Беттер Кесте Сурет Әдебиеттер

Табиғи ресурстарына баю мен пайда көзі ретінде қарамау керек, шамалы табысқа болса оларды жыртқыштықпен жұмсауға, қоршаған ортаны адамдар мен барлық тіршілік үшін зиянды қалдықтармен ластауға болмайды.

Ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерінің бірі әлем кеңістігін игеру қазіргі экологиялық дағдарыстың себепшісі деп есептейтін көзқарасты жақтайтындар да табиғи ортаға әсер етудің кең ауқымды мүмкіндіктері және құралдармен жапрақаттандырып қана қоймай, сонымен бірге бұл сақтау мен қалпына келтірудің тәсілдері мен жолдарын көрсетіп береді.

Қазіргі ғылым мен техниканың жетістіктері адам баласына табиғи ортаны сақтау мен оның ластануына жол бермеуге, қамқорлық танытуға мүмкіндік береді. Мұндай мүмкіндіктердің бірнешеуі төмендегідей:

1. 
   табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік беретін аз қалдықты немесе қалдықсыз технологияны жаппай өндіріске ендіру және ортаның ластануын барынша азайту;
   
2. 
   су шығынын едәуір қысқартуға мүмкіндік беретін өндірісті сумен жабдықтаудың қайтымды және тұйық айналымдарын кең қолдану;
   
3. 
   топырақтағы ылғалдың жиналуын, атмосфералық ауадағы газдардың тепе-теңдігін сақтау мүмкіндік беретін орман алқаптарының сақталуы және қалпына келтіру;
   
4. 
   жылу мен энергияның дәстүрлі көздерінің атмосферадағы көмір қышқыл газының жиналуы мен климаттық өзгеруінің алдын алуға мүмкіндік беретін табиғи көздерімен алмастырылуы болып табылады.
   

Табиғат шектен тыс еркіндік пен кездейсоқты көтермейді . Қоғам мен табиғатқа, табиғи ресурстарына деген тұтқыншылық қоршаған ортаға үлкен зиян келтіреді. Қоғамдық қажеттілікті жалғыз объективті фактор, ал техникалық-экономикалық есепті жалғыз дұрыс негіздеме деп тану, табиғат дамуының объективтік заңдары, экологиялық фактор ұмыт қалған жағдайда оның табиғатқа тигізетін әсерін табиғатқа деген көзқарас ретінде қарастыруға болмайды.

Барлық ірі қалаларда май, ірімшік жасайтын, басқа да сүт өнімдерін шығаратын кәсіпорындар жеткілікті. Қант, шарап, арақ, сусын, өсімдік майын жасайтын орталықтар негізінде Оңтүстік аймақтарда орналасқан.

Тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындары қатты, сұйық және газды түрде заттарды қоршаған ортаға тастауына байланысты ластаушы көздің бірі болып саналады. Атмосфераға зиянды заттар шығаратын көздерге технологиялық пештер, буып түсетін аппараттар, сепараторлар, нейтрализаторлар, қабық тазалағыштар, темекі кесетін машиналар, ет өңдейтін өндірістер, еритін кофе дайындайтын кәсіпорындар, дән жарғыш машиналар мен астық тазалайтын орындар жатады.

Пісіру, қуыру, балық пен етті сүрлеу, томат қайнату, дәмдеуіштер мен кондитер өнімдерін дайындау барысында организмге жағымсыз әсер тигізетін иістер бөлінетініне байланысты бұл процестердің бәрі зияндылығы бар деп есептелінеді.

Жыл сайын бұл өнеркәсіптер миллиондаған текше метр суды қолданып, оның 70-80% көлемін ластанған түрде қоршаған ортаға қайта жіберіп отырады. Бұлардың құрамындағы зиянды заттардың мөлшері бірнеше мыңдаған тонна деңгейінде. Ақаба сулардың құрамында көбінесе кездесетін заттар ас тұзы, жууға, дезинфекциялауға қолданылған қосылыстар, нитриттер, фосфоттар, сілтілер, шикізат пен жем қалдықтары, т.б.

