«Психология тарихы» пәні бойынша дәріс сабақтарының тезистері
Спиноза Бенедикт (Барух) (1632-1677) нидерландық философ
жүктеу/скачать 271.5 Kb.
|
| Спиноза Бенедикт (Барух) (1632-1677) нидерландық философ. 1656 жылы Амстердамдық еврейлік қауымдастығының басшылары Спионзаға қатысты «херема» шарасын қолдануды ұсынады («великое отлучение», «ұлы алыстату»), осыдан кейін ол қауымдастықты тастап кетуге мәжбүр болады. Спиноза ол өзінің тезисі бойынша Құдай мен табиғат тепе-тең деген оны мәңгі және бір субстанция деп түсіндірді. Осы субстанция жоқ болып кетпейтін және жоғалдыруға болмайтын тұрақты мәңгі деп қарастырған.
Ол бойынша субстанцияның сапалы сипаттамасы ол атрибут деген ұғымның болуы ол субстанцияның ажырамас бір бөлігі болып табылады. Атрибут түрлері өте көп, бірақ адам санасы оның екі түрін ғана біле алады яғни олар уақыттың созылуы және ойлау қабілеті деген. Адам мәселесін қарастыра келе Спиноза ол бір ой тоқтамға келеді. Адам толық діни тіршілік иесі ол толықтай дінимен дене байланысын ғана сипаттамайды сонымен қатар ол қоршаған әлемді түсінудің негізі болып табылады. Спиноза қоршаған ортаны түсінудің үш сатысын бөліп көрсеткен болатын: 1) (сезімталдық танымы) пікір заттың бейнесін көрсетеді-бұл тұжырымдама тура болмайды ( мысалға дәмі, түсі, иісі және т.б.); 2) (басқару танымы) сана түсініктің пайда болуымен сипатталады ол басқару субстанциясымен ғана шектелген; 3) (интуитивті танымы) интуиция субстанцияның немесе заттың мәнің көрсетеді. Дәл осы интуитивті білім адамға өзін тануға мүмкіндік береді өзінің шыңайы және дәл білім фундаменті болады. Ол санамен ерікті теңдестіріп, адамның ойлаған ойларын жүзеге асыратын жоғарғы аффект ол ерік деген. Оның ойынша адам басқа тіршілік иесі секілді өзінің тіршілігін сақтау үшін талпынады. Өзін сақтау талпынысы ол әрекетпен сипатталады яғни аффект арқылы белгілі бір құштарлықтар болады мысалға қуанышпен мұн. Адам-ол құштарлыққа толы тіршілік иесі, бірақ өзінің эмоциясын басқара алғаннан кейін ол толық ешкімге бағынбайтын бос адам бола алады. Спинозаның пікірінше өте қатты эмоцияны (аффектіні) жеңе алатын екі тиімді тәсілі бар біріншісі қатты эмоцияны (аффектіні) басу жолы ол өте қатты сондай эмоция (аффект) арқылы болады, екіншісі ол сол жағжайдың неліктен екенін түсінгеннен кейін осы кезде аффект өз күшін жоғалтады деп сенген. жүктеу/скачать 271.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|