Дипломдық жұмыстың мезгіліне 250 т жүзімді асханалық иістендірілген «Кагор» шарабтарына өңдейтін кішігірім шарап зауытының жобасы

2.3. Дайын өнiмге сипаттама
Уату-сабақайыру аппарттарының сипаттамасы. Жүзімдерді өңдеу үшін негізгі құрал-жабдық болып уатқыш-сабақайырғыш болып табылады. Өңдейтін құрал-жабдықты таңдау берілген өнім түріне байланысты өндірістің технологиялық процесімен таңдалады.

Ақ асханалық жүзім өндірісінде болжырынан сабағы, шырынынан дәні тез ажыратылуы керек. Қызыл шарап өндірісінде тек қана сабағынан ажыратылады, кей жағдайларда сабағы болжырда қалады.

Жүзімдарді уату кезінде жеміс- жидектердің жасуша құрылысы бұзылады, толық шырын шығуымен қамтамасыз етеді. Уату дәрежесі технологиялық талаппен шырын сапасына байланысты. Ұсақталу дәрежесі өзінен шырын бөліну сапасына және мөлшеріне, оның жылдамдығына әсер етеді.

Жүзімдерді ұсақтап езу уату-сабақайыру машиналарында механикалық жолмен жүргізіледі. Өндіріс орындарында жоғарғы өнімділікті білікті және ортадан тепкіш машина түрлері қолданады.

Білікті уатқыштарда жұмысшы органы болып көлденең орналасқан білік жатады. Біліктер бірдей жиілікте қарама-қарсы айналады. Біліктер арасында жүзім қуыс аралығына түсіп, үйкеліп езіледі.

Сабақ айыру күрделі жұмыс процесі болып келеді. Бұл қалыпты жұмыс режимін орнатуды қиындатады. Жоғары өнімділікті аз энергия шығынымен жоғары сапалы өнім аламыз.

Ортадан тепкіш сабақ айырғыш қондырғыда жүзімдерді уату машинаның жұмысшы органның соққылау немесе ұру әсерінен шырын бөлінеді.

Бұл машина білікті уатқышқа қарағанда өнімділігі жоғары, қолданатын ауданы аз, 1 т жүзімге 2-2.5 есе электро энергия аз жұмсалады.

Кемшілігі— былжыр тез аэрацияланады және суслода құрамы жоғарылайды.

Ортадан тепкіш сабақайырғыш машинаны қызыл шарап пен ординарлы түрлері үшін қолданады.

Оларды төмендегідей сапалық көрсеткіштерімен өңдейді:

• 
  Жидектерді өңдеу дәрежесі;
  
• 
  Суслодағы құрамы;
  
• 
  Суслодағы езілмеген жидек құрамы, сабағы мен қабық шығу мөлшері;
  
• 
  Сусло мен сабақ қатынасы;
  
• 
  Суслоға темір мен дубильді заттардың өтуі.
  

Ортадан тепкіш уатқыш-сабақайырғыш машина 4 өсті, тік цилиндрден тұрады. Сыртқы цилиндр корпус, ол фундаментке бекітілген.

7)

Қалақтары перфоланған (8) цилиндрде орналасқан және (6) цилиндр бар. (8) цилиндр түбіне түскен жидектер, (7 )қалақтар мен сабақтарынан алынады. Сабағы (11) лоток арқылы шығарылады. (10) люк корпустың жанында орналасқан, ол арқылы машина бөліктерін санитарлы өңдейміз және қарау үшін (5) қабылдау бункері, конусты дөңгелегі бар. Сыртқы цилиндр ішінде (8) цилиндр бар. Мұнын қабырғасында екі бақылау терезесі орналасқан. Оның ішінде үшінші цилиндр бар, оның ішінде төртіншісі болады. Цилиндрдің барлық өсінде (11) білік, оған (12) қалақшалар, оның төменінде (14) крестовина бар.

