10-тарау. Iс-əрекеттiң қылмыстылығын жоятын мəн-жайлар
§1. Iс-əрекеттiң қылмыстылығын жоятын мəн-жайлардың жалпы сипаттамасы
Қылмыстық заңмен қорғалатын қоғамдық қатынастарды қорғау тек мемлекеттiк органдардың ғана емес, ең
алдымен құқық қорғау органдарының, қоғамдық ұйымдар мен барлық азаматтардың мiндетi. Осыған дейiн
айтылып
өткендей,
қылмыстық заңға қайшылық,
қоғамға қауiптiлiк, кiнəлiлiк жəне жазаланушылық
белгiлерi бар əрекет қылмыс деп саналады. Жалпы, кейбiр жағдайларда жасалған əрекет сыртқы жағынан
қылмысқа өте ұқсас болуы мүмкiн, бiрақ ол жоғарыда аталған белгiлердiң бiрiнен
немесе төртеуiнен де
айрылған болса, ол қылмыс болып табылмайды.
Iс-əрекеттiң қылмыстылығын жоятын мəн-жайлар дегенiмiз – сырттай қылмысқа ұқсас əрекеттердi заңды
əрекеттерге, тiптi кей жағдайларда қоғамға пайдалы əрекеттерге айналдыратын жағдайлар.
ҚР ҚК бойынша мұндай жетi жағдайлар бар: қажеттi қорғану (ҚК-ң 32-бабы),
қол сұғушылық жасаған
адамды ұстау кезiнде зиян келтiру (ҚК-ң 33-бабы), аса қажеттiлiк (ҚК-ң 34-бабы),
жедел-iздестiру
шараларын жүзеге асыру (ҚК-ң 34-1-бабы), орынды тəуекел ету (ҚК-ң 35-бабы), күштеп
немесе
психикалық мəжбүрлеу (ҚК-ң 36-бабы), бұйрықты немесе өкiмдi орындау (ҚК-ң 37-бабы).
Қылмыстық заңның аталған нормаларында көрсетiлген жағдайлар əрекеттiң қоғамға қауiптiлiк элементiн
жойып оған əлеуметтiк пайдалы сипатты бередi.
Достарыңызбен бөлісу: