2 мысал: Ақша ағынын хеджерлеудегі құралдардың орнын толтыру.
Мысалды дамытуда А субъектісі 90 күннен кейін ақша қаржылары түрінде алуды күтіп отырғанындай, 200ШВ көлемінде болашақ кіріске ие болатыны анық. В субъектісі 90 күннен кейін ақша қаржылары түрінде беруді күтіп отырғанындай, 500ШВ (кеңселерді жалға алуда) молшерінде болашақ шығысқа ие болатыны анық. А субъектісі мен В субъектісі осы тәуекелдерді хеджерлеуге арналған ҚО жеке форвардтық келісім-шартқа отырады, ҚО 90 күннен кейін 300ШВ түрінде алатын сыртқы форвардтық келісімге отырады.
Алдыңғы мысалда көрсетілгендей, ШВ курсы айдың 1 соңында төмендейді. А субъектісі 20ЖВ көлемінде күтілген кірістен «Шығынға» ұшырайды, себебі олардың ж.в. құны төмендейді. Бұл ҚО келісімге отырылған форвардтық келісімшарттан 20ЖВ мөлшеріндегі «кіріспен» орны толтырылады.
В субъектісі жарнамаға кеткен шығыннан 50ЖВ мөлшерінде «Кіріске» ие болады, себебі ЖВ шығындары төмендеген болатын. Бұл оның ҚО операциясымен 50ЖВ мөлшерінде «шығынымен»орны толтырылады.
ҚО В субъектісімен ішкі операциядан 50ЖВ мөлшерінде «Кіріске», А субъектісімен ішкі операцияларда 20ЖВ мөлшерінде «Шығынға» және сыртқы форвардтық келісім-шарттан 30ЖВ мөлшерінде шығынға ие болады. А және В субъектілері қажетті құжаттарды жасайды, хеджерлеу құралдары нәтижелі олып табылады, А және В субъектісі өзінің жеке қаржылық есеп беруінде сақтандыру тіркеуіне арналған өлшемдерді қанағаттандырады. А субъектісі туынды құралдармен таза актив/капиталдарда ішкі операциядан 20ЖВ мөлшеріндегі кірісті таниды, ал В субъектісі таза актив/капиталдарда 50ЖВ мөлшерінде шығынды таниды. ҚО хеджирлеу тіркеуіне таласпайды, бірақ таза негіз нөлге тең болатын әділ құн бойынша ішкі және сыртқы туынды құралдар турасында өз өлшемін өлшейді.
Соңғы 1 айда А, В және ҚО жеке, немесе жеке қаржылық есеп берудің келесі жазбалары жүргізіледі. Экономикалық бірлік оқиғалары немесе операцияларын көрсететін жазбалар курсивпен айрықшаланады.
В жазбалары
|
Дт
|
|
Таза активтер/капитал
|
50ЖВ
|
|
|
Кт
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
|
50ЖВ
|
ҚО жазбалары
|
Дт
|
|
A ішкі шығыны
|
20ЖВ
|
|
|
Кт
|
Кт A ішкі келісімшарты
|
|
20ЖВ
|
Дт
|
|
B ішкі келісімшарты
|
50ЖВ
|
|
|
Кт
|
B ішкі кірісі
|
|
50ЖВ
|
Дт
|
|
Курстық шығын
|
30ЖВ
|
|
|
Кт
|
Сыртқы форвардтық келісімшарт
|
|
30ЖВ
|
Шоғырланған қаражаттық есепте ҚО сыртқы форвардтық келісімшарт айдың 1 басында 300ШВ хеджирлеу құралы ретінде В субъектісінің болашақ мүмкін шығынының алғашқы 300ШВ тұрақтанады. 29 ҚСҚЕХС сәйкес, айдың 1 соңында туынды құралдармен ішкі операциялар қорытындысының бухгалтерлік есебі шығарылады.