Консерві шығаратын зауыттардан шикізат ретінде пайдаланған жеміс-жидектің, көкөністің т.б. өсімдіктердің 20-25 % қалдыққа айналып, табиғи ортаға тасталынады. Сонымен қатар, ақ қағылтырды лақтағанда қолданылған лак ерітінділері мен органикалық еріткіштер ауаға ұшып ластап отырады. Кейбір ірі консерві зауыттарында, әсіресе жаз айларында, шикізатты уақытылы өңдеп ҝлгере алмағандықтарының салдарынан олардың біраз мөлшері бұзылып, қалдыққа айналады. Бұны да қоршаған ортаны ластайтын жағдайлардың бірі деп есептеуге болады.

Қалдықтар-пайдаланылмаған немесе пайдаланып болмаған шикізат. ГОСТ пен 25916-83 сәйкестігінше «заттық қор екінші қайтарарлар (терминдер және анықтамалар)», өндіріс қалдықтарына шикізат қалдықтары, материалдардың, жартылай фабрикаттардың, өнім өндірісі кезінде немесе жұмыстардың орындалуыда және толық ескірген немесе жарым-жарты негізгі тұтну қасиетінің құрылымдары, ал тұтыну кетулеріне-физикалық немесе адамгершілік тозық нәтижесінде өзінің тұтыну қасиеттерін жоғалған бұйымдар және материалдар жатады. Халық шаруашылығында пайда болған өндіріс қалдықтары және тұтынулары екінші қайтармалық заттық қорлар болып табылады. Екінші қайтармалық заттық қорлар болып табылады. Екінші қайтармалық заттық қорлар бұл әлі екінші қайтармалық шикізат емес. «Қазіргі уақытта халық шаруашылығында қайта қолданыла алатын екінші қайтара қорлар» екінші қайтармалық шикізат ретінде анықталады. Екінші қайтара материалдар қазіргі кезде қолдануға арналған шарттары жоқ, қолданылмайтын қалдықтары жатады.

Өндіріс орнында көп мөлшерде ақаба сулар шығады, сол сулардың құрамындағы зиянды заттардың концентрациясы мен құрамын 1 кестеден көреміз.

Су қоймаларына экологиялық шығынын бағалау келесі формуламен анықталады:

бұл жерде: _i – табиғи ортаға 1 шартты тонна ластағыштарды тастаған үшін төлемақы , тенге/ шарт.т; 6 көрсеткіштері бойынша 2008 жылға 28960 тен/шарт.т

- халақ щаруашылығына мәні бар суаттардың, іркінді сулардың қатерлі әсерін ескеретін коэффициент

1,2; ( 2 кесте)

А_i – i- ші моноластағыш қоспасының түріне келтірілген коэффициент, шарт.т/т;

m_i – i-ші ластағыш түрінің төгу салмағы, т/жыл

V_i =q_уд N_год, м³/жыл

N_год – өндірістің бір жылдық өнімділігі, т/жыл

q_уд – іркінді сулардың өндірісітік шығарудың көбейтілген нормасы, м³/ дайын өнімге 3
26 кесте – Әр түрлі сушаруашылық бөлімдер үшін  коэффициентінің мәні

Бассейннің аты	 коэффициентінің мәні
Волга бассейні	0,7
Арал теңізінің өзен бассейндері және Орта Азияның өзендері	0,5
Қазақстан өзендері	1,0
Орал (устье)	1,5

Өндірістен бір жылда шығатын іркінді судың көлемі:

m_{өлш.зат} = 600*3,72= 2232 т/жыл

m _Р = 32*3,72= 119 т/жыл

m _N = 600*3.72=19200 т/жыл

m _ХПК =95000*3.72=353400 т/жыл

m _{құр қал} =15000*3.72=55800 т/жыл

М _{өлш.зат}=2232*0.05=111,6 шарт т/жыл

M _Р = 119*0,28= 33,32 шарт т/жыл

M _N = 19200* 0.1=1920 шарт т/жыл

M _ХПК = 353400* 0.033=11662,2 шарт т/жыл

M _{құр қал} = 55800*0,001=55,8 шарт т/жыл

Іркінді суларды тазалағаннан соң әсерін есептейміз:

m _Р = 20*3,72= 74,4 т/жыл

m _N = 34*3.72=126,5 т/жыл

m _ХПК =280*3.72=1041,6 т/жыл

m _{құр қал} =1500*3.72=5580т/жыл
Ластаушы заттардың тазалаудан соң салмағын анықтамыз:

