Қазақстан республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі

жүктеу/скачать 6.32 Mb.

бет	1/53
Дата	09.11.2023
өлшемі	6.32 Mb.
	#482753

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 53

Учебное пособие Ара шаруашылығы

Ара шаруашылығы ОҚУ ҚҰРАЛЫ Орал 2022 ӘОЖ 638.1(075.8) КБЖ 46.91 я73 К 58
Кожахметова А.Н. К 58 Ара шаруашылығы: оқу құралы /
ISBN 978-601-319-370-0
ӘОЖ 638.1(075.8) КБЖ 46.91 я73

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан
аграрлық – техникалық университеті

Кожахметова А. Н.,

Касимова Г.В.,

Каиргалиева Г. З.

Ара шаруашылығы

ОҚУ ҚҰРАЛЫ

Орал
2022
ӘОЖ 638.1(075.8)
КБЖ 46.91 я73
К 58

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университетінің Оқу-әдістемелік кеңесімен басылымға ұсынылған
(№ 4 хаттама, 23.11.2022 ж.)
Сын-пікір берушілер: Сарсенова Б. Б., б.ғ.к., «М. Өтемісов атындағы БҚУ» КеАҚ доценті; Мусина М.К., а.ш.ғ.к., «Жәңгір хан атындағы БҚАТУ» КеАҚ доцент м.а.

Кожахметова А.Н.
К 58 Ара шаруашылығы: оқу құралы / А. Н.Кожахметова., Г. В. Касимова, Г. З. Каиргалиева. – Орал: Жәңгір хан атындағы БҚАТУ, 2022. – 118 б.

ISBN 978-601-319-370-0
Оқу құралында бал ара отбасының биологиясы, әртүрлі типті ұя түрлері мен бағып күту ерекшеліктері, ара шаруашылығындағы селекция, негізгі бал алқаптары, аралардың аурулары және зиянкестері туралы сұрақтар қаралған.
Оқу құралы «Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы» мамандығы бойынша оқитын білім алушыларына, біліктілікті арттыру факультеттерінің тыңдаушыларына, ара өсірушілер үшін де арналған.
ӘОЖ 638.1(075.8)
КБЖ 46.91 я73
© Кожахметова А.Н., Касимова Г.В., Каиргалиева Г.З. 2022
© «Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті» КеАҚ, 2022
ISBN 978-601-319-370-0

	МАЗМҰНЫ
	Кіріспе...............................................................................................	5
1.	Ара отбасының биологиялық шаруашылық жүйе ретіндегі ерекшеліктері....................................................................................	6
2.	Ара отбасының биологиясы............................................................	10
2.1	Ара отбасының құрамы..................................................................	10
2.2	Аралар денесінің құрылысы ...........................................................	12
2.3	Асқорыту жүйесі .............................................................................	16
2.4	Қан айналым және зәр шығару жүйесі...........................................	17
2.5	Тыныс алу ........................................................................................	19
2.6	Аралардың жыныс жүйесі..............................................................	20
2.7	Жүйке жүйесі және сезім мүшелері...............................................	21
3.	Ұялар, құрал жабдықтар және омарта құрылыстары...................	22
3.1	Ара ұяларының жіктелуі және құрылысы.....................................	22
3.2	Ара шаруашылығы құралдары мен жабдықтары..........................	25
3.3.	Омарта құрылыстары ......................................................................	28
4.	Ара отбасын күтіп – бағу технологиясы........................................	30
4.1	Аралармен жұмыс жасау ережелері ..............................................	30
4.2	Аралардың қорегі және оларды қоректендіру...............................	36
4.3	Омартадағы жұмыс жасау ережелері ............................................	41
4.4	Араларды әртүрлі типті ұяларда бағып күту ерекшеліктері........	43
4.5	Ара отбасының көбеюі ..................................................................	49
4.6	Ара отбасын тасымалдау.................................................................	52
4.7	Аралардың кәрездерді салуы. Омартада балауыз алу технологиясы....................................................................................	55
4.7.1	Бал араларының балауыздануына және кәрездердің құрылысына әсер ететін факторлар................................................	56
4.7.2	Кәрездердің ескіруі..........................................................................	59
4.7.3	Жаңа кәрездерді салу.......................................................................	60
4.7.4	Омартадағы балауыз шикізатын қайта өңдеу................................	61
4.7.5	Ара отбасыларын бал жинауға дайындау және оны пайдалану	63
4.8	Араларды қыстату............................................................................	63
4.9	Ара шаруашылығы өнімдерін алу және оларды пайдалану........	66
5.	Ара шаруашылығындағы селекция................................................	81
5.1	Аралардың тұқымдары, олардың ерекшеліктері және қолданылуы ......................................................................................	81
5.2	Араларды бағалау (бонитировка)...................................................	86
5.3	Араларды іріктеу әдістері мен тәсілдері .......................................	87
6.	Қазақстанның балды өсімдіктер қоры...........................................	93
7.	Аралардың аурулары мен зиянкестері...........................................	100
7.1	Ара ауруларының жіктелуі ............................................................	100
7.2	Ара зиянкестері мен жыртқыштары ..............................................	102
	Қолданылған әдебиеттер тізімі.......................................................	108
	Қосымшалар .....................................................................................	110

