3.Бірыңғай тұрлаусыз мүшелер.
Тірек сөздер: бірыңғай мүше, анықтамасы,
бірыңғай бастауыш, баяндауыш,
анықтауыш,толықтауыш,
пысықтауыш, бірыңғай мүшелерді баяланыстыратын
жалғаулықтар.
Айшаның майысыңкыраған сымбатты ұзын бойы, ашық жүзі, қоп-қою, қап-қара
қасы, мұңайған кер көзі оның қалың ойда, ауыр қайғыда екенін білдіретін еді.
Бұл – жайылма сөйлем. Оның бірнеше бастауыштары бар: бойы, жүзі, қасы, көзі.
Бұлардың
тұлғасы бірдей, баяндауыштары бəріне ортақ: ол – білдіретін еді. Əрбір
бастауыштың анықтауышы бар. Соның бəрі- бойы дегеннің төрт аныктауышы бар:
Бұл төрт анықтауыштың тұлғалары да, мағыналары да
зат есімнен болған
анықтауыш, майысыңқыраған – есімшеден, сымбатты – туынды сын есімнен, ұзын –
сапалы сын есімнен болған анықтауыштар.
Бұлар түрлі тұлғадағы əр
қилы анықтауыштар болғандықтан, бірыңғай
анықтауыштардай, əр сөзі айырым əуенмен айтылмай, бəрі біріне –бірі ұласа айтылады.
Бірыңғай мүшелер өзара саласа байланысады да, сол тобымен сөйлемдегі басқа
мшелерден дауысталу жағынан оқшауланып, бəрі жиналып бөлек бір топ құрап тұрады.
Сөйлемде
синтаксистік қызметі бірдей, көбінесе өзара тұлғалас сөйлем мүшелері
бірыңғай мүшелер болады. Олар біріне – бірі бағынбай,
өзара саласа байланысып,
барлығы бірдей дəрежеде бір сөзге қатысты болып тұрады. Бірыңғай мүшелер бір
сөзден құралған жайылма болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
