Фернанд Бродель (1902–1985). Белгілі француз тарихшысы Сарбон университетін бітірген. Ұлы француз революция тарихы бойынша диплом жұмысын қорғады. Алжирдін, Францияның жоғары оқу орнындарында қызмет істеді. Екінші дүние жүзілік соғыс жылдарында әскер қатарына шақырылды. 1940 жылы тұтқынға түсіп, бес жыл бойы неміс лагерінде болды. 1948 жылы Француз тарихи зертеулер орталығын басқарды. 1949 жылы Колледж де Франс оқу орнының профессорлығы қызметіне шақырылды. Тарихшы ретінде оның беделін көтерген 1979 жылы жазылған 3 томдық «Материальная цивилизация, экономика и капитализм: 15–18 вв.» атты еңбегі. Онда автор индустрияға дейінгі Еуропаның экономикалық жағдайын бөге тере шегесіне дейін талдаған. Әсіресе ол сауда мен ақша айналымына, экономиканың дамуына географиялық ортаның әсеріне қатты көңіл аударды.
Географиялық және экономикалық фактордың тарихи процеске әсер етуін дәлелдеді. Бұл тарих ғылымында үлкен жаңалық еді. Еуропада капиталистік қатынастардың пайда болуы зерттей отыра ол микрожүйелік теорияның негізін қалады.
Бродельдің тарих ғылымында екінші бір жаңалығы – тарихи уақыт теориясы. Тарихи уақытты ол бірнеше деңгейлерге бөледі. Бірінші деңгей–қысқаша уақыт, белгілі бір оқиғаның болған уақыты. Келесі деңгей – орташа уақыт. Адамдардың күнделікті өмірінде жиі кездесетін оқиғалар. Мысалы; өрт катастрофа, жасалған қылмыс немесе астықтын бағасы сияқты оқиғаларды сипаттайтын газет хроникалар. Уақиғалар жиынтығын уақыт аралығында қарастырылады.
Немесе оны циклдік уақыт деп те атайды. Бұл деңгейде маңызды әлеуметтік немесе мәдени процесс циклдарының өрлеуі мен құлдырауын қамтиды. Үшінші деңгей – ұзақ уақыт. Үлкен әлеуметтік мәдени бірлестіктердің (өркениет) өмір сүру уақытын қамтиды. Тарихты басқа да гуманитарлық ғылымдардан ерекшелігі сонда.
Фернанд Бродель «жүйелі жаһанды» (тоталды) тарих концепциясын негізін қалады. Ол экономика тарихы тек абстрактілі товарлы ақша қатынастарын ғана зерттеп қоймайды. Ол тарих теориясына «Геоистория» – адам мен оны қоршаған орта, жүйелі тарих, «Медленны изменений» – (экономиканың дамуы қоғам, мемлекет және өркениет) және оқиғалар тарихы (событейная история) деген ұғымдарды кіргізді.
Эрнест Бернгейм (1850–1942) неміс тарихшысы, деректанушы, теоретик, ұлты еврей. Саудагерлер отбасында дүниеге келген. 1868 жылы Берлин университетінің тарих бөліміне түсіп, кейін Гейдельберг университетіне ауысады. 1872 жылы Страссбург университетінде оқыды. 1873 жылы докторлық диссертация қорғады. Оған бірден философия және құқық докторы атақтары берілді. 1875 жылы ол тағы бір диссертация қорғап, Геттингель университетінің приват–доцент қызметіне алынды.1883 жылы Грайфсвальд университетінің экстроординарлы профессор қызметіне шақырылды, ал 1899 жылы осы университеттін ректор дәрежесіне дейін көтерілді. 1921 жылы отставкаға шықты. Германияда ұлтшылдар ықпалының күшеюіне байланысты Э.Бернгеймнің жағдайы қиындайды. 1933 жылы оған лекция оқуға тиым салынды. 1935 жылы ол Герман азаматтығынан шығарылды. 1939 жылдан бастап оның еңбектері ұлтшыл тарихшылар тарапынан сынға ұшырады. 1942 жылы Э.Бернгейм дүниеден озды. Ең белгілі еңбегі – 1979 жылы жарық көрген үш томдық «Материальная цивилизация, экономикаи капитализм XV–XVIII вв.»