СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ
-
Брешин А.А. Субкультура современной российской молодежи. // Автореф. дис. Канд. соц. наук - Москва, 2010. – 35 с.
-
Карпухин О.И. Молодежь России: особенности социализации и самоопределения. // Социологические исследования. - 2000. - №3. - С. 124-128.
-
Косарецкая C.B. О неформальных объединениях молодежи. - М.: Гуманитарный издательский центр ВЛАДОС, 2004. - 159 с.
-
Тесленко А.Н. Социализация молодежи в республике Казахстан: субкультурный подход. http://teslenko.kz›pages/y_culture.html. 26.10.2012
-
Щепанская Т.Б. Система: тексты и традиции субкультуры. - М.: ОГИ, 2004. – 286 с.
-
Тесленко А.Н. Культурная социализация молодежи в условиях транзитивного общества (на примере республики Казахстан). // Автореф. док.соц. наук. – Саратов, 2009. – 38 с.
-
Сергеев С.А. К вопросу о классификации и некоторых особенностях молодежной субкультуры России. // Социальное знание: формации и интерпретации: Материалы международной научной конференции. - Казань, 1996. - С.89-109
-
Любченко В.С. Российская молодежь: изменения в системе ценностей. // Вестник ЮРГТУ (НПИ). - 2012. № 3. – С. 183-190
-
http://www.prosportkz.kz. 25.10.2012.
Мамбетова Ұлболсын Сағындыққызы
Mambetova Ulbosyn Sagyndikovna
БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНДА БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТТЕРІНІҢ ДАМУЫНА ТАБИҒИ ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ТИГІЗЕТІН ӘСЕРІ
Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті,
Көкшетау қ
Аннотация
Мақалада бастауыш сыныпта бейнелеу өнері сабағында оқушының шығармашылық қабілетінің дамуына табиғи заңдылықтардың тигізетін әсері сипатталады. Мұғалімнің білімі мен біліктілігі оқушылардын шығармашылық қабілетін дамытуға басты негіз болатындығы айқындалған.
В статье отражается как на уроках изобразительного искусства в начальных классах при развитии творческих способностей обучающегося оказывают влияние законы природы. Раскрыт тот факт, что основой при развитии творческих способностей обучающихся являются знания и квалификация самого учителя.
Abstract
The article is reflected both in olrawing lessons with the use of innovative technologies in primary schools with the olevelopment of creative abilities of the stuolent influence the laev of nature. The article revealed the fast that the basis for the development of creative abilities of stuolents, knowleolge and qualification of the teacher.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңындағы негізгі міндеттерінің бірі - бастауыш білім беру бағдарламасы бойынша баланың жеке тұлғасын қалыптастыру және оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға басты назар аудару болып табылады. Себебі оқушының шығармашылық қабілетін арттыру арқылы оның ойлау қызметіне тікелей ықпал ете аламыз. Өскелен ұрпақты тәрбиелеуде ең басты міндетіміз жеке тұлғаны қалыптастыру. Қазіргі таңдағы бастауыш білім берудің негізгі қызметі оқушылардың бойынан жеке тұлғаны айқындау және олардың кәсіптік бағдарларын анықтау, шығармашылық қабілетін қалыптастыру болып табылады.
