ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік материалдары

мамандығы үшін

2015

1. 
   Аралық өнім – технологиялық процестің кез келген сатысы на алынған, соңғы сатыны есептемегенде және ары қарай өңдеуге түсетін жартылай өнделген өнім
   
2. 
   Биофармация – дәрілік заттардың физико-химиялық қасиетін тәуелді биологиялық əсерін, дәрілік форманы жəне дайындау технологиясын зерттейін ғылым
   
3. 
   Валидация – бекітілген талаптарға сәйкес өндірістік процесті және өнімнің сапасын бағалау және құжатты растау
   
4. 
   Гранулирлеу – бұл ұнтақ тәрізді материалдың белгілі өлшемді бөлшектерге (дәндерге) айналу процесі
   
5. 
   Дәрілік заттар – биологиялық технологияны немесе синтез әдістерін қолдану арқылы профилактика, диагностика, ауруды емдеу, жүктілікті болдырмау үшін қолданылатын қаннан, қан плазмасынан, сонымен қатар адамның органынан, жануар немесе өсімдік кездемелерден, микроорганизмдерден, минералдардан алынатын заттар.
   
6. 
   Дәрілік заттардың сапасы – мемлекеттік стандартына сәйкес дәрілік заттардың сапасы
   
7. 
   Дайын өнім – технологиялық процестің барлық сатыларынан өткен, қаптау мен штамптауды қоса санағанда өнім
   
8. 
   Дәрілік форма – дәрілік затты немесе дәрілік өсімдікті шикізатты қолдану үшін ыңғайлы күйге келтіру, бұл кезде қажетті емдік әсерге жетеді.
   
9. 
   Ерітінділер-бұл бір немесе бірнеше еріткіштерден тұратын молекула мен ион түрінд таралған сұйық гомогенді жүйелер.
   
10. 
    Есірткілік заттар – ҚР-ның заңына сәйкес ҚР-ның бақылауында болатын есірткілік, психотроптық заттар тізіміне кіретін, синтетикалық немесе табиғи өсімдіктерде, препараттарда болатын заттар.
    
11. 
    Жарамдылық мерзімі – дәрілік зат тиісті Мемлекеттік стандартының барлық талаптарын толық қанағаттандыру ағымын құрайтын мерзім
    
12. 
    Жартылай өнім – бір немесе бірнеше өңдеу сатысынан өткен дайын өнім өндірісіне қажетті продукция
    
13. 
    Қатты əсер етпейтін заттар - əртүрлі терапевтикалық дозаларда қолданылатын дәрілік заттардың тобы
    
14. 
    Қоқыс заттар – ары қарай өңдеуге келмейтін және тұтынушы құнын бермейтін өндірістік қалдық заттар
    
15. 
    Қосымша заттар – дайын дәрілік пішіндер өндіру процесінде, оларға қажетті қасиеттер беру үшін қолданылатын, табиғаты органикалық немесе бейорганикалық болатын заттар
    
16. 
    Материалдық (немесе технико-экономикалық) баланс – бастапқы материалдар, дайын өнім, жанама өнім, қалдық жене материалдық шығындар мөлшері арасындағы қатынас.
    
17. 
    Нормативті-құжаттама – бұл ережелерді, жалпы ұстанымдарды немесе əртүрлі қызмет түріне жəне оның нəтижелеріне қатысты сипаттамаларды орнататын құжаттар
    
18. 
    Орама материалдар – дайын дәрілік заттарды мөлшерлеу, сақтау үшін арналған материалдар
    
19. 
    Психотроптық заттар - ҚР-ның заңына сәйкес ҚР-ның бақылауында болатын есірткілік, психотроптық заттар тізіміне кіретін, синтетикалық немесе табиғи материалдарда, препараттарда болатын заттар.
    
20. 
    Субстанция – фармакологиялық активтілігі бар және дәрілік препараттарды өндіру және жасап шығару үшін қолданылатын, шығу тегі табиғи, жануар тектес, микробты немесе синтетикалық болатын заттар.
    
21. 
    Суспензия – рәсімделген дәрілік форма – құрамы дисперсті фазасы бір немесе бірнеше ұсақталған ұнтақ тәрізді дәрілік заттардан тұратын сұйық дисперстік ортада таралған сұйық дәрілік форма.
    
