого твёрдого тела до высоких температур.
|
импульсті жандыру / pulsed annealing — өңделетін қатты денені жоғары температураға дейін қысқа уақыттық қыздыру режимінде жандыру.
|
отжиг лазерный / laser1 annealing — в узком смысле — восстановление под действием лазерного излучения кристал-лической структуры приповерхностных слоев полупроводников, нарушенной имплантацией ионной; в широком смысле – структурные изменения, возникающие на поверхности полупроводников, металлов и диэлектриков под действием как импульсного, так и непрерывного лазерного излучения.
|
лазерлік жандыру / laser annealing — тар мағынада - жартылай өткізгіштердің иондық имплантация кезінде бұзылған беттік қабаттарының кристалдық құрылымын лазерлік сәуленің көмегімен қайта қалпына келтіру; кең мағынада – импульстік және үздіксіз лазерлік сәуле әсерінен металдардың, жартылай өткізгіштер және диэлектриктердің бетінде туындайтын құрылымдық өзгерістер.
|
отжиг равновесный / balanced annealing, equilibrium annealing — отжиг, при котором концентрация дефектов достигает равновесного значения, определяемого для каждого вещества температурой.
|
тепе-теңдік жандыру / balanced annealing, equilibrium annealing — әрбір зат үшін температурамен анықталатын ақаулардың концентрациясы тепе-теңдік мәнге жететін жандыру.
|
отжиг радиационный / radiation annealing — вид радиационной обработки твёрдых тел, заключающийся в облучении их до набора определённой дозы. При отжиге осуществляются процессы возврата (отдыха металлов), рекристаллизации, гомоген-изации и т.д. Цели отжига — фазовые превращения, улучшение структуры и достижение большей её однородности, снятие внутренних напряжений, стимулирование процессов массопереноса, изменение оптических свойств и т.д.
|
радиациялық жандыру / radiation annealing — белгілі бір дозаға дейін сәулелендіруге негізделген қатты денені радиациялық өңдеудің түрі. Жандыру кезінде кері қайту (металдардың демалуы), рекристалдану, гомогенизация және т.б. процестері жүзеге асырылады. Жандырудың мақсаты – фазалық түрлендірулер, құрылымның жақсартылуы және оның біртектілігіне жету, ішкі кернеулерді жою, массаны тасымалдау процестерін қоздыру, оптикалық қасиеттердің өзгеруі және т.б.
|
отжиг радиационных дефектов / annealing of radiation defects (damage) — процедура удаления радиационных дефектов путём выдержки облучённого материала при повышенной температуре.
|
радиациялық ақауларды жандыру / annealing of radiation defects (damage) — сәулелендірілген металды жоғарылатылған температурада ұстап тұру арқылы радиациялық ақауларды жою процедурасы.
|
отжиг рекристаллизационный / recrystallization annealing — отжиг холоднодеформированного металла с целью получения равноосной зеренной структуры, не сопровождающийся фазовыми превращениями.
|
рекристаллизациялық жандыру / recrystallization annealing — фазалық ауысуларға бейімделмеген, тең өсті дәнді құрылым алу мақсатында суық деформацияланған металды жандыру.
|
отжиг термовакуумный / thermal vacuum annealing — отжиг в вакууме. Используется в ситуациях, когда желательно удаление газовых примесей.
|
термовакуумды жандыру / thermal vacuum annealing — вакуумда жандыру. Газдық қоспаларды алып тастау қажет болған жағдайда қолданылады.
|
термоотжиг / thermal annealing — синоним термина «отжиг», подчёркивающий, что процесс осуществляется путём выдержке материала при повышенной температуре.
|
терможандыру / thermal annealing — «жандыру» терминінің синонимі. Процестің материалды жоғарылатылған температурада ұстап тұру арқылы жүзеге асатынын атап көрсетеді.
|
Отклонение от стехиметрии
Deviation from stoichiometry of semiconductors
Разница в содержании одноименных химических элементов в синтезированном соединении и том же химическом соединении, но стехиометрического состава. В полупроводниковом соединении, избыточном по отношению к стехиометрическому составу, атомы компонентов или возникающие при отклонении от стехиометрии вакансии могут, как и примеси, изменять тип и концентрацию носителей заряда.
См. также стехиометрия.
|
Стехиметриядан ауытқу
Deviation from stoichiometry of semiconductors
Синтезденген қосылыстағы және осы химиялық құрамның стехиометриялық құрамында бірдей аталатын химиялық элементтердің құрамындағы айырмашылық. Стехиометрлі құрамға қарағанда артығымен болатын жартылайөткізгіш қосылыста компоненттер атомдары немесе стехиометрден ауытқу кезінде туындайтын вакансиялар қоспалар сияқты типін және заряд тасымалдаушының концентрациясын өзгерте алады.