«Қазіргі заманғы білім беру жүйесі, оқытудың инновациялық нысандары мен әдістерін енгізу педагог қызметкерлердің тұлғасына және кәсіби құзыреттілігіне жоғары талаптар қоюда» делінген ҚР білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында. Сондықтан бүгінгі білім беру саласы ұстаздар қауымына үлкен міндеттерді жүктейді. Соның ең негізгісі – сапалы білім және эстетикалық тәрбие беру барысында, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту. Тұлғаның қалыптасуы мен дамуы психолог ғалымдардың зерттеулері бойынша үш факторға бөлінеді: тегі, ортасы және тәрбиесіне байланысты. Қоршаған ортамен қатынас арқылы адамның табиғи мәні ашылады, жаңа қасиеттері қалыптасады. Бала ес кіргеннен бастап бейнелік ойлауға бейім болады. Көргенін көнілге түйіп, алған әсерін есте сақтайды. Санасында сақталған бейнелік ойын шым-шытырық етіп қағазға бейнелеуге тырысады. Бұл баланың абстракциялық ойлауынан туған үндестік. Екі жасар бала есімін жаза алмаса да шимай сурет салуға құштар. Сәби жастан пайда болған өнерге деген құштарлық бастауыш сыныпта өз жалғасын табуы тиіс. Ұстаз оқушылардың көркем ойлауына бағыт беріп, қолдау көрсетіп отыруы тиіс. Оқу материалдарын түсіндіргенде мұғалім алдында бір ғана міндет болуы тиіс. Ол оқушыларға жаңа сабақты түсіндіруде бар мүмкіндікті ұтымды пайдалана білуі керек. Мұғалім материалды тартымды түрде түсіндірсе оқушылар назар сала тыңдайды. Материал балаға түсінікті болуы шарт. Әртүрлі жаттығулар жасату оқушылардың ойы мен шығармашылық қиялын арттырады. Тақырыптық сурет салғызу арқылы оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамытуға болады. Мұғалімнің міндеті балалардың жасына лайық композициялық сюжет таңдауға жәрдем беруі тиіс. Оқушының көркемдік талғамы анық болуы керек. Баланың шығармашылық сезімін оятатын алғы шарттардың бірі қоршаған табиғат. Тылсым табиғат сұлулықты сұқтана қабылдауға тікелей әсер етеді. Олардың табиғат туралы таным түсінігі кеңейген сайын ой өрісі дами түседі. Жалпы бала өлі денелерден гөрі табиғаттағы тірі бейнелерді тез жылдам қабылдайды. Табиғат аясын көзбен көріп бейнелеу арқылы шығармашылық шабытын оятады. Оқушылардың шығармашылық қыры мұғалімнің дұрыс жұмыс жүргізу нәтижесінде іске асады. Баланың бойында қалыптасқан табиғи қасиеттерді ашуға әрқашан ықпал жасауымыз керек. Бала өзін қоршап тұрған ортамен күрделі қарым-қатынас жасай отырып, көптеген нәрселерді менгереді. Әр баланың өзіне тән жеке дара қабілеті бар. Соның ішінде шығармашылық қабілеттердің негізі қалыптаса бастайды. Баланың туа берілетін табиғи қасиеттері оның әлеуметтік өміріне байланысты өзгеріп отырады. Іс-әрекет үрдісінде көру, қабылдау, байқау, бақылау, түйсіну т.б. мүмкіндіктері жүйелі дамиды. Бастауыш сынып кезеңінде - білімді сіңіру, жинақтау, меңгеруге қабілеттілік басым болады. Оқушы өз қабілетін бір іске кіріскенде ғана біледі. Талантсыз оқушы болмайды, табиғи дарындылығын ашалмайтын оқушы болады. Жалпы қабілет бала бойына біткен асыл қасиет. Осы орайда оқушының бойына біткен қабілетін дамытуға мұғалім тікелей ықпал ету керек. Шығармашылыққа оқушыны бейімдеу үшін арнайы мақсат қоя білу керек. Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілетін үш кезеңге бөліп қарауға болады: бірінші кезең материалды тез қабылдап, жылдам меңгеретін оқушы. Екінші кезең арнаулы тапсырманы мұқият орындайтын оқушы. Үшінші кезең берілген көркемдік білімді баяу қабылдайтын оқушы. Осы орайда оқушылардың ынта жігерін арттыру арқылы шығармашылық деңгейін дамытуға болады. Оқушының қабілеттілігін дұрыс түсіну үшін баланың жас ерекшелік психологиясын білу және ескеру қажет. Бастауыш сыныпта шығармашылық іс-әрекет ойын мен еңбек арқылы беріледі. 1-2 сынып оқушылары бейнелеу кезеңінде заттарды салыстыра алмауы мүмкін, дегенменде нәрсеге қарап сурет салуда дәл ұқсастықпен бейнелеуге мүмкіндік бар. Сондықтан төменгі сынып оқушыларына бейнелеу өнерінен білім беруде көрнекілік құралдарды жүйелі пайдаланған жөн.
