500
«Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров қажырлы
дайындық
пен
тыңғылықты
оқудың
арқасында бүкіл
әлемге танымал алғашқы
қазақ ғарышкері болды.
1946 жылы 27 шілдеде Қарағанды облысы,
Қарқаралы ауданы, 1 мамыр атындағы
колхоздың ауылында дүниеге келген.
Оның есімі қазақтың «тоқта» сөзінен
шыққан, яғни «тоқтау» дегенді білдіреді.
Қазақтар мұндай
атауды ересек нәрестелер
қатарынан өлгеннен кейін немесе бұрын
туылған нәрестелердің барлығы тек қыз бала
болған кезде туылған ер балаға қойған.
Тоқтар ата-анасының екі қыздан кейінгі
алғашқы ұл болды
Арғын тайпасы Қаракесек руының Таз-Бұлбұл тармағынан шыққан [30].
Ол орта мектептің 8 сыныбын бітіріп, содан кейін Теміртау құю-механикалық
зауытында токарь болып жұмыс істейді, сонымен қатар кешкі мектепте оқиды.
1965 жылы орта мектепте оқуды аяқтағаннан кейін Армавир қаласындағы әуе
шабуылына қарсы қорғаныс ұшқыштарының жоғары әскери авиациялық
мектебіне оқуға түседі. 1976 жылы ол сынақшы-ұшқыштар
мектебін бітіріп,
Улан-Удэдегі авиация зауытына сынақ жұмыстарына жіберілді, бірақ көп
ұзамай Микоян конструкторлық бюросының бас ұшқышы Александр
Федотовтың көмегімен ол осы компанияға ауыстырылды. 1979
жылы Серго
Орджоникидзе атындағы Мәскеу авиациялық институтын сырттай бітірді.
1976-1991 жылдары ол Микоян конструкторлық бюросының сынақшы-
ұшқышы болды. Жұмыс барысында ол авиацияның 50-ден астам түрін игерді.
Ол Қырымда кемелік авиация тақырыбында жұмыс істеді. КСРО-да алғашқы
болып, солтүстік полюс аймағына тоқтаусыз,
ауада екі жанармайды құюмен
ұшты. 1989 жылы 1 қарашада ол Ресей авиациясы тарихында бірінші болып
«Тбилиси» ауыр авиация кемесінің палубасынан истребительді (МиГ-29К)
алып шығып, қондырды.
КСРО Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1988 жылғы 31 қазандағы
жарлығымен Тоқтар Оңғарабайұлы Әубәкіровке Ленин орденімен Кеңес
Одағының Батыры атағы және Алтын Жұлдыз
медалі жаңа авиациялық
технология сынау кезінде көрсеткен батылдығы мен ерлігі үшін берілді.
1990 жылы 6 қарашада оған КСРО-ның «Еңбек сіңірген сынақшы-
ұшқышы» атағы берілді.
1991 жылы КСРО мен Қазақ КСР үкіметтері арасындағы келісімге сәйкес
ол Юрий Гагарин атындағы ғарышкерлерді даярлау орталығында оқуды
бастады.
1991 жылы 2 қазанда Александр Волковпен (ұшырылым кезіндегі экипаж
командирі) және австриялық ғарышкер Франц Фибокпен бірге Союз ТМ-13
ғарыш кемесінің зерттеу ғарышкері ретінде ғарышқа көтерілді. Бір апта ішінде
ол «Мир» орбиталық кешенінің бортында жұмыс істеді. Ғарышта болу
501
ұзақтығы 7 күн 22 сағат 13 минутты құрады. 1991 жылы 10 қазанда ол «Союз
ТМ-12» кемесімен Анатолий Арцебарскиймен (қону кезіндегі командир) және
австриялық ғарышкер Франц Фибокпен бірге Жерге оралды.
Достарыңызбен бөлісу: