Әғүүҙү билләәһи минәш-шәйтанир-ражиим. Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим

— Әй, Фирғәүен, мин ғәләмдәрҙең Раббыһы тарафынан һеҙгә күндерелгән бер пәйғәмбәр, — тине. (105) — Мин Аллаһ тураһында бары тик дөрөҫөн генә һөйләргә бурыслымын. Һеҙгә Раббығыҙҙан асыҡ бер дәлил килтерҙем. Исраил улдарын (Яҡуп балаларын) азат итеп, миңә биреп е­бәр, - тине.

«Ул ваҡытта Фирғәүен Яҡуп балаларын золомда, ауыр эштәрҙә эшләтеп, йәберләп тота ине. Шул халыҡ араһынан сыҡҡан пәйғәмбәр булараҡ, хәҙрәти Муса үҙ халҡын Фирғәүен золомынан ҡотҡарып, Мисырҙан Фәлистынгә ҡайтарыуҙы талап итте».Садретдин Ғүмүш тәфсиренән.)

106. (Фирғәүен) әйтте:

— Әгәр һин дөрөҫөн һөйләйһең икән, алып килгән мөғжизәңде күрһәт, ҡарап ҡарайыҡ, - тине. (107) Шунан һуң хәҙрәти Муса ҡарышҡы таяғын ергә ташланы. Таяҡ шунда уҡ аждаһаға әүерелде... (108)... Һәм ҡулын кеҫәһенән сығарҙы. Ҡарап тороусыларға ул шунда уҡ ап-аҡ булып, ялтырап күренде. (109) Фирғәүен кешеләре әйтте:

- Был бик тә оҫта сихырсы икән, - тинеләр. (110) - Ул һеҙҙе йортоғоҙҙан ҡыуып сығарырға килгән. Ни ҡылабыҙ? — тинеләр. (111) Һуңынан әйттеләр:

— Уны ла, ҡәрҙәшен (Һарунды ла) көттөрөп тор. Һәм ҡала буйлап йомошсоларыңды юлла...

— Беҙ уны еңһәк, беҙгә ҡиммәтле бүләктәр булырмы? — тинеләр. (114) (Фирғәүен):

— Әлбиттә, — тине. — Һәм дә һеҙ минең иң яҡындарым­дан буласаҡһығыҙ. (115) (Сихырсылар):

— Ий, Муса, һин иң беренсе булып ташлайһыңмы, әллә беҙме? — тинеләр. (116) (Муса):

— Һеҙ ташлағыҙ, — тине.

Улар (сихыр таяҡтарын) ташлап, кешеләрҙең күҙен быуҙылар, ғәжәйеп ҡурҡыныс сихырҙар күрһәттеләр.

— Ҡарышҡыңды ташла, — тип бойорҙоҡ. Уның ҡарышҡыһы тегеләрҙең уйҙырма йыландарын йотоп бөтөрҙө. (118) Шулай итеп, тегеләрҙең ялғандары асылды, Хәҡиҡәт еңде; уларҙың ҡаҙанырға теләгән уңыштары юҡҡа сыҡ­ты. (119) Бына шулай итеп, (Фирғәүен менән уның ҡәүеме) еңелде һәм улар хурлыҡҡа төшөп йыраҡлаштылар. (120) Сихырсылар иһә сәждәгә йығылдылар. (121) — Ғәләмдәрҙең һәм (122) Муса менән Һарундың Раббыһы булған Аллаһҡа инандыҡ, — тинеләр.

