Дост дијарынын јолчулары мүӘллиф: доктор мисбаһ ЈӘзди
Өвлијалар вә Аллаһла һәгги танышлыг
жүктеу/скачать 2.39 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ахирәт әһлинин дүнјапәрәстләрдән мүһүм фәрги
Өвлијалар вә Аллаһла һәгги танышлыгБура гәдәр сөһбәтимизин мөвзусу бу олду ки, инсан ејни вахтда һәм Аллаһа, һәм дә башга ишләрә диггәт јетирә биләр, јә’ни инсанын һәм Аллаһ, һәм дә Онун мәхлуглары һаггында дүшүнмәси мүмкүндүр. Амма өвлијаларын диггәти јалныз Аллаһда олмушдур. Аллаһ онлара елә бир мә’рифәт әта етмишдир ки, бүтүн мөвҹудлары варлыг аләминин нәһајәтсиз ҝүнәшинин бир шүасы кими ҝөрүрләр. Аллаһын мәхлугуну ҝөрдүкдә Аллаһы хатырлајан инсан даим Аллаһ һаггында дүшүнә билир. Мәсәлән, шүа јахуд ҝүнәш әсас олдуғундан шүаны ҝөрән инсан ҝүнәш һаггында дүшүнә биләр. Өвлијалар әтрафда мүшаһидә етдикләри бүтүн шејләри Аллаһын сонсуз затынын мәһдуд шүасы кими гәбул едирләр. Онларын әсас диггәти Аллаһа доғрудур. Бу сајаг мәсәләләрдән данышмаг вә онлары динләмәк бизим ҝүҹүмүздә дејил. Садәҹә, мадди ләззәтләрдән чох-чох үстүн олан ләззәтләрин мөвҹудлуғуну јада салмаг истәјирик. Инсанларын Аллаһа мәһәббәтләри мүхтәлиф дәрәҹәләрдә олдуғундан онларын диггәтләри дә бир-бириндән фәрглидир. Илаһи мәһәббәтдән бир зәррә даданлар даим онун һаггында дүшүнүрләр. Вүҹуду башдан-ајаға илаһи ешг ичиндә гәрг олмуш инсан Аллаһ зикрини неҹә тәрк едә биләр?! Аллаһын әзәмәт вә ҹәлалыны дәрк етмиш инсан һансы башга әзәмәтә бојун әјәр?! Бир сөзлә, инсан елә бир мәрһәләјә чата биләр ки, әсас диггәти јалныз Аллаһын мүгәддәс затына јөнәләр вә һәр шеји Онун нуру кими ҝөрәр. Мүхтәлиф дуаларда вә рәвајәтләрдә охшар мәзмунлу тә’бирләрлә растлашырыг. Һәгиги илаһи мә’рифәт әлдә едән вә гәлби Аллаһ нуру илә ишыгланан өвлијалар әввәлҹә Аллаһы ҝөрүр, сонра исә Онун сифәтләринә нәзәр салырлар. Бизләр, адәтән, Аллаһы Онун сифәтләри илә таныјырыг, амма илаһи мә’рифәтә чатанлар, гәлби илаһи нурла ишыглананлар јалныз Аллаһы ҝөрдүкдән сонра Онун сифәтләрини мүшаһидә едирләр. Белә бир мәрһәләјә чатыб, Аллаһын һүзуруну дәрк етмәк үчүн ҹидди тәлашлара еһтијаҹ вар. Ујғун мәгама јүксәлән кәс Аллаһы бир ан олсун белә јаддан чыхармыр. Ахирәт әһлинин он дөрдүнҹү, он бешинҹи вә он алтынҹы хүсусијјәтләри будур ки, онлар дүнјаҝирләрдән фәргли олараг чохјејән, чохданышан вә ҝејимдә ифрата варан дејилләр. Ахирәт әһлинин он једдинҹи хүсусијјәти будур ки, онлар әтрафларындакылары өлү, Аллаһы исә дири вә бағышлајан (кәрим) билирләр. Дүнјапәрәстләр даим ҹәмијјәтдәки мөвгеләрини горумаға чалышыр вә башгаларынын диггәтини ҹәлб етмәјә ҹәһд ҝөстәрирләр. Онлар иҹтимаи фикири јүксәк гијмәтләндирдикләриндән өз ејибләрини ҝизләтмәјә чалышырлар. Әлбәттә ки, Аллаһ да мөмин бәндәсинин ејибинин ачылмасыны истәмир. Мәсәлә бурасындадыр ки, дүнја әһли јалныз халгын диггәтини ҹәлб етмәк үчүн өз ејибләрини пәрдәләјир. Ахирәт әһли исә халгы санки өлү сајараг, јалныз Аллаһын нәзәрләрини дүшүнүрләр. Онлар өз вәзифәләрини јеринә јетирир вә башгаларынын бу барәдә нә дејәҹәји онлары марагландырмыр. Өвлијаларын әксинә олараг, бизләр Аллаһын јох, даим халгын нәзәрләрини дүшүнүр вә пис ишләримизи халгдан ҝизләтмәјә чалышырыг. Ахирәт әһлинин он сәккизинҹи хүсусијјәти будур ки, онлар бөјүклүк едәрәк, арха чевирәнләри өзләринә тәрәф чағырыр вә онлара үз тутанлары мәһәббәтлә гәбул едирләр. Ахирәт әһлинин башгаларыны разы салмагда мәгсәди јалныз Аллаһын разылығыны газанмагдыр. Бә’зән ахирәт әһли илә дүнја әһлинин әмәли заһирән ејни ҹүр ҝөрүнүр. Амма онларын һәр бири ејни