Сон.қара стехиометрия
|
О́тпуск
Tempering
Вид термической обработки, заключающийся в нагреве закаливаемого сплава до температуры ниже нижней критической точки, выдержке и последую-щем охлаждении. Термин «отпуск» применяют главным образом к сталям.
|
Босату
Tempering
Термиялық өңдеудің шыңдалып жатқан қорытпаны критикалық нүктеден төмен температураға дейін қыздырып және оның әрі қарай салқындатылуымен байланысты түрі. «Босату» термині негізінен болатқа байланысты қолданады.
|
Отража́тель нейтро́нов
Neutron reflector, reflector
Конструктивная часть ядерного реактора, окружающая активную зону. Основное назначение отражателя — предотвращение утечки нейтронов в окружающую среду. В отдельных случаях отражатель может также служить зоной воспроизводства.
|
Нейтронды шағылдырғыш
Neutron reflector, reflector
Ядролық реактордың белсенді аймағын қоршап тұратын құрылымдық бөлігі.
Шағылдырғыштың негізгі міндеті – нейтрондардың сыртқы ортаға таралып кетуінің алдын алу. Кейбір жағдайларда шағылдырғыш қайтаөндіру аймағы ретінде де қолданылуы мүмкін.
|
Отслоение покрытия
Layer separation
Дефект, образующийся в результате самопроизвольного отделения покрытия (например, плазменного) от подложки.
|
Қаптаманың қабатсыздануы
Layer separation
Қаптаманың төсеніштен өздігінен ажырауы (мысалы, плазмалық) нәтижесінде пайда болатын ақау.
|
Отходы радиактивные
Radwastes, radioactive waste
Газы, растворы, материалы, изделия, биологические объекты и т. д., в которых содержание радионуклидов превышает значения, установленные действующими нормами и правилами, и которые не подлежат дальнейшему использованию. Радиоактивные отходы представляют опасность для человека. Поэтому нормы и правила по обращению с ними устанавливаются Международной комиссией по радиологической защите (МКРЗ), Международным агентством по атомной энергии (МАГАТЭ) и Национальными нормами и правилами. Существуют Основные санитарные правила работы с радиоактивными веществами и другими источниками ионизирующих излучений (ОСП - 72/87) и Санитарные правила обращения с радиоактивными отходами (СПОРО-85), регламентирующие порядок сбора, удаления, хранения и захоронения радиовктивных отходов. Безопасность обращения с ними регламентирована Нормами радиационной безопасности (НРБ-76/87).
|
Радиоактивті қалдықтар
Radwastes, radioactive waste
Құрамындағы радионуклидтердің мөлшері нормалармен және ережелермен белгіленген мәнінен артық және де әрі қарай қолдануға жарамайтын газдар, ерітінділер, материалдар, бұйымдар, биологиялық объектілер және т.т. Радиоактивті қалдықтар адам үшін қауіпті. Сондықтан оларды қолдану нормасы және ережесі радиологиялық қорғаныс жөніндегі халықаралық комиссия (РҚХК), атомдық энергия жөніндегі халықаралық агенттік (МАГАТЭ) және Ұлттық нормалар және ережелер арқылы қабылданады. Радиобелсенді қалдықтарды жинау, жою, сақтау және көмудің ретін регламенттейтін радиобелсенді заттармен және басқа да иондаушы сәуле көздерімен болатын жұмыстың Негізгі санитарлық ережелері (НСЕ - 72/87) және Радиобелсенді қалдықтармен жұмыстың санитарлық ережелері (РҚЖСЕ-85) бар. Олармен болатын жұмыс қауіпсіздігі Радиациялық қауіпіздік нормаларымен белгіленген (РҚН-76/87).
|
Отходы трансурановые
Transuranium wastes.
Класс высокоактивных отходов, в которых преобладают элементы, излучающие альфа-частицы.
|
Трансурандық қалдықтар
Transuranium wastes.
Альфа-бөлшектер бөлетін элементтері көп, белсенділігі жоғары қалдықтар класы.
|
Охлаждение пучков заряженных частиц
Charged particles beam cooling
Уменьшение фазового обмена, занимаемого частицами пучка в накопителе, за счет какого-либо механизма диссипации; позволяют значительно повысить плотность частиц в фазовом пространстве, т.е. существенносжать пучок и уменьшить разброс распределения частиц пучка по скоростям.
|
Зарядталған бөлшектер шоқтарының салқындауы
Charged particles beam cooling
Диссипацияның қандай да бір механизмі есебінен жинағыштағы шоқ бөлшектерімен алынған фазалық көлемнің азаюы; фазалық кеңістікте бөлшектердің тығыздығын айтарлықтай арттыруға, яғни шоқты біраз сығып және шоқ бөлшектерінің жылдамдықтары бойынша таралуының шашырауын азайтуға мүмкіндік береді.