— Минең рөхсәтемдән башҡа һеҙ нисек итеп (Аллаһҡа) иман килтерҙегеҙ? Был, һис шикһеҙ, халыҡты шәһәрҙән ҡыуып сығарыу өсөн һеҙҙең тарафтан ҡоролған тоҙаҡ. Ләкин тиҙҙән (башығыҙға төшәсәк) бәләне күрерһегеҙ. (124) Ант итеп әйтәм, аяҡ-ҡулдарығыҙҙы арҡылы-торҡоло сапҡылап ташлая­саҡмын, унан һуң бөтәгеҙҙе лә аҫып ҡуясаҡмын, — тине. (125) Әйттеләр:

— Беҙ, ысынлап та, Раббыбыҙға йүнәлдек. (126) Һин бары тик Раббыбыҙҙы аяттары беҙгә индерелгәнгә күрә генә, Аллаһҡа инанғаныбыҙға асыу итеп кенә беҙҙән үс алаһың. Йә, Раббыбыҙ, беҙгә сабырлыҡ бир, мосолман булараҡ йәнебеҙҙе ал, — тинеләр. (127) Фирғәүен ҡәүеменең аҡһаҡалдары әйтте:

— Муса һәм уның ҡәүеме һине, тәңреләреңде ташлап, Ер йөҙөндә шаҡшы (әшәкелек) таратып йөрөһөндәр тип, уларҙы иҫән ҡалдыраһыңмы? — тинеләр. (Фирғәүен):

— Беҙ уларҙың ир-егеттәрен үлтереп, ҡатын-ҡыҙҙарын иҫән ҡалдырасаҡбыҙ. Әлбиттә, беҙҙә уларҙы иҙәрлек кенә ҡеүәт бар. (128) Муса үҙ ҡәүеменә әйтте:

— Аллаһтан ярҙам көтөгөҙ, сабыр итегеҙ, — тине. — Шик юк, Ер йөҙө Аллаһтыҡылыр. (Шул Ергә) Ул Үзе теләгән бәндәләрен вариҫ итә. Әжер Аллаһтан (гөнаһ эшләүҙән) ҡурҡҡандарҙыҡы булыр. (129) Улар:

— Һин беҙгә (пәйғәмбәр сифатында) килгәнсе лә, һин килгәндән һуң да беҙҙе йәберләнеләр, — тинеләр.

Муса:

— Был беҙгә шулай тейеш, — тип әйтәләр.

Әгәр өҫтәренә берәй бәлә (мур ҡырылышы) килһә, Муса менән уның шәкерттәрен ғәйепләйҙәр. Мәғлүмдер, улар өҫтөнә килгән бәлә Аллаһ тарафынандыр. Ләкин уларҙың күбеһе был хаҡта белмәй. (132) Һәм улар (Мусаға) әйтте:

— Беҙҙе сихырға тотар өсөн, әллә ниндәй мөғжизәләр күрһәтһәң дә, барыбер беҙ һиңә ышанасаҡ түгелбеҙ, —тинеләр.

— Эй, Муса, һиңә биргән антыбыҙ хөрмәтенә беҙҙең өсөн Раббыңа доға ҡыл, әгәр өҫтөбөҙҙән был ғазаптарҙы алдырһаң, һиңә ышаныр инек һәм Исраил улдарын һиңә биреп ебә­рер инек, — тинеләр.

— Эй, Муса, уларҙыҡы кеүек тәңре (һәйкәлен) беҙгә лә яһап бир, — тинеләр.

Муса әйтте:

— Ысынлыкта һеҙ бик тә наҙан бер халыҡ икәнһегеҙ, — тине.

— Аллаһ һеҙҙе бөтөн яралтылғандарҙан өҫтөн ҡуйҙы, ә мин һеҙгә Аллаһтан башҡа бер тәңре яһайыммы? (141) Иҫегеҙгә төшөрөгөҙ, һеҙҙе иң әшәке язалар менән йәберләп тотҡан Фирғәүендән ҡотҡарҙыҡ. Улар һеҙҙең улдарығыҙҙы үлтереп, ҡатын-ҡыҙҙарығыҙҙы ғына иҫән ҡалдыра ине. Бына шунда Аллаһ Тәғәлә һеҙҙе һынап ҡараны ла инде. (142) (Ғийбәҙәт ҡылыр өсөн) Мусаға утыҙ төн вәғәҙә иттек һәм уға ун төндө өҫтәнек; шулай итеп, Аллаһ тәғәйенләгән ваҡыт ҡырҡ төн булды. Муса ҡәрҙәше Һарунға әйтте:

—Халҡыбыҙ араһында етәксе булып минең урынға һин ҡалаһың, уларҙы тура юлға өгөтлә, (ғәҙел бул) юлдан яҙған­дарға эйәрмә, — тине.