Белгілі психолог Л.С. Выготскийдің және оның оқушыларының зертеулері бойынша, бастауыш сыныпта бүкіл психологиялық процестер мен функцияларды саналы түрде меңгеру үшін, бала біртіндеп және бағытталған ойлау үшін – дауыстап пайымдау әдістерін меңгереді. Сондықтан да сөйлеу ойлаудың құралы болып табылады. Бұл бейнелеу өнерінде оқытуда сөйлей отырып салу әдісінің қажеттігін дәлелдейді. Бастауыш сынып оқушылары сурет салу барысында оларды қызықтыратың образдармен араласады, олар туралы әңгімелейді. Сурет салу процесін бастауыш сыныпта былай сипаттауға болады: бала бірден ойланбастан сурет салуға кіріседі, мүмкіндігінше өз ойын жеткізуге тырысады. Суретті толығымен үздіксіз бір жүйе арқылы бейнелеуде нақты іс-әрекет жасайды. Оқушылар суреттерін сирек түзетіп, кейбір жетіспейтін ұсақ бөлшектерін кейде ғана толықтырады. Эмоционалды оқушының жұмысы қарқынды жүреді. Мұғалім бала эмоциясы мен ойлау қабілетін дамыту арқылы шығармашылыққа ұмтылуға итермелейді. Л.С. Выготский эмоцияны шындық өмір мен қиял арасындағы байланыстың негізі екенін дәлелдейді. Эмоция баланың алған әсерін дәл бейнелеуге көмектеседі. Бір бастаған суретін салуды уақытша тоқтатса, олар өзінің салған суретін одан әріқарай жалғастырмайды. Бастауыш сынып балаларында еліктеушілік көп орын алады. Ең бастысы, көркемдік бейнелеу құралдарын меңгере отырып, шындықты бейнелеуге тырысады. Сыныптан сыныпқа көшкен сайын күрделенген бейнелермен қатар, баланың өз салған суреттеріне деген эстетикалық талаптары өзгереді. Нақты нәрсені бейнелеуге ұмтылады, яғни, көлемді көрсетуге, заттын конструкциялық ерекшеліктерін айқындауға, әрбір заттың формасын дәл беруге бейімделеді. Алайда, бастауыш сыныпта кеңістікті көрсету қиындық туғызады. Бірақ шамамен 3,4-сыныптарда қағаз бетінде перспективалар мен кеңістікті саналы түрде бейнелей алады. Оқушылар жобалық сурет салуға жаттығады. Ең алдымен бастауыш сыныпта оқушы заттардың құрылымын дұрыс қабылдап, түйсінетін болса, әрбір заттын ерекшелігін дәл бейнелей алады. Бастауыш сыныпта бейнелеу өнері пәнінен білім алу барысында көркемдік іс-әрекетті меңгеру арқылы оқушылар әр түрлі материалдармен жұмыс жасауда әр алуан әдіс-тәсілдерді меңгереді. Арнаулы шығармашылық тапсырманы орындау барысында оқушылар көркемдік материалдар мен техникаларды тиімді қолдануға бейімделеді. Оқушы көркемдік – шығармашылық жұмыс орындау үшін, сюжет тандайды, композиция құрастыруға үйренеді, арнаулы шығарманын бар мүмкіндігінше мазмұнын ашуға тырысады.
Оқушының жас ерекшелігіне байланысты ақыл-ойдың даму деңгейі әртүрлі болады. Бастауыш сынып оқушысында ең алғашқы есте сақтау қабілеті басты назарға алынады. Оқушылардың қиялынан туындаған суреттерінде таң қаларлықтай көрсеткіштердің бар екендігін көре аламыз. Бастауыш сынып оқушылары мұғалімнің айтқан тапсырмасын бұлжытпай орындауға тырысады. Осындай орындаушылық қасиет көпшілік жағдайда, білімді меңгеруге қолайлы болады. Бастапқы білім беруде баланың сезімталдығы мен сөйлесуге деген бейімділігі басым болады: мектепте не көрді, не істеді, серуенде, теледидардан, кітаптан, журналдан оқығанын есте сақтап қалуға тырысады. Ой бөлісуге деген қажеттілік - таяуда болған оқиғаны бейнелеу, мұқият баяндауға әсерін тигізеді. Жас шамаларына қарай бастауыш сынып оқушыларының қабілеттері мен психологиялық даму ерекшеліктері әр түрлі болады.