М _{өлш.зат}=66,9*0.05=3,3 шарт т/жыл

M _Р = 74,4*0,28= 20,8 шарт т/жыл

M _N = 126,5* 0.1=12,6 шарт т/жыл

M _ХПК = 1041,6* 0.033=34,4 шарт т/жыл

M _{құр қал} = 5580*0,001=5,58 шарт т/жыл

Тазалауға дейінгі іркінді сулардың қоршаған ортаға тигізетін әсерін есептейміз:

У=28960*1*76.7= 1794651тенге= 2.2 млн. тенге

У= У₁-У₂=95,2-2,2= 93 млн. тенге
Өндіріс орнынан шыққан іркінді сулардың қоршаған ортаға бір жылда 95.2 млн. тенге шығын әкеледі, бірақ ол іркінді суларды тазалап тастағаннан соң қоршаған ортаға тигізетін ісері азайды. Тазалаудан соң қоршаған ортаға әкелер шығын 2.2 млн тенгені құрады. Қоршаған ортаға тазалаудан соң болдырмаған шығын 95 млн тенгені құрады.

Бизнес жоспары
1. Аннотация
Бизнес – жоспар тақырыбы: Нан ашытқы өндірісіндегі кептіру әдісінің тиімділігін зерттеу бизнес жоспары.
Фирма аты: ЖШС « САМАЛ »
Мекен-жайы: Оңтүстік Қазақстан облысы, Қазығұрт мекені
Жобаны дайындаған: Меңлібаева Самал Бижанқызы
Жетекшісі: Аханов Үсен Құдайбергенұлы
Бизнес сферасы: өндірісте кептірілген ашытқыларды өңдеу
Қызметтің негізгі түрлері: Кептірілген ашытқылар арқылы нан өнімін арттыру
Бизнес – жоспар қандай мерзімге есептеліп: Басталу мерзімі 18.02.2008

2 жыл мерзіміне созылды.

Кептіруге арналған престелген ашытқының сақталу мерзімі туралы сұрақ туған ал кептірілген ашытқыны ұзақ сақтауда жасушадағы көміртектердің , соның ішінде әсіресе трегалаз үлкен роль атқаратыны туралы көптеген шетел зерттеушілері өздерінің пікірлерін айтып, сұраққа жауап берген.Соңғысы ашытқыдағы эндогенді субстрадтардың энергетикасы болып табылады, сонымен қатар құрамында жоғары треголазасы бар кептірілген ашытқылар өзінің ашудағы активтілігін ұзақ сақтайтындығын. Трегалаза жасуша ішіндегі осмотикалық қысымды реттеуші болып табылады.

Престелген және кептірілген ашытқылыарды өсіру режимі тауардың көбейінің соңғы сатысына байланысты. Кептіруге арналған ашытқыны алу үшін процесс жоғары температурада және төмен аэрацияда жүргізіледі, ол ашытқының өсіру жылдамдығын төмендетіп олардың шығыны қолдануға шикізаттың қатынасына және қайнаған көміртектердің көп мөлшерін жиналуына алып келеді.

Өндірісте ашытқы кептірілген және престеуге арналған тауарлы ашытқыларды өсіру үшін олардың темперетурасына ортаның аэрация деңгейімен рН үлкендігімен тығыздығымен құрамындағы фосфор тұзы және азот шығынының ұзақтығымен ерекшелінеді. Қазіргі уақытта «САМАЛ» өнеркәсібінің мақсаты престелген « Фермипан» ашытқысын өндіру болып келеді. Өнім престелген және оларды өсіру барысында арнайы саңырауқұлақ рассасы болған жағдайда жоғары активтілікті құрғақ нан жапқыш ашытқыларды алудың виврациялық қабат әдісін ұсыну. Мұнда жылу тасымалдағыш ретінде 50-70 градус температурадағы ыстық ауаны қолданды, процестің жүру уақыттысы 10-15 минут кептірілген ашытқылардың ылғалдығы 3-6 % құрамындағы азот ақуызы 7-9 % бөліктерінің пішіні 1,7 мм тең болатындығы көрсетілген.

«САМАЛ» кәсіп активті кептірілген ашытқылардың «Фермипан» түрін өңдеп шығарып, өндірістерге қолдануға ұсынды. «Фермипан» активті кептірілген ашытқылар престелген және кептірілген ашытқылар қоспасынан тұрады. Сонымен қатар 1:3 қатынаста қоюлуы керек.

Өнеркәсіп тұрақты сұранысқа ие және Қазақстанның барлық облысында белгілі.