143. Тәғәйен иткәнебеҙ ваҡытта Муса (Тур тауына) килде, Аллаһ менән һөйләшкән ваҡытта:

— Йә, Раббым, зинһар, миңә күрен, Һине күрәһем килә, — тине.

Раббы иһә:

— Һин мине күрә алмаҫһың, ләкин ана шул тауға ҡара, әгәр ул үҙ урынында ҡала бирһә, һин дә мине күрерһең, — тине. Раббы тауға тәьҫир итте (нурын һирпене), тауҙы (шартлатып) пыран-заран килтерҙе. Муса иһә һуштан яҙҙы. Аңына килгәс әйтте:

— Дан Һиңә! Һинең сифатыңда кәмселек юҡ, тип аңланым, Һиңә тәүбә иттем. Иман килтергәндәрҙең беренсеһе мин. (144)(Аллаһ)

— Эй, Муса, — тине. — Һиңә биргән вазифалар менән һәм һүҙем менән һине кешеләрҙең башлығы итеп һайланым. Биргәнемде ал һәм шөкөр ит.

- Быларҙы ал һәм ҡеүәтеңдән килгәнсә һаҡла, халҡыңа ла әйт, бында яҙылғандарҙың иң яҡшыларын ҡәғиҙә итһендәр. Тиҙҙән мин һеҙгә юлдан яҙғандарҙың урынын күрһәтәсәкмен.

— Әгәр Раббыбыҙ ярлыҡамаһа, рәхимлек ҡылмаһа, беҙ, мотлаҡ, зыян күреүселәр араһында булырбыҙ, — тинеләр.

— Мин киткәндән һуң һеҙ ниндәй хәтәр эштәр башҡар­ҙығыҙ, Раббыбыҙҙың әмерен көтмәйенсә, ашығыс хата яһаны­ғыҙ, — тип ул ҡулындағы яҙыулы таҡталарын ергә ҡуйҙы һәм ҡәрҙәшенең (Һарундың) сәсенән тотоп, башын үҙенә табан тартты.

Туғаны:

— Әсәйемдең балаһы, был ҡәүем мине, ысындан да, көсһөҙ һананы һәм мине үлтерә яҙҙы. Һин мине һүгеп, дошмандары­быҙҙы һөйөндөрмә, мине залимдар рәтендә һанама, — тине.

— Йә, Раббым, үҙемде лә, туғанымды ла кисер, зинһар, беҙҙе рәхмәтеңдән ташлама. Сөнки Һин мәрхәмәтлеләрҙең дә иң мәрхәмәтлеһе бит, — тине.

— Йә, Раббым, ихтыяр итһәң, мине лә, уларҙы ла башта уҡ һәләк иткән булыр инең. Арабыҙҙағы бер нисә ахмаҡ кеше­нең гөнаһтары өсөн бөтөнөбөҙҙө лә һәләк итерһеңме ни? Был бары тик беҙҙе һынап ҡарауың ғынамы? Һынау аша теләгәнеңде аҙаштырып, теләгәнеңде тура юлға күндерергә маҡсат итәһең кеүек. Һин беҙҙең хужабыҙ, беҙҙе ярлыҡа, беҙгә миһырбанлы бул, ярлыҡаусыларҙың иң күркәме — Һин! — тине...