Белгілі психолог Е.И. Игнатьев, баланың шығармашылық психологиясын зерттеу арқылы - 1,2-сынып оқушыларының суреттеріндегі басты ерекшелік - олардың үлкен батылдылығында дейді. Балалар өз өміріндегі оқиғаларды және ертегі кейіпкерлерін, кітаптан оқылған сюжеттерді батыл бейнелей алады. Бала сурет салу барысында ойша бейнелеп салған суреттерінің арасында жүреді, тек қана суретін аяқтаған кезде ғана өз шығармашылығының көрермені бола алады. Дегенменде, бастауыш сынып оқушылары сурет салу барысында бейнелеу өнері заңдылықтарын ескермейді. Өйткені олар көпшілігінде өз ойларын еркін жеткізуге тырысады. Оқушының шығармашылық жұмысын мұғалім дұрыс қадағаламаған жағдайда кемшіліктер жіберуі мүмкін. Сурет салу кезінде бала кейде мұқияттылықпен, кейде сөйлеп отырып, қағаз бетін толтыра отыра адамдарды, аңдарды, үйлерді, әр түрлі көліктерді және ағаштарды салады. Әдетте оқушылар есте сақтау арқылы сурет салады. Сондықтан да олар сурет салуда өздерінің қоршаған ортасындағы заттар мен құбылыстарды бар мүмкіндігінше бейнелеуге бейім келеді. Көбіне олар өздерінің алған білімдеріне сүйенеді. Бастауыш сынып балалары есейе келе, бейнелеу өнері сабағының күрделі жақтарын меңгере бастайды. Сол кезде баланың өз жұмысына өзі баға беруі артады. Көп жағдайда өз суреттеріне қанағатсыз болады, үлкендерден кеңес іздейді, оны таппаса, өз қабілеттеріне көнілі толмай, тіпті кейде сурет салуға ынта-жігері болмайды.
Сурет салуда балалардың екі типін кездестіруге болады: байқағыштар және армандаушылар. Байқағыштардың шығармашылығындағы бейнелер мен сюжеттер өмірден алынған болса, ал армандаушылардың суреттерінде қиялдан алынған кейіпкерлерді көбірек кездестіреміз. Біреулер әр түрлі көліктерді, үйлерді, өмірдегі оқиғаларды, енді біреулері мұзды таулар, космостық бейнелер, ойдан шығарылған жануарлар бейнелерін салады. Бейнелеу өнеріндегі баланың шығармашылық қабілеті тек қана мұғалімнің тікелей басшылығымен дами алады. Баланың жағымды эмоциялық жағдайы бейнелеу өнері сабағында міндетті түрде қажет. Оқушының шығармашылық белсенділігін арттыруда ата-аналар мен мұғалімдердің қолдау жағдайы дұрыс болуы қажет. Бейнеленген затқа қоршаған ортаның қызығушылығы, баланың шығармашылығын одан әрі дамуына септігін тигізеді. Бала өз жұмысын айналасындағыларға көрсетуге ұмтылады. Осыны пән мұғалімі естен шығармай, дұрыс бағалауы және дұрыс бағыттауы қажет. Баланың байқау қабілеті, шыдамдылығы басым болса, оның жұмысы да соншалықты қызықты болады. Бала сурет сала отырып заттар мен құбылыстарды жай ғана бейнелемейді, суретінде өз сезімдерін білдіреді. Ұстаз ең алдымен оқушының бейнелеу іс-әрекетіне араласуы үшін оның сурет салу қабілетін анықтап алған жөн. Содан кейін ғана оқушының тұрақты шығармашылық жұмыс жасауына мүмкіндік жасалады. Әрбір оқушының жеке қабілетін ескеру арқылы шығармашылық жұмыс жасауға жұмылдыра аламыз. Оқушының өзіне тән бейімділігін анықтау арқылы дербес жұмыс жасап ізденуіне жағдай туғызамыз. Бейнелеу өнері пәні мұғалімінің білімі мен біліктілігі оқушылардын шығармашылық қабілетін дамытуға ең басты негіз бола алады.
Әдебиеттер
-
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі N 319 Білім туралы Заңы.
-
Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 7 желтоқсандағы Жарлығымен бекітілген ҚР білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, Астана, 2010.
-
Ростовцев Н.Н., Терентьев А.Е. «Развитие творческих способностей на занятиях рисования» М., «Просвещение», 1987-176c.