Жүзім бункерге түсіп, одан ішкі цилиндрге (8) және (12) қалаққа жіберіледі. Жүзімдердің түсуі (16) реттеледі. Жүзімдер машина білігі орналастырылған қозғалу жылдамдығына жеткенде беріледі. Цилиндрде қалақтардың ұру әсерінен қабырғаға ұрылады. Ортадан тепкіш күштің әсерінен цилиндр қабырғасына ұрынып, сабағы мен дәнінен ажыратылады. Езілген былжыр перфорландырылған түпке беріледі, жинағышқа жиналады, сабағы крестовинаға жеткізіледі. Қалақшаларының айналуымен құйын түрі түзіледі, сыртқы машина қуысынан сыртқа шығады.

Жүзімдердің сорты мен өіделуіне байланысты және жидектердің тұрақтылығына байланысты әр түрлі біліктің айналу жиілігін қолданамыз. Уатқышты қосудан алдын біліктің айналу жиілігінің бағытының дұрыстығын және жағылу жағдайын міндетті түрде тексереді. Машинаның жүзім мен болжырмен әрекеттесетін барлық бөліктері коррозияға ұшырымайтын болаттан немесе қорғаныс бөгеттерінен тұрады.

Білікті уатқыш- сабақайырғыш машинасы уатқыш және сабақайырғыш қондырғысы мен мезгажинақтан тұрады. Оларды (9) станинаға бекіткен уатқыш қондырғысы (8) қалақты эластикалық тағамдық резиналы біліктен жасалған. Олар қарама-қарсы бағытта 60 айн/мин жылдамдықпен айналады.

Уатқыш қондырғысы біліктердің кездейсоқ апаттар болған жағдайда немесе оларға қатты заттардың түсуімен сақтау механизмдері қорғайды. Уатқышты уату біліктерінің орналасуы көлденең болады.

Сабақ айырғыш қондырғысы (3) перфорирленген цилиндр мен мезга өтетін қуыстан, ол 10 айн/мин жылдамдықпен айналады. (3) цилиндр ішінде (4) тоқпақтар орналасқан, олар мин 180айн жасайды.

Уатылған мезга перфорирленген бет арқылы (6) мезгажинаққа және (7) шнекке түседі, одан (8) шығу түтікшесіне жіберіледі. Сабақтары (5) машинаның шығу матыны арқылы шығарылады.

Егер де мезгада сабақтарын қалдыру керек болса, сабақ айырғышты өшіреді. Уатылған мезгалар (6) мезгажинаққа беріледі.

2.4. Өндiрiстiң технохимиялық бақылауы
Шарап өндірісінің технохимиялық бақылауы дайын өнімнің сапасын көтеруге арналған негізгі шара.

Шырын алу цехында шикізат (жүзім), жартылай өнімдер (тәтті қоймылжың, өздігінен аққан 1, 2 және 3 қысымды шырындар, мөлдір шырын) көмекші материалдар (бентонит, полиоксиэтилен, күкірт тотығы), технологиялық процесстер, шығым, қалдықтар, ыдыстар технологиялық бақылауға ұшырайды.

Бекітілген ереже бойынша өндірісте технохимиялық бақылауды зауыт зертханасы жүргізеді.

Зертхананың негізгі міндеттері:

• 
  Өндіріске түсетін шикізатты, негізгі және көмекші материалдарды бақылау;
  
• 
  Технологиялық әлкілерді және тәсімдерді бақылау;
  
• 
  Бекітілген шарт және сыртқы бұйымдар бойынша дайын өнімнің сапасын бақылау;
  
• 
  Шығымды, шығымдарды және қалдықтарды бақылау;
  
• 
  Өндірістік бөлімшелердің және ыдыстардың, жабдықтардың санитарлы қалпын бақылау.
  

МЕСТ талптарына сәйкес келмейтін зауытқа түскен шикізаттармен материалдарға зертхана жіберушілерге акт жазады.

Технологиялық бақылаудың нәтижесі арнайы зертханалық журналдарда белгіленеді. Осы журналдар көмірленіп, шифрленіп және зертхана мекемесінің мөрімен басылуы тиіс.