Бірақ бухгалтерлік жазбалардың шығарылымынан кейінгі және дейінгі таза туынды құралдарға жататын қалдық төменде көрсетілгендей, бірдей. Сәйкесінше, 29 ҚСҚЕХС талаптарын орындау үшін, ары қарай бухгалтерлік жазбалар жасаудың қажеті жоқ.
|
Дебет
|
Несие
|
Сыртқы форвардтық келісімшарт
|
–
|
30ЖВ
|
Таза активтер/капитал
|
30ЖВ
|
–
|
Кірістер мен шығыстар
|
–
|
–
|
Ішкі келісімшарттар
|
–
|
–
|
3 мысал: Әділ сома мен ақша қаржыларының хеджирлендіру құралдарының орнын толтыру
Егер бұл мысылда 1 және 2-мысалдардағыдай туынды құралдармен тәуекел және ішкі операциялар. Солай болса да, екі ішкі туынды құралдарды аяқтау орнына жеке әділ сома мен ақша ағынын хеджирлеу үшін, ж.в 90 күннен кейін 250ШВ айырбасына сәйкес ҚО бір ғана сыртқы нетто-негізде қорытындылайды.
ҚО екеуі 60 күннен кейін, қалған екеуі 90 күннен кейін мерзімдері аяқталатын төрт туынды құрал бар. Бұл құралдар 90 күннен кейін уақыты келетін сыртқы туынды құралдармен таза негізде орны толтырылады. ш.в. және ж.в. арасындағы пайыздық меже дифференциалы төмен, сондықтан да түсімге, немесе ҚО шығына төменгі дәрежеде ықпал ететін құралдар мерзімінің сәйкес келмеуінен туындаға нәтижесіздік күтіледі.
Сонымен қатар, 1 және 2-мысалдарда А және В субъектілері өздерінің ақша ағынын сақтандыру құралдарына хеджерлеу тіркеуін қолданады, ал ҚО әділ сома бойынша өзінің туынды құралдарын өлшейді. А субъектісі таза актив/капиталдарда туынды құралдармен ішкі операциялардан 20ЖВ мөлшерінде кірісті, ал В субъектісі таза актив/капиталдарда туынды құралдармен ішкі операцияларда 50ЖВ мөлшерінде шығынты таниды.
Соңғы 1 айда А, В және ҚО жеке немесе жеке қаржылық есеп берудің келесі жазбалары жүргізіледі. Экономикалық бірлік оқиғалары немесе операцияларын көрсететін жазбалар курсивпен айрықшаланады.
А жазбалары
|
Дт
|
|
Курстық шығын
|
10ЖВ
|
|
|
Кт
|
Дебиторлық берешек
|
|
10ЖВ
|
Дт
|
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
10ЖВ
|
|
|
Кт
|
ҚО ішкі кірісі
|
|
10ЖВ
|
Дт
|
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
20ЖВ
|
|
|
Кт
|
Таза активтер/капитал
|
|
20ЖВ
|
В жазбалары
|
Дт
|
|
Несиелік берешек
|
5ЖВ
|
|
|
Кт
|
Курстық кіріс
|
|
5ЖВ
|
Дт
|
|
ҚО ішкі шығыны
|
5ЖВ
|
|
|
Кт
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
|
5ЖВ
|
Дт
|
|
Таза активтер/капитал
|
50ЖВ
|
|
|
Кт
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
|
50ЖВ
|
ҚО жазбалары
|
Дт
|
|
A ішкі шығыны
|
10ЖВ
|
|
|
Кт
|
А ішкі келісімшарты
|
|
10ЖВ
|
Дт
|
|
A ішкі шығыны
|
20ЖВ
|
|
|
Кт
|
А ішкі келісімшарты
|
|
20ЖВ
|
Дт
|
|
B ішкі келісімшарты
|
5ЖВ
|
|
|
Кт
|
B ішкі кірісі
|
|
5ЖВ
|
Дт
|
|
B ішкі келісімшарты
|
50ЖВ
|
|
|
Кт
|
B ішкі кірісі
|
|
50ЖВ
|
Дт
|
|
Курстық шығын
|
25ЖВ
|
|
|
Кт
|
Сыртқы форвардтық келісімшарт
|
|
25ЖВ
|
БАРЛЫҒЫ (ішкі туынды құралға арналған)
|
A
|
B
|
Барлығы
|
|
ЖВ
|
ЖВ
|
ҚО
|
Кіріс немесе шығыс (әділ құнның сақтандырылуы)
|
10
|
(5)
|
5
|
Таза активтер/капитал (ақша ағынын сақтандыру
|
20
|
(50)
|
(30
|
Барлығы
|
30
|
(55)
|
(25)
|
Осы сомаларды сыртқы операциялармен (яғни, жоғарыда кестеде ерекшеленбегендермен) біріктіре отырып, ішкі туынды құралдарды шығарғанға дейін нәтижелік таза сальдо аламыз.