-
Сокольникова Н.М. «Изобразительное искусство и методика его преподавания в начальной школе» М., Изд.центр «Академия», 2006
-
Игнатьев Е.И. Психология изобразительной деятельности детей. М.: Учпедгиз, 1961
Александра Павловна Козлова
Aleksandra Pavlovna Kozlova
Диагностика эмоционально-ценностного отношения к профессиональной деятельности будущих учителей изобразительного искусства
Diagnostic of emotional and valuable attitude toward professional activity of future teachers of art
ФГБОУ ВПО «Курский государственный университет», г. Курск
Аннотация
Статья посвящена диагностике эмоционально-ценностного компонента профессиональной компетентности будущих учителей изоискусства. Приведены количественные результаты анкетирования, которые могут представлять интерес для исследователей в области художественного образования.
Abstract
The article devoted to diagnostic of emotional and valuable components of professional competence of future teachers of art. Quantative results of stiffening, which could be interesting for researches in the sphere of artistic education, are given.
Ключевые слова: профессиональная компетентность учителя, диагностика компонентов профессиональной компетентности, эмоционально-ценностный компонент
Key words: professional competence of teachers of art, diagnostic of components of professional competence, emotions and valuable components.
Профессиональная компетентность учителя в последнее время становится объектом пристального внимания отечественной педагогической науки. Связано это, на наш взгляд, с формированием личности педагога, который будет не просто ретранслятором знаний из определенного раздела школьной программы, а педагога-новатора, способного привить обучающимся культуру саморазвития и самовоспитания, направить их усилия на овладение различными видами деятельности (среди которых – проектная, научно-исследовательская и т.д.) и создать устойчивую мотивацию для дальнейшего изучения предмета.
Феномен профессиональной компетентности как любая педагогическая категория не имеет однозначного толкования. Ниже мы приводим некоторые использованные в нашем исследовании определения.
В учебном пособии по педагогике для студентов педагогических учебных заведений под редакцией В.А. Сластенина и др., мы находим следующее определение «единство его (педагога) теоретической и практической готовности к деятельности <…>» [2, С. 40].
Дж. Равен считает профессиональную компетентность «специфической способностью, необходимой для эффективного выполнения конкретного действия в конкретной предметной области и включающей узкоспециальные знания, особого рода, предметные навыки, способы мышления, а также понимание ответственности за свои действия» [3, С. 6].
В особенности нам близко понимание профессиональной компетентности И.А. Зимней, которая говорит о компетентности как об «актуальном проявлении компетенции» [1, С. 17]. Это краткое, но емкое определение, по сути, в полной мере отражает требование, предъявляемое к выпускнику вуза стандартами третьего поколения.
Исследуя феномен профессиональной компетентности будущего учителя изобразительного искусства, мы столкнулись с проблемой определения эмоционально-ценностного отношения студентов к их будущей профессии. Мы считаем, что это основополагающий компонент профессиональной компетентности педагога, т.к. он задает мотивацию для развития и формирования остальных ее компонентов – когнитивного и технологического, которые, в свою очередь, отвечают за содержание профессиональной подготовки будущего педагога.
На сегодняшний день, к сожалению, профессия учителя не представляется современной молодежи перспективной. Именно поэтому особенно важно понимать, что волнует тех, кто собирается в дальнейшем связать свою жизнь с преподаванием.
Для того, чтобы провести диагностику эмоционально-ценностного отношения к профессиональной деятельности будущих учителей изоискусства, нами была составлена анкета, основной целью которой было выявить, что привлекает и настораживает студентов в будущей профессии, представляется им наиболее трудным; готовы ли они развивать свою профессиональную компетентность, каким образом и т.д.
Диагностика была проведена в процессе прохождения научно-исследовательской практики на 3 курсе направления подготовки Педагогическое образование художественно-графического факультета Курского государственного университета. Третий курс бакалавриата был выбран нами для диагностики потому, что у них уже сложилось довольно четкое представление о будущей профессии. Многие из них уже определились в своих предпочтениях: будут ли они развиваться и далее в области художественной педагогики или же изберут для себя другой путь (для наглядности мы приводим данные диагностики в процентах).
Более 78 % опрошенных указали, что ранее учились в художественных школах, школах искусств (по классу ИЗО), посещали школьные кружки изоискусства. Треть опрошенных, помимо подготовки по профилю, также занимались в мастерской художника перед поступлением на художественно-графический факультет. 22 % проходили обучение в профильных классах.