|
Охру́пчивание
Embrittlement, brittle behavior
Переход материала от вязкого состояния к хрупкому под влиянием внутренних изменений фазового состава, перерас-пределения дефектов кристаллического строения, примесных атомов и др. (хладно-, сине-, красноломкость, отпускная хруп-кость и др.) или разных внешних воздействий (коррозионное растрескивание, коррозионная усталость, радиационное охрупчивание и т.д.).
|
Нәзіктендіру
Embrittlement, brittle behavior
Фазалық құрамының ішкі өзгерістерінің кристалдық құрылым ақауларының, қоспалық атомдарының және т.б. қайта үлестірілуінен, немесе әртүрлі сыртқы әсерлерден (коррозиялық сілкіндіру, коррозиялық шаршау, радиациялық нәзіктігін арттыру және т.б.) әсерінен материалдың тұтқыр күйден нәзік күйге өтуі.
|
охрупчивание водородное / hidrogen embrittlement — склонность металлов к охрупчиванию в результате накопления в нём водорода. Имеет место при контакте с водородом, облучении протонами или в активной зоне ядерного реактора, в термоядерной установке. Считается, что существует два типа водородного охрупчивания. Первый — известный как внутреннее водородное охрупчивание — встречается, когда водород попадает в расплавленный металл, который становится пересыщенным по водороду сразу после затвердевания. Второй тип — внешнее водородное охрупчивание — возникает в результате абсорбции водорода твердым металлом. Это может происходить во время тепловой обработки при высокой температуре и при эксплуатации, в процессе нанесения гальванического покрытия, при контакте с эксплуатационной химической средой, в результате коррозионных реакций, катодной защиты, при работе в водородной среде при повышенных давлениях.
|
сутектік нәзіктендіру / hidrogen embrittlement — құрамында сутегінің жинақталуы нәтижесінде металдардың нәзіктенуге бейімділігі. Сутегімен әсерлескенде, термоядролық қондырғының ядролық реактордың белсенді аймағында протондармен сәулелендіргенде жүзеге асады. Сутектік нәзіктендірудің екі типі бар деп есептеледі. Біріншісі – ішкі сутектік нәзіктендіру – сутегі балқытылған металдың ішіне түсіп, кейіннен қатаю кезінде сутегіне қанығуы нәтижесінде байқалады. Екінші типі – сыртқы сутектік нәзіктендіру – қатты металдың сутегіні абсорбциялауы нәтижесінде пайда болады. Ол жоғары температура кезінде жылулық өңдеу кезінде және эксплуатация кезінде, яғни гальваникалық қаптамамен қаптау процесінде, эксплуатациялық химиялық ортамен әсерлескенде, катодтық қорғаныстағы коррозиялық реакция кезінде, аса жоғары қысымда сутектік ортада жұмыс жасағанда жүруі мүмкін.
|
охрупчивание нейтронное / neutron embrittlement — повышение хрупкости металлических материалов в результате бомбардировки нейтронами в активной зоне ядерного реактора. В сталях нейтронная хрупкость приводит к повышению температуры вязко-хрупкого перехода.
|
нейтрондық нәзіктендіру / neutron embrittlement — ядролық реактордың белсенді аймағында нейтрондармен атқылау нәтижесінде металдық материалдардың нәзіктігінің артуы. Болаттарда нейтрондық нәзіктік тұтқыр - нәзік ауысу температурасының жоғарылауына әкеледі.
|
Очи́стка
Treatment, cleaning
Технологическая операция освобождения материала или среды от примесей, загрязнений, предшествующая следующей обработке и др. Распространенный вид очистки металлических изделий и полуфабрикатов — поверхностная очистка.
|
Тазарту
Әрі қарай өңдеу және т.б. үшін материалды немесе ортаны қоспалардан, ластанудан тазартуға негізделген технологиялық операция. Метал бұйымдарды және жартылай өнімдерді тазартудың кең таралған түрі – беттік тазарту.
|
очистка абразивно-порошковая / abrasive-dust treatment — удаление окалины с поверхности металла протягиванием (проталкиванием) его через камеру с абразивным порошком; при этом под действием механического давления, иногда сочетаемого с магнитным полем, частицы порошка срезают окалину, не затрагивая существенно саму поверхность металла.
|
абразивті-ұнтақтық тазарту / abrasive-dust treatment — абразивты ұнтақты камера ішінен өткізу арқылы металл бетін қабыршықтардан тазарту; бұл кезде механикалық қысымының әсерінен, кейде магнит өрісімен бірге, ұнтақ бөлшектері металл бетіне айтарлықтай зиян келтірмей қабыршықты алып тастайды.
|
очистка абразивно-струйная / abrasive-jet treatment — очистка поверхности металла абразивным сыпучим материалом, подаваемым струей сжиженного воздуха или жидкости.
|
абразивті-ағыстық тазарту / abrasive-jet treatment — металл бетін сиретілген ауа немесе сұйық ағынымен берілетін абразивті сусымалы материалмен тазарту.
|
| |
