Жетписбаев батыр адамович
§2. Қылмыстық заңның құрылымы
жүктеу/скачать 1.57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жалпы бөлiмi
- Декларативтi
- Марапаттаушы
- Рұқсат етушi
|
§2. Қылмыстық заңның құрылымы Қылмыстық заңды қолдану ең алдымен оның құрылымын бiлуден басталады. Қылмыстық заңның құрылымы деп белгiлi бiр техникалық ережелерге бағынған заң шығарушының еркiн бiлдiру формасын түсiну қажет. Қылмыстық заңның мазмұны мен мағынасын дұрыс түсiну оны құрайтын элементтердiң қызметтiк рөлiн жəне өзара байланысын нақты жəне анық бiлу арқылы мүмкiн болады. ҚР қылмыстық заңы, яғни қылмыстық кодексi Жалпы жəне Ерекше бөлiмдерден тұрады. ҚР ҚК-нiң Жалпы бөлiмi əрбiреуi бiрнеше баптарды қамтыған жетi бөлiмнен тұрады. Жалпы бөлiмде ҚР Қылмыстық кодекстiң мiндеттерi мен принциптерi, қылмыс жəне оның санаттары, қылмыстық жауаптылықтың негiзi, аяқталмаған қылмыс, қылмысқа қатысу, əрекеттiң қылмыстылығын жоятын мəн- жайлар, жазаның түсiнiгi мен мақсаттары, жазаның түрлерi, жаза тағайындаудың жалпы негiздерi жəне қылмыстылықпен қылмыстық-құқықтық күресудiң өзге де жалпы ережелерi анықталады. ҚР Қылмыстық кодексiнiң Жалпы бөлiмiнiң көптеген нормалары позитивтi, яғни реттеушi сипатты иемденедi. Өйткенi, оларды қолдану белгiлi бiр нақты қылмыстың түрiмен ұштаспайды. Сонымен бiрге ҚК Жалпы бөлiмiнде мəжбүрлеу сипатын иемденетiн құқық қолдану нормалары да бар. Мысалы, ҚР ҚК-тiңң 40- бабының 4-бөлiгiнде айыппұлды төлеуден əдейi жалтарған жағдайда түзеу жұмыстарына, қоғамдық жұмыстарға тарту немесе қамау жазаларымен ауыстырылатыны қарастырылған. Жоғарыда аталған позитивтi нормаларды шартты түрде мына түрлерге бөледi: 1. Декларативтi, қылмыстық заңның мiндеттерiн бекiтетiн нормалар (ҚК-нiң 2 бабы); 2. Анықтаушы, қылмыстық заңның жекелеген институттарына, ұғымдарына анықтама беретiн нормалар (ҚК-ң 9,27,38 баптары); 3. Марапаттаушы, белгiлi бiр тəртiппен жеңiлдiк қарастыратын нормалар (ҚК 63-бабы ″шартты түрде соттау ″; 55-бабы ″белгiлi бiр қылмыс үшiн көзделген жазадан гөрi неғұрлым жеңiл жаза қолдану″); 4. Рұқсат етушi, белгiлi бiр əрекет жасауға құқықты беретiн нормалар (ҚК 32-бабы ″қажеттi қорғану″ ″қол сұғушылық жасаған адамды ұстау кезiнде зиян келтiру″); 5. жүктеу/скачать 1.57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|