22. 
    Сұйық дәрілік формалар – дәрілік заттары сұйық дисперстік ортада таралған еркін дисперстік жүйелер.
    
23. 
    Тұндырмалар – дәрілік өсімдік шикізататынан спиртпен жылутусыз жене экстрагентінің 1:5 немесе 1:10 мөлшерінде алынған сұйық дәрілік сорындылар, яғни 1 өлшенген бөлігінен 5-тік немесе 10-дық көлемде дайын өнім алынады.
    
24. 
    Уақытша фармокөшірмелік бап – шектеулі уақыт ішінде бекітілген (3 жылдан аспайтын) препараттың сапасын немесе дәрілік өсімдіктер үшін талаптарды белгілейтін мемлекеттік үлгідегі сипаты бар нормативті-техникалық құжат
    
25. 
    Ұнтақтар- бір немесе бірнеше ұнтақталған заттардан тұратын және ұнтақталу қасиетіне ие, сыртқа және ішкке пайдалануға арналаған қатты дәрілік форма.
    
26. 
    Ұнтақтау – механикалық күштер əсерінен қатты денелердің бөлшетерінің өлшемдерін кішірейту процесі
    
27. 
    Фармацевтикалық технология – дәрілік заттарды белгілі бір дәрілік пішінге келтіріп, дәрілік препараттарға дейін өңдеудің өндірістік процесі және теориялық негіздері жайлы ғылым.
    
28. 
    Фармация – дәрілік заттарды іздестіруге, жасауға, зерттеуге, стандарттауға, сақтауға және жіберуге бағытталған ғылыми бiлiмдер және тәжірбиелік қызмет жүйесі.
    
29. 
    Шығын(η) – дайын өнім мөлшерінің бастапқы материал мөлшеріне үлестік қатынасы
    
30. 
    Шығын нормасы – бірлік өнімге максималды мөлшерде рұқсат етілетін материалдардың, жартылай өнімдердің мөлшері
    

Дәріс жоспары:

1. 
   Фармацевтикалық технология. Анықтама. Мақсаттары және міндеттері.
   
2. 
   Негізгі түсініктер және терминдер.
   
3. 
   Дәрілік формалардың классификациясы.
   

Фармацевтикалық технологияның негізгі міндеттері:

- жаңа дәрілік субстанциялар және препараттар өндірісінің әдістерін және де технологиялық негіздерін әзірлеу;

- қазіргі дәрілік препараттарды әбден жетілдіру;

- дәрі өндірісіндегі жаңа қосалқы заттарды іздеу, зерттеу және қолдану;

- дәрілік заттардың, препараттардың, жартылай дайындалған өнімдердің және басқа өнімдердің тұрақтылығын зерттеу және жарамдылық мерзімін белгілеу;

- технологиялық процестің тиімділігін зерттеу;

Фармацевтикалық технология мәселелерін шешудің негізгі жолдары дәрілік форма өндірісінің механизация заттар түрлерін кеңейту, дәрілік форма сапасын бағалаудың физико-химиялық əдістерін енгізу, сондай-ақ қазіргі заманғы орау материалдарын пайдалану болып табылады. Осы міндеттерді жүзеге асыру дәрілік заттардың сапасын, дәрілік жабдықтау деңгейін айтарлықтай жоғарлатады.

Фармация – дәрілік заттарды іздестіруге, жасауға, зерттеуге, стандарттауға, сақтауға және жіберуге бағытталған ғылыми бiлiмдер және тәжірбиелік қызмет жүйесі.

Мемлекеттік фармакөшірме (МФ) – заңды сипаттамасы бар, дәрілік заттар сапасының Мемлекеттік стандарттар жинағы.

Дәрілік заттар сапасының стандарты – Қазақстан Денсаулық Сақтау министрлігімен бекітілген, мөлшерленетiн көрсеткiштер тізімінен және дәрілік заттардың сапасын бақылаудың әдiстерiнен тұратын нормативті құжат.

Жалпы фармакөшірмелік бап (ЖФБ) – дәрілік пiшiнге қойылатын негiзгi талаптардан және/немесе дәрiлiк заттарды бақылаудың стандартты әдiстерiнiң жазбасынан тұратын дәрілік заттар сапасының Мемлекеттік стандарты.