Кіріспе

Ара шаруашылығы - халық шаруашылығында маңызды рөл атқаратын мал шаруашылығының бір саласы.

Аралар - энтомофильді дақылдардың тозаңдандырғыштары (күнбағыс, эспарцет, жоңышқа, ерте тас жемістер, таңқурай және т.б.), бұл олардың өнімділігі мен сапасын арттыратыны сөзсіз. Сондай-ақ, ара шаруашылығынан алынатын өнімдер: бал, гүл тозаңы, прополис, аналық сүт, балауыз, ара уы және т.б. авиациядан медицинаға дейін халық шаруашылығының әртүрлі салаларында жан-жақты қолданылады.
Әлемде 50 миллионнан астам ара отбасы бар, ара өсірушілер саны шамамен жеті миллион, соның ішінде ара шаруашылығымен айналысатын көшбасшылар қатарында Қытай, Ресей, Түркия, АҚШ, Польша және Мексика. Қытайда бал өндірісі 200 мың тоннаға, АҚШ – та– 100 мың тоннаға, Ресейде - 50 мың тоннаға жетеді.
Қазақстан омарташыларының «Бал-Ара» ұлттық одағының соңғы мәлметтеріне сәйкес, Алматы, Жамбыл, Түркістан, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан және Қарағанды облыстары бойынша 12 мың омарта шаруашылығы өз жұмысын жасап, олар орта және шағын бизнестің субъектілері болып табылады.
Шығыс Қазақстан облысы Қазақстанда ара шаруашылығы өнімдерін өндіру бойынша көшбасшы болып табылады. Бүгінде облыста жылына 5000 тонна тауарлық бал өндіретін 3000-ға жуық омарташы жұмыс істейді.
Қазақстанның Оңтүстік облыстарында жылына жүз тонна бал өндіретін мың екі жүз орта және ірі ара шаруашылықтары жұмыс жасауда.
Батыс Қазақстан облысы бойынша бір маусымда шамамен 20-25 тонна бал өндіретін 2000-ға жуық ара отбасын өсіретін 50 ара шаруашылықтары бар.
Сонымен қатар, бүгінгі таңда Қазақстанда ара шаруашылығының дамуы әлемдік деңгейден артта қалып отыр.
Сондықтан қазіргі жағдайда бал араларын өсіру әдістерін үнемі жаңартып отыру қажет. Омарташы осы салының соңғы жетістіктерімен қатар аралардың селекциясы мен генетикасын, олардың биологиясын, омартадағы жұмысты ұтымды тиімді қолдана білуі қажет.
Оқу құрал «Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы» мамандығы бойынша оқитын білім алушыларына, біліктілікті арттыру факультеттерінің тыңдаушыларына, ара өсірушілер үшін де арналған.

жүктеу/скачать 6.32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 53