Аллаһ бойорҙо:

— Теләгән кешегә ғазап бирермен, мәрхәмәтем бөтөн нәмәгә етәрлек. Уны (гөнаһ эшләүҙән) һаҡланғандарға, зәкәт биргәндәргә һәм аяттарыма инанғандарға (сауап) яҙа­саҡмын.

157. Ҡулдарындағы Тәүрәт менән Инжилдә яҙылған илсегә, өмми (уҡый-яҙа белмәгән) Пәйғәмбәргә эйәргәндәр бар, бына шул Пәйғәмбәр уларға изгелек эшләргә ҡуша, уларҙы яманлыҡтан тыя, уларға саф-паҡ нәмәләрҙе хәләл итә, әшәкеләрҙе харам ҡыла. Ауырлыҡтан азат итә, (хорафат) сылбырҙарын сисә. Шул Пәйғәмбәргә инанып, уға хөрмәт күрһәткән, уға ярҙамсы булған һәм уның менән берлектә индерелгән нурға (Ҡөръәнгә) эйәргәндәр ҙә бар, бына шулар инде ҡотолор, рәхәткә ирешер.

158. Әйт:

- Әй, кешеләр, дөрөҫтән дә мин күктәрҙең һәм Ерҙең хужаһы булған Аллаһ тарафынан һәммәгеҙгә ебәрелгән илсемен. Унан башҡа (Илаһи ҡөҙрәткә эйә һәм) тәңре булыр­ҙай һис бер кем юҡ. Ул терелтә лә, үлтерә лә. Шулай булғас, өмми Пәйғәмбәр булған илсеһенә, Аллаһҡа һәм уның аяттарына инанып, иман килтергәндәр Аллаһҡа йүнәлер һәм тура юлды табыр, — тип.

— Ҡарышҡың (таяғың) менән ташҡа һуҡ, — тип бойорҙоҡ. Шул мәлде үк унан ун ике шишмә бәреп сыҡты. Һәр ҡәбилә эсер өсөн үҙ шишмәһен билгеләне. Һуңынан улар өҫтөнә болот ебәреп, күләгә яһаныҡ. Уларға Илаһи ҡөҙрәт хәлүәһе һәм бүҙәнә ите ашаттыҡ.

— Һеҙгә биргән ризыҡтарының иң сафларын ғына аша­ғыҙ, — тинек.

Әммә улар (һүҙемде тыңламаҫтан) Миңә түгел, үҙҙәренә зыян эшләне. (161) Уларға әйтелде:

— Ошо шәһәргә урынлашығыҙ, теләгәнегеҙҙе ашағыҙ. Ҡапҡанан эйелеп керегеҙ һәм: (Аллаһтан) ярлыҡау теләйбеҙ, тип әйтегеҙ. Хаталарығыҙҙы кисерербеҙ. Изгелек ҡылғандар­ға алға табан тағын да күберәк муллыҡ бирербеҙ, — тип әйтелде. (162) Ләкин уларҙың кәферҙәре үҙҙәренә әйтелгән һүҙҙе башҡа­һы менән алмаштырҙылар. Беҙ ҙә сиктәрҙе уҙғандары өсөн шул кәферҙәр өҫтөнә Күктән яза индерҙек.

163. Һин уларҙан диңгеҙ ярындағы халыҡтың хәле тураһында һораш. Нисек итеп улар шәмбе көндө хөрмәтһеҙ­лек менән сиктәрҙе уҙҙылар. Шәмбе ял көнө ине, һыуҙағы балыҡтар ташҡын-ташҡын булып яр ҡырына килде, ял булма­ған көндәрҙе балыҡ килмәй ине. Боҙоҡ эш ҡылғандарҙы Беҙ шулай һы­найбыҙ.