|
Дебет
|
Несие
|
Дебиторлық берешек
|
–
|
10ЖВ
|
Несиелік берешек
|
5ЖВ
|
–
|
Сыртқы форвардтық келісімшарт
|
–
|
25ЖВ
|
Таза актив/капитал
|
30ЖВ
|
–
|
Кірістер мен шығыстар
|
–
|
–
|
Ішкі келісімшарттар
|
–
|
–
|
1 Айдың соңында шоғырланған қаражаттық есеп беру үшін, келесі анықтамалар жүргізілді:
-
В субъектісінде 50ШВ несиелік борышы алғашқы 50ШВ хеджирлеу құралы А субъектісінің аса ықтимал болашақ кірісі ретінде анықталды. Сондықтан айдың соңында 1 шоғырланған қаржылық есеп берудің келесі жазбалары орын алады: Дт несиелік борышкерлік 5ЖВ; Кт таза активтер/капитал 5ЖВ;
-
А субъектісіндегі 50 ШВ бастапқы субъектінің болшақтағы болуы мүмкін кірісінің 50 ШВ хеджирлеу құралы ретінде анықталады. Сондықтан, 1 айдың соңында шоғырландырылған қаржылық есептілікте келесі жазба жасалынады: Дт таза активтер/капитал 10 ЖВ; Кт дебиторлық берешек 10 ЖВ; және
-
Сыртқы форвардтық келісімшарт 250 ШВ және ТК субъектінің болашақта болуы мүмкін шығындарының келесі 250 ШВ хеджирлеу құралы ретінде анықталады. Сондықтан, 1 айдың соңында шоғырландырылған қаржылық есептілікте келесі жазба жасалынады: Дт таза активтер/капитал 25 ЖВ, Кт сыртқы форвардтық келісімшарт 25 ЖВ, ал 2 айдың соңында сақтаулы қорлар 25 ЖВ, Кт таза активтер/капитал 25 ЖВ.
1 айдың соңындағы шоғырландырылған қаржылық есептілікте 29 ҚСҚЕХС ішкі туынды құрал операцияларының есептік нәтижесін алып тастауды талап етеді.
Дегенмен, ішкі туынды құралдарға қатысты есептік енгізуді алып тастаудың алдындағы және соңындағы жалпы таза теңгерім төмендегідей болып табылады. Осылайша, 29 ҚСҚЕХС талаптарын орындау үшін тағы басқа енгізулержасаудың қажеттіліг жоқ.
|
Дебет
|
Несие
|
Дебиторлық берешек
|
–
|
10ЖВ
|
Несиелік берешек
|
5ЖВ
|
–
|
Сыртқы форвардтық келісімшарт
|
–
|
25ЖВ
|
Таза актив/капитал
|
30ЖВ
|
–
|
Кірістер мен шығыстар
|
–
|
–
|
Ішкі келісімшарттар
|
–
|
–
|
4-мысал: Ұқсас бағаның кедергісі мен қолда бар ақшаның ағынын инвентардың теңгерімдік бағасын реттеумен өтеу
В субъектісінде 500ШВ қолда бар ақшаның жоғалуы инвентарь, 60 күннен соң әкелінетін, сатып алуына қатысты екенін ескергенде, ұқсас келісімшарттарды 3-мысалдағыдай қарастырыңыз. Сонымен қатар, субъекіде қаржылық емес бөлім негізінде хеджирлеу шара саясаты жүргізілген деп болжамдаңыз. 2 айдың соңында келешекті айырбас курсы, немесе ұқсас бағада еш өзгертілім болмайды. Сол күнде инвентарь қойылынады және 50ЖВ шығыны В субъектісінде өндіруші, 1-айдың таза актив/акциясында мойындалған, В субъектісінің теңгерімдік бағадағы инвентарына қарсы бейімделінген. 20ЖВ ішкі өндірушісіндегі табысы А субъектісінде бұрындағыдай таза актив/акцияда мойындалынған.