Бүгінгі таңда «САМАЛ» кәсіпорыны прогрессивті технологияны жаңартумен қатар , эстетикамен өндіріс мәдениеттің жоғарылауы үшін, бизнес жоспарда престелген және кептірілген ашытқыларды өндіріп алуға қол жеткізу.

«Фермипан» ашытқысы престелген және кептірілген болғандықтан оның сақталу мерзімдігімен ерекшеленеді. Алынған жаңа өнімнің бизнес жоспары уақытты үнемдеу мен нан сапасын жақсарту үшін қолданылады.

«Фермипан» ашытқыларының активтілігі кептірілген ашытқылардың активтілігінен екі есе үлкен және престелген ашытқылардың активтілігінен төрт есе жоғары болып келеді. Шетел өндірісінде кептіру барысында тұрақты престелген ашытқыны алуды қамтамасыз ету үшін активті кептірілген ашытқыларды буландыру режимін және арнайы рассаларды қолданады. Швецияда кептірілген ашытқыны алу үшін НР-2 рассасы, НР-1 престелген ашытқысын қолданады, ал Италияда АДЦ-166 және 12 рассаларды қолдану кең өріс алған. «САМАЛ» өндірісі басқа өндіріспен салыстырғанда престелген өнімнің сапасымен хош иісінде.

«САМАЛ» ЖШС өнімдері Қазақстанның тағам нарығын жарнама, ақпараттық құралдар арқылы (теледидар, радио арқылы жарнамалар) жарнамалау мейрам күндері әртүрлі акцияларды ұйымдастыру халықтың ұлттық санасына әсер етумен. Отандық өнім шаруашылықтарды қолдау сезімін , сезімін талдау арқылы және өнімнің жоғары сапасымен арзан бағасы арқылы игермек.

Мұнда дайын өнімді өткізу шығарылатын дайын өнімнің жоғары сапасына негізделеді. Ішімдік сапасы бірінші кезекте өндірісте қолданылатын шикізат түріне байланысты, атап айтқанда жобада қолданылатын картоп және фермент препараттары шығарылатын дайын өнімнің жоғары сапасын толығымен қамтамасыз етеді. Дайын өнімнің жоғары сапасын жарнамалық компаниялар және маркетингтік зерттеулер (тікелей қоймадан сатып алатын тұтынушыға 5 пайыз жеңілдік) арқылыда көтеруге болады.

«САМАЛ» ЖШС бағдарламасының мақсаты Қазақстан тамақ нарығында «САМАЛ» көш басшыға айналдыру болып табылады. Нарықта «САМАЛ» өндірісінің көлемін жоғарылату үшін келесі мәселелерді қарастыру керек:

-Масштабы жарнамалық компаниялар;

-Қазақстанның өнім шығарушылардың халықаралық жәрмеңкелер мен көрмелерге белсенді қатысуы;

-Өнімге тұрақты бағаны ұстау саясаты;

-Өнім сату өткізу жүйелерін дамыту жетілдіру;

-Дайын өнімнің сапасын жоғарылату;

-Өнімді өткізу барысында берілетін жеңілдіктер;

-Дайын өнімнің сапасын жоғарлату;

-Өнімді өткізу барысында берілетін жеңілдіктер;

-Өнімді сату және өткізу бойынша әр қилы жарнамалар (шығарылатын ішімдік түрлерінің және жобаның жарнамасы);

Тағам тұрақтылығын 2 жылға дейін арттыру, сәйкесінше сапалық көрсеткішін жоғарлату.

Дайын өнімнің сапасы жоғары болатын тағам шығару үшін «САМАЛ» ЖШС-гі жобаланады. Жоба ашытқы кептіргенде қажетті барлық талаптармен қамтамасыз етілген. Кептірілген ашытқыларды Республиканың басқа автомобиль транспортты қолданылады.

Технологиялық операцияларды орындау қиындылығы негізгі өндірістік бөлімшелердің тариф бойынша еңбек ақысы «САМАЛ» ЖШС-нің өндірістік қуатына енгізілген технологиялар нәтижесі бойынша белгіленген нормалар төленеді. Жобада энергия және су ресурстарын тұтыну және олардың тұтыну өлшем бірлігі «САМАЛ» ЖШС-нің технологиялық регламенті анықталады.
7. Ұйымдастырушылық жоспар
«САМАЛ» ЖШС-нің негізгі бөлімшелерінің тізімі өндірістің технологиялық сызбасына сәйкес қабылданады, яғни сәйкесінше бастапқы және негізгі бөлімшелерден тұрады. Негізгі бөлімшенің міндеті престелген ашытқысын жаңартып қадағалау болып табылады.