При ответе на вопрос «Почему Вы поступили на художественно-графический факультет?» 56 % ответили, что считают искусство своим призванием, 22 % указали основной причиной желание продолжить обучение после художественной школы (школы искусств, профильного класса), и только 11 % испытуемых указали в качестве основной причины желание быть учителем изоискусства. Кроме того, 22 % испытуемых ответили, что на их выбор повлияли так же легкие вступительные испытания, некоторые указывали на то, что поступать рекомендовали им учителя и родители (22 %).
Следующие вопросы должны были выявить отношение студента непосредственно к самой профессии учителя изобразительного искусства. Так, например, 67 % на вопрос «Как Вы относитесь к своей профессии?» ответили, что получают ее с главной задачей – быть художником, 33 % считают, что психолого-педагогическое содержание подготовки только мешает художественному образованию. Особенно важно отметить, что никто из опрошенных не указал, что считает преподавание своим призванием. Это мы связываем, в первую очередь, с тем, что у них еще не было как такового опыта работы в школе, и они не могут еще с полной уверенностью сказать, готовы они к этой работе или нет.
В следующем вопросе мы просили студентов отметить те факторы, которые могут заставить их сомневаться в правильности выбранной профессии. 78 % волнует низкая заработная плата; 44% считают, что профессия учителя изобразительного искусства не престижна и не востребована; 33 % отметили слабую возможность карьерного роста и трудности работы с детьми; кроме того, 22 % указали, что их не устраивает большой объем документации и большие нагрузки, в т.ч. выполнение части профессиональных обязанностей дома. Дальше мы хотели узнать, повлияла ли учеба на художественно-графическом факультете на их представление о профессии: 56 % ответили, что учеба не повлияла на их представление, 33 % ответили – «да, в лучшую сторону», 11 % – «да, в худшую».
Попросив испытуемых проранжировать предметы в зависимости от их учебных интересов мы получили следующую картину: наиболее интересными для студентов оказались специальные предметы – «Рисунок», «Живопись» и «Композиция»; второе место было отдано таким предметам, как «Декоративно-прикладное искусство» и «Художественная обработка материалов»; третье место заняли предметы искусствоведческой направленности – «История искусства», «История художественной культуры», «История художественно-педагогического образования в России и за рубежом»; на четвертом месте оказались «Психология», «Педагогика» и «Методика обучения и воспитания изобразительному искусству».
На вопрос «Читаете ли Вы дополнительно специальную литературу по выбранной профессии?» 33 % студентов-бакалавров ответили, что не читают ее вовсе, 56 % – что читают ее только для подготовки к семинарам, зачетам и экзаменам, и только 11 % читают для того, чтобы постоянно развиваться как педагог. Опять же, в большинстве случаев, в качестве самой «читаемой» была указана специальная литература по рисунку, живописи и композиции.
Нам также было интересно, какие трудности студенты испытывают в процессе учебы. Основная проблема, по мнению большинства (67 %), – это большие нагрузки во внеучебное время, трудность совмещения работы с учебой, невозможность посещения различных курсов и т.д. Также 44% указали, что они не всегда понимают, чего от них требуют при выполнении определенных заданий; 22 % высказали мнение, что в библиотеке и интернете довольно мало информации по специальным предметам.
Около 56 % процентов опрошенных собираются продолжить обучение по выбранной специальности в магистратуре, причем 22 % указали, что собираются со временем поступать в аспирантуру и намерены в дальнейшем заниматься научной деятельностью. 33 % хотят продолжить обучение по другой специальности, среди которых были названы как смежные области (Дизайн), так и области, не связанные с изобразительной и педагогической деятельностью (Индустрия отдыха и развлечений, Сервис и туризм, Информационные технологии).
67 % процентов считают свою будущую профессию невостребованной на рынке труда, 22 % затруднились с ответом, 11 % считают, что рынок труда нуждается в таком специалисте, как учитель изобразительного искусства. При этом 22 % испытуемых, если бы им представилась возможность выбора профессии второй раз, ответили, что выбрали бы что-нибудь другое, 56 % опять же затруднились с ответом, и только 22 % высказали желание снова поступить на направление подготовки Педагогическое образование.