МЕСТ талаптарына сәйкес дайын өнімге зертхана меңгерушісі сертификат жүргізеді, мұнда шараптың түрі, мөлдірлігі, химиялық көрсеткіштері және (зауыттық ) шараптың сатылған көлемі жазылады.

Жүзімнің пісуін бақылау үшін екі апта жинау алдында зертхана алдын – ала 2-3 күн аралығында, кейін күніге жүзімдіктің әр аудандарынан жүзімнің орташа сынамасын талдайды. Жүзімнің техникалық техникалық пісуінің техникалық көрсеткіші жиналған қант және қышқылдықтың төмендеуі болып саналады.

Орташа сынамасын талдау үшін жүзімді лабораториялық сығымдағышта сығымдайды, сығымдағыш жоқ жағдайда жүзімді тығыз матадан жасалған қапқа орналастырып қолмен сығады. Алынған шырынды ареометрмен немесе рефрактометрмен қанттың мөлшерін анықтайды, ал титрленетін қышқылдықты сілті ерітіндісімен титрлеп анықтайды. Бірден талдамаған жағдайда шырын ашуы мүмкін. Ашытуды ескерту үшін шырынға формалин, толуол сияқты антисептик қосады. Талдау нәтижелерін және жүзімнің сипаттамасын арнайы жүзімнің пісуін бақылау журналына белгілейді, ол жүзімнің пісуін бақылау журналына түсіріледі.

Зертхана өңдеуге берілетін жүзімнің сапасын, пісу дәрежесінін және түрін бақылайды. Жүзімді тасымалдағанда «қайықшалардың» тазалығын бақылайды. Жиналған жүзімнің ұзақ сақталуын зертхана бақылау қажет. Өңдеуге берілетін жүзім 4 сағат аралығында өңделу қажет.

Жүзімді өңдегенде уатқыш-сабақайырғыштардың, ағызғыштардың және сығымдағыштардың жұмысын және өздігінен аққан қысымды шырындардың шығмын зертхана анықтайды.

Шырынның әр үлесі бойынша қанттылығы және қышқылдылығы анықталады. Талдауға нәтижелерін журналға белгілейді, ал көлемді көрсеткіштерді шарап жасаушы, зертхана меңгерушісі және бригадир қатысуларымен актқа түсіріледі.

Сығымдаудан кейін зертхана мезганың уақыттылы шығарылуын және сығымдағыштын ұқыпты жуылуын бақылайды.

Зертхана шырынның тұндырылған дәрежесін, ыдыстың тазалығын, шырының химиялық құрамын еске ала отырып бақылайды.

Дайын шараптың сапасы өндірушіні және тұтынушыны қанағаттандыратын негізгі материалдық (баланс) негіз болып саналады, осымен керемет қоғамдық, үнемдеу және әлеуметтік маңызы анықталады. Неғұрлы өнімнің сапасы жоғары болса, соғұрлым елдің байлығы мол және прогресстің дамуына материалдық мүмкіншілігі көп.

Осы ерекшеліктерде өнімнің сапасы негізгі рөл атқарады.

Нарықтық қатынаста халықтың жағдайының жақсаруына, шикізаттың және көмекші материалдардың үнемдеуіне, экспортқа шығаруына және стандарттау негізгі рөл атқарады.

Технологиялық процесстерді өндірістік метрологиямен және стандарттаумен қамтамасыз етпей басқару мүмкін емес.

Үілесімді нормативті құжаттармен қамтамасыз етудің мәселелерімен стандарттау, сертификаттау және метрология айналысады.

Стандарттау дегеніміз— бекітілген талаптарды бірқалыпты үйлесімді деңгейге жеткізу үшін арналған ғылыми- техникалық әрекет.

Стандарттаудың негізгі нәтижесі өнімнің сапасын жоғарылату, функциялық тағайындалуына процесстерді сәйкестендіру, сауда бартерді жою және ғылыми- техникалық байланысқа көмек көрсету.