(«Диңгеҙ ярындағы ул шәһәр Мәдйән менән Тур араһындағы Әйлә исемендәге ауыл ине. Исраил тоҡомондағы халыҡ йомға көндө байрам итергә теләмәйенсә, ял көнө итеп шәмбене билгеләне. Шунан һуң Аллаһ Тәғәлә уларға ял көнө - шәмбелә эшләүҙе, балыҡ тотоуҙы тыйҙы. Ял булғас, ял итегеҙ, йәнәһе. Башҡа көндәрҙе яр буйына балыҡ өйөрө килмәгәнгә күрә, улар ул көндө балыҡ тоторға ярамаһа ла, ҡанунды боҙоп, күп итеп балыҡ тоттолар. Йәғни улар сиктәрҙе боҙҙолар. Был иһә Аллаһтың хәйлә менән уларҙың ҡанундарға турамы-юҡмы икәнен һынауы ине. Хаттин ашыу — сығырҙан сығыу, билгеләнгән ҡәғиҙәләрҙе боҙоп, ситкә сығыу. Хәт — сик тигән һүҙ».Хәсән Чантай тәфсиренән.)

164. (Улар араһында хаттин ашмағандар ҙа бар ине) ҡайһы берҙәре (балыҡ тотоусыларҙы тәртип боҙмаҫҡа) өгөтләй башланы. Башҡалары өгөтләүселәргә әйттеләр:

— Аллаһ барыбер уларҙы һәләк итәсәк һәм (Ҡиәмәттә) хәтәр яза бирәсәк, шул халыҡты ни өсөн өгөтләйһегеҙ, — тинеләр. Өгөтләүселәр әйтте:

— Раббыбыҙ ҡаршыһында хөрмәт ҡаҙаныр өсөн, өгөттән һуң, бәлки, улар тәүбәгә килер, тип өмөт иткән инек, — тинеләр. (165) Улар үҙҙәрен өгөтләгәнде онотҡас, Беҙ ҙә әлеге өгөтләү­селәрҙе ҡотҡарҙыҡ, сиктәрҙе уҙғандарҙы, ҡылған гөнаһтарына күрә, хәтәр яза менән язаланыҡ. (166) Һүҙ тыңламайынса, тыйылғандарҙың сигенән сығырға теләгәндәргә Беҙ:

— Мәхлүҡ маймылға әүерелегеҙ, — тинек. 167. Раббың:

— Әлбиттә, Ҡиәмәт көнөнә саҡлы уларға иң яман яза бирәсәк кешеләрҙе ебәрәсәкмен, — тип вәғәҙә итте. Шик юҡ, Раббың тиҙ хөкөм итеүселер, һәм Ул — ярлыҡаусы, мәрхәмәт эйәһелер. (168) Уларҙы төркөм-төркөм итеп Ер йөҙөнә тараттыҡ. Улар араһында ла яҡшы кешеләр бар; яман­дары ла күп. Бәлки улар үҙгәрер (тура юлға баҫыр) тип улар­ҙы һәм именлек, һәм дә яманлыҡ менән дә һынап ҡараныҡ.

169. Уларҙан һуң алмашҡа донъяға тағын да яманыраҡ ғәҙәтле ҡәүем килде һәм улар китапҡа (Тәүрәткә) вариҫ бул­ды. Улар фани донъяның юҡ-бар малына ҡыҙыҡты.

— (Нимә генә ҡылһаҡ та, йәғни Тәүрәтты боҙһаҡ та) беҙ барыбер ярлыҡанасаҡбыҙ, — тип.

Уларга тағын шундай ниғмәттәр килһә лә, улар һис тартынмайынса аласаҡ. Әйе! Китапҡа Аллаһ хаҡында дөрөҫөнән башҡаны өҫтәмәйбеҙ, тип ант итмәнеләрме ни улар? Китапҡа яҙылғандарҙы уҡыманылармы ни улар? Әхирәт йорто фәҡәт (гөнаһ эшләүҙән һәм Аллаһтан) ҡурҡҡандар өсөн генә хәйерле булыр. Һеҙҙең аҡылығыҙ әле һаман шуға ирешмәнеме ни? (170) Китапҡа ныҡлап ышанып, намаҙҙы дөп-дөрөҫ итеп уҡығандарға, изгелек ҡылғандарға Беҙ әжерен кәм итмәҫбеҙ.