ЖШС-нің аталған бөлімшелер арасындағы функционалды байланыс сәйкесінше ашытқы өндірісінің технологиялық сызба-нұсқасы бойынша жүргізіледі. Жұмысшылардың жұмыс атқару тобындағы міндеттемелердің бөлінуі жұмысшының квалификациялық дәрежесіне, жұмыс істеу тәжірибесіне және басшысымен кесілген өндірістің күнтізбелік ауысым жұмысына тағайындалуына байланысты. Жұмысшының өндірісте атқарған қызметіне, еңбек қабілеттілігі мен жұмысқа деген көзқарасына байланысты, жұмысшыға қосымша айлық немесе марапатты айлық бекітіледі.

Шығарылған дайын өнімді сақтау қоймасына келіп жиналады, бұл қоймадан ары қарай тұтынушылар арқылы шығарылады.
29 кесте – Қондырғы қызметкерлерінің штатын және еңбек ақы қорын есептеу

Нан ашытқы өндірісі ұзақ процесс болып саналады, мұндайды биомасса бірнеше стадияда жиналады. Жұмсалған шикізаттың саны көлемі және биомассаның өсу саны стадиядан стадияға өсуде, көбею 4-6 статия лабараторияларында стадияларында 2-5 стадия цехта чн және Sr. н жүргізіледі. ЧК және ЕЧ нан ашытқыдан тауарлы ашытқы 2-3 стадиядан алынады.

• 
  Кәсіпорынның техналогиалық процесін жүзеге асыру барысында оперативтік жұыс жоспары, яғни техналогиалық процестің нәтижесі көрсетіледі;
  
• 
  шығарылатын дайын өнімнің пайдасы мен шығыны туралы жоспар, яғни кәсіпорынның рентабельділігі;
  
• 
  кәсіпорында пайданың түсуі мен қажетті мақсаттарға жұмсалуы туралы жоспар, яғни ақшаны дұрыс реттеу.
  

31 кесте – «Фермипан» престелген ашытқысын қолдана отырып, төмендегідей көрсеткіштерді алуға болатынына көз жеткізуге болады

Біз осы жобаны іске асыру үшін банктен несие аламыз. Мәселен ол 300000 теңге болсын.

Осы несие арқылы біз шикізат көздерін өңдіріп «Фермипан» престелген ашытқысын өңдіреміз.

Сауда ұйымдар қызметінің басталу уақыты 2008 жылдың маусым айы.

Өнімге қажетті материалдарға тапсырыс беру өндіріс үшін қажетті көлемде барлық шикізаттар беріледі.

Өндірісті және өнім шығаруды бастау уақыты 2008 жылдың маусым айы.

Сатылатын өнім өткізіліп үлгермесе, онда арнайы сиымдылықтарда сақталады. Бұл сиымдылықтар тот баспайтын болаттан арнайы жабымен жобалап жасалған, бұл өнімнің сақтау мерзімін арттырады.

Егер мемлекеттің қаржылық нарығында өзгерістер және инфляция көрсеткіші 10 %-дан асса, онда барлық актифтер ұлттық валютаға ауыстырылады.

Бас маман – механик - бас бухалтер – инженер – лабарант - күзетші -

9. Жұмыстардың орындалу тізбесі
1. Жоспарлау мен құрастырудың соңы_____________________________

__________________________________________________________________

2. Сауда ұымдар қызметінің басталу уақыты________________________

3. Өнімге тауарлық түр келтіру____________________________________

__________________________________________________________________
4.Өндіруге қажетті материалдарға тапсырыс беру____________________

__________________________________________________________________

5. Өндірісті және өнім шығаруды бастау уақыты_____________________

6. Алғашқы тапсырыстарды алу___________________________________

10. Жобаның тәуелділігін (сезімталдылығын ) талду

1. Сатылған өнім үшін төлемақының кешігу уақыты___________________

2. Запастарды қалыптастыру шарттары (шикізаттың материал және қажетті бұйымдардың өндірістік қорлары ) капиталды қалыптастыру шарттары____________________________________________________________________________________________________________________________

3. Инфляция көрсеткіштері________________________________________