При ответе на вопрос «Собираетесь ли Вы в будущем работать по выбранной профессии?» 68 % выявили желание работать в системе дополнительного образования (ДХШ, ДШИ, художественных студиях и т.д.); 22 % ответили, что хотели бы работать в системе высшего профессионального образования; 11 % не собираются работать по выбранной специальности.
Тех, кто ответил, что собирается, так или иначе, работать в системе образования, мы попросили ответить на дополнительный вопрос: «Что Вам больше всего нравится в профессии педагога?». Здесь мы получили следующие ответы: «возможность постоянного развития и самосовершенствования» (68 %); «работа с людьми» (33 %); «моя профессия приносит пользу людям» (11 %).
Больше половины опрошенных, на вопрос «Каким работником Вы видите себя через 10 лет?» ответили, что могли бы работать в другом городе или стране, 44 % указали, что могли бы совмещать работу в разных учреждениях, но в одной и той же отрасли. 22 % указали, что хотели бы постепенного повышения по карьерной лестнице, даже если это будет сопряжено с повышением сложности работы и большей ответственностью.
Хочется отметить, что при ответе на вопрос «Что для Вас главное в вашей будущей трудовой карьере?», в котором мы попросили испытуемых проранжировать варианты ответов в зависимости от их личных предпочтений, мы получили достаточно интересное распределение приоритетов среди будущих учителей:
-
удовольствие от работы;
-
возможность постоянного саморазвития и самосовершенствования;
-
заработная плата;
-
большое количество свободного времени для хобби и увлечений;
-
возможность карьерного роста;
-
престижность профессии.
В качестве последнего вопроса анкеты, мы предложили студентам поразмышлять на тему, соответствует ли подготовка учителя изобразительного искусства на художественно-графическом факультете современным требованиям общества и государства. Особенно важно и приятно, что равнодушных к этой проблеме не нашлось. Большинство испытуемых отметили, что слишком много часов в учебном процессе отводится на теорию (в основном говорилось о психолого-педагогическом содержании), и слишком мало на практику (на такие специальные дисциплины как рисунок, живопись и композиция). Также некоторые студенты высказали мнение, что учитель изобразительного искусства не может получить полноценной подготовки без таких предметов как «Черчение», «Перспектива» и «Пластическая анатомия», которые либо отсутствуют в ООП направления, либо представлены достаточно скудно. Многие также отмечали, что нововведения образовательных стандартов часто являются достаточно противоречивыми и отрицательно сказываются на подготовке профессионально компетентного педагога.
Диагностика показала, что подавляющее большинство студентов имеет довольно четкое представление о выбранной профессии, которое в большинстве случаев соответствует реальной действительности. Художественное образование, к сожалению, переживает не лучшие времена, однако новое поколение будущих преподавателей ориентируется скорее не на материальные блага и ценности, которые им может дать эта профессия, а на моральное удовлетворение, удовольствие от работы, способной принести пользу людям и возможность совершенствоваться в области изобразительного искусства и художественной педагогики.
К сожалению, работа в общеобразовательной школе привлекает молодых бакалавров-педагогов меньше, чем работа в системе дополнительного образования. Однако это может быть связано с тем, что они еще не имеют целостного представления о предметном блоке «Искусство», который содержит не только традиционный предмет «Изобразительное искусство», но и новый предмет «Искусство», который дает молодому преподавателю огромное количество возможностей проявить себя как педагог и знаток искусства.
Мы также отмечаем тот факт, что опрошенные студенты не представляют подготовку учителя изоискусства без достаточного количества часов на дисциплины «Рисунок», «Живопись» и «Композиция». Понимание того, что им не хватает этих часов в университете, заставляет их восполнить этот пробел в свободное от учебы время, читая специальную литературу и выполняя творческие работы.
Сейчас России нужны педагоги нового формата, которые будут способны ко всем видам деятельности, которые предписывают нам новейшие образовательные стандарты. Это должны быть способные к разработкам инновационных методик и внедрению их в образовательный процесс специалисты, понимающие ценность и значимость своей профессии, любящие свое дело и готовые развиваться и совершенствоваться как художники и как педагоги. Наша первоочередная задача – помочь им в этом стремлении, раскрыть весь возможный потенциал каждого; именно в этом случае российское образование может быть конкурентоспособным и востребованным в мировом образовательном пространстве, и наши специалисты будут, как и прежде, числиться в рядах лучших.
Достарыңызбен бөлісу: |