171. Бер ваҡыт (күләгә яһаусы болот кеүек итеп) Исраил тоҡомоның баш осона тауҙы күтәрҙек; улар, өҫтөбөҙгә тау төшәсәк икән, тип ҡурҡтылар.

Беҙ уларға әйттек:

— Һеҙгә биргәнемде (таҡтаға яҙылған Тәүрәтты) ҡеүәте­геҙҙән килгәнсә һаҡлаһағыҙ (боҙмаһағыҙ) һәм шунда яҙылғандарҙы онотмаһағыҙ, ҡотолорһығыҙ, — тинек. (172) Ҡиәмәт көнөндә:

- Беҙ бынан хәбәрһеҙ инек, - тип әйтмәһендәр өсөн, Раббың әҙәм балаларынан, уларҙың тәненән тоҡомда­рын сығарҙы, уларҙы үҙенә шаһит итте һәм әйтте:

— Мин һеҙҙең Раббығыҙ түгелме ни? — тине. Улар ҙа:

— Әлбиттә, шаһит булдыҡ (Һин беҙҙең Раббыбыҙ), — тинеләр.

— Был туралағы мәғлүмәт фәҡәт Аллаһтың үҙендә генә(ҙер), — тип. — Уның ваҡытын Унан башҡа зат асыҡлай алмаҫ. Күктәр һәм Ерҙәгеләргә лә был ауыр мәсьәлә. Ул һеҙгә ҡапыл килер, — тип. — Был туралағы мәғлүмәт фәҡәт Аллаһтың үҙендә генә, — тип. — Кешеләрҙең был турала ғилеме юҡ. (188) Әйт:

— Мин Аллаһтың әмеренән башҡа үҙемә файҙа ла, за­рар ҙа эшләй ала торған көскә эйә түгел, — тип. — Әгәр ҙә мин серҙәрҙе белһә инем, әлбиттә, үҙемә тағын да күберәк файҙа эшләгән булыр инем һәм миңә һис бер әшәкелек йоҡ­маҫ ине. Мин бары тик иман килтергәндәргә вәғәз һөйләүсе һәм ҡыуаныслы хәбәрҙәр еткереүсе генә, — тип.

189. Һеҙҙе бер йәндән (Әҙәмдән) яралтҡан да, уның хозуры өсөн ҡатынын (Һауаны) яралтҡан да — Улдыр. Ул уны ҡаплағас, (Һауа) еңел йөклө булды. Ул бер аҙ ваҡыт шулай йөрөнө. Йөгө ауырайғас, Раббыға:

— Әгәр ҙә Һин беҙгә изгелекле, кәмселекһеҙ бер бала бирһәң, беҙ, һис шикһеҙ, шөкөр итеүселәрҙән булыр инек, — тип доға ҡылдылар. (190). (Аллаһ) уларға сәләмәт бала биргәс, һуңынан кешеләр был баланы Аллаһҡа тиңләштерҙеләр. Аллаһ улар тиңләштергәндән өҫтөн. (191) Улар бит үҙҙәре яралтылған кешеләр. Ҡулдарынан һис нәмә килмәгән, булдыҡһыҙ шул нәмәләрҙе улар (Аллаһҡа) тиң һынайҙармы?

— (Ни өсөн былай оҙаҡланың?) Үҙеңдән сығарып туплаһаң (һөйләһәң) ине, — тип әйтәләр.

Әйт:

— Мин бары тик Аллаһ уахи иткән әмерҙәр буйынса ғына эш йөрөтәм. Был (Ҡөръән) — Раббыбыҙҙан килгән күңел күҙҙәре­геҙҙе аса торған аяттарҙыр; иман килтергәндәр өсөн тура юл һәм мәрхәмәттер, — тип.