Жиынтық қаржылық есепте енді қайта айналдырып, қайтадан анықтаған кедергілер қол жеткізілінген нәтижесімен салыстырғанда бір келіспеушілік бар. Сыртқы өндіруші (250ШВ) және қабылдарлықтың пропорциясы (50ШВ) инвентарьды сатып алуы күтілінген 300ШВ қайта толықтырылған. В субъектсіндегі күтілген қаражаттың 200ШВ әлде А субъектісінің күтілген қаражатының 200ШВ қалдырылуы кедергісі бар Бұл қатынастар 29 ҚСҚЕХС бойынша бухгалтердік есеп кедергілеріне құқықтары жоқ және осы уақытта бұл жерде тек қана осы сандарды хеджирленетін ішкі өндірістегі табыс пен шығын арасындағы бөліктеп өтеу ғана бар.
1 мен 2 айдың соңында келесі жазбалар А, В және ҚО субъектілерінің жеке немесе бөлек қаржылық есебінде көрсетілген. Келісімшарттар мен экономикалық субъектінің шегіндегі шараларының жазбалары курсивпен көрсетілген.
А субъектісінің жазбалары (1-айдың соңындағы барлығы)
|
Дт
|
|
Шетел валютасының шығыны
|
10ЖВ
|
|
|
Кт
|
Дебиторлық қарыз
|
|
10ЖВ
|
Дт
|
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
10ЖВ
|
|
|
Кт
|
ҚО ішкі шығыны
|
|
10ЖВ
|
Дт
|
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
20ЖВ
|
|
|
Кт
|
Таза активтер/капитал
|
|
20ЖВ
|
В субъектісінің жазбалары
|
(1-айдың соңындағы барлығы)
|
Дт
|
|
Төлем құжаттары
|
5ЖВ
|
|
|
Кт
|
Шетел валютасының шығыны
|
|
5ЖВ
|
Дт
|
|
ҚО ішкі шығыны
|
5ЖВ
|
|
|
Кт
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
|
5ЖВ
|
Дт
|
|
Таза активтер/капитал
|
50ЖВ
|
|
|
Кт
|
ҚО ішкі келісімшарты
|
|
50ЖВ
|
(2-айдың соңындағы барлығы)
|
Дт
|
|
Инвентарь
|
50ЖВ
|
|
|
Кт
|
Таза активтер/капитал
|
|
50ЖВ
|
ҚО жазбалары
|
(1-айдың соңындағы барлығы)
|
Дт
|
|
А субъектісінің ішкі шығыны
|
10ЖВ
|
|
|
Кт
|
А субъектісінің ішкі келісімшарты
|
|
10ЖВ
|
Дт
|
|
А субъектісінің ішкі шығыны
|
20ЖВ
|
|
|
Кт
|
А субъектісінің ішкі келісімшарты
|
|
20ЖВ
|
Дт
|
|
В субъектісінің ішкі келісімшарты
|
5ЖВ
|
|
|
Кт
|
В субъектісінің ішкі кірісі
|
|
ЖВ5
|
Дт
|
|
В субъектісінің ішкі келісімшарты
|
50ЖВ
|
|
|
Кт
|
В субъектісінің ішкі кірісі
|
|
50ЖВ
|
Дт
|
|
Шетел валютасының шығыны
|
25ЖВ
|
|
|
Кт
|
Жіберу
|
|
25ЖВ
|
Достарыңызбен бөлісу: |