бир иши мүхтәлиф нијјәтләрлә иҹра едир. Дүнјапәрәстләр башгалары гаршысында тәвазөкарлыг ҝөстәрәрәк онларын диггәтини ҹәлб етмәк истәјир вә өз тәрәфдарларыны артырамаға чалышырлар. Ахирәт әһли исә јалныз Аллаһы разы салмаг үчүн онун бәндәләринә тәвазө ҝөстәрирләр. Ахирәт әһлинин дүнјапәрәстләрдән мүһүм фәргиАхирәт әһлинин он доггузунҹу хүсусијјәти дүнја вә ахирәтин онларын нәзәриндә фәргсиз, ејни олмасыдыр. Бу хүсусијјәтин дә о бири хүсусијјәтләр кими мәртәбәләри вардыр. Дүнјапәрәстләрин исә ахирәтә етигады јохдур вә онлар јалныз дүнја һаггында дүшүнүрләр. Аллаһ-тәала онларын дилиндән бујурур: “Кафирләр дејирләр: “Дүнја һәјатымыздан башга һеч бир һәјатымыз јохдур, өлүрүк вә дирилирик, бизи өлдүрән анҹаг рузиҝардыр...”1 Онлардан фәргли олараг, ахирәт әһлинин бир дәстәси өлүмдән сонракы һәјата гәлбән инаныр, амма онларын инамы сөз һәддини ашмыр. Бундан әлавә, онларын ахирәтлә бағлы ишләриндә дүнја рәнҝи олур. Мәсәлән, биз адәтән ҝеҹә намазы гылдыгда дуаларымызын гәбул олунаҹағыны, рузимизин артаҹағыны ҝөзләјирик. Бә’зән ҝеҹә намазы васитәси илә халгын да диггәтини ҹәлб етмәк нәзәрдә тутулур. Бәли, бизләр чох вахт Аллаһа ибадәти дүнја не’мәтләринә чатмаг үчүн васитә сечирик. Гәдр ҝеҹәси ојаг галырыг ки, дүнја илә бағлы һансыса арзуларымыз јеринә јетсин. Гәдр ҝеҹәсиндә ојаг галмаг вә һәмин ҝеҹәнин ибадәти кими әзәмәтли пәрәстишләри јалныз дүнја ишләримизин јолуна гојулмасы мәгсәди илә јеринә јетиририк. Мә’лум олур ки, бизләр ахирәт ишләрини дүнјамыз хатиринә истәјирик. Јәни дүнјаны нағд билир вә әлдән чыхармаг истәмирик. Өвлијалар исә ахирәти дә нағд билмишләр. Сүбһ иш далынҹа ҝедиб доланышыг хәрҹини газанмаг истәјән инсан демир ки, индики раһатлығым нағддыр вә өзүмү зәһмәтә салмајаҹағам. Әксинә, ағыллы инсанлар зәһмәт чәкәрәк бә’зән нечә илләр сонра һәјата кечәҹәк мәгсәдләр јолунда чалышырлар. Инсан университетә дахил олур ки, јалныз нечә илләрдән сонра ихтисас газаныб, газанҹ әлдә етсин. Јахшы нәтиҹә әлдә етмәк үчүн бир нечә ил зәһмәт чәкилмәсини ағыл гәбул едир. Демәк, инсанын дүнјада ахирәт сәадәти үчүн чалышмасы ағылсызлыг дејил. Әксинә, белә бир иш сағлам ағылын һөкмүдүр. Бизләр дүнја ишләринин нәтиҹәсинә нә гәдәр инанырыгса, өвлијалар ахирәт ишләринин нәтиҹәсинә биздән дә чох инанырлар. Чүнки дүнја ишләринин нәтиҹәсинә бир о гәдәр дә е’тибар јохдур. Мәсәлән, әкин әкдијимиз вахт мәһсул ҝөтүрәҹәјимизә әмин олмуруг. Чүнки әкин саһәсинә мин бир бәла ҝәлә биләр. Бунунла белә, инсанлар әкир-беҹәрир, ҝеҹә-ҝүндүз зәһмәт чәкиб, нә вахтса бәһрә ҝөтүрәҹәкләрини ҝөзләјирләр. Әҝәр ахирәтә дә бу гәдәр инанмыш олсајдыг, ахирәт ишләрини тә’хирә салмаздыг. Дүнја ишләринин ләззәти адәтән бир саатдан чох чәкмир. Бу бир саатлыг ләззәтә чатмагдан өтрү узун мүддәт чалышырыг. Әҝәр әбәди ахирәт ләззәтләринә чатмагдан өтрү бир иш ҝөрмүрүксә, демәк, ахирәтә инамымыз јохдур. Ҝүҹлү имана малик олан инсан әбәди не’мәтләри гојуб, мүвәггәти не’мәтләр үчүн өмрүнү чүрүтмәз. Ахирәт әһли үчүн дүнја илә ахирәтин фәрги јохдур. Онлар һәм дүнјадан, һәм дә ахирәтдән фајдаланырлар. Онлар дүнја ишләрини ҝөтүр-гој етдикләри кими, ахирәт ишләрини дә ҝөтүр-гој едирләр. Дүнја вә ахирәт ишләриндән бирини сечмәк лазым ҝәлдикдә онлар тәрәддүд етмәдән әбәди ахирәт ләззәтләринә үстүнлүк верирләр. Әлбәттә ки, бу хүсусијјәтин үстүн дәрәҹәләри дә вардыр. Белә ки, ахирәт әһлинә аид олан бә’зи инсанлар јалныз ахирәт һаггында дүшүнүрләр. Имам Садиг (ә) бујурур: “Бир ҝүн һәзрәт Пејғәмбәр (с) сүбһ намазыны ҹамаатла бирликдә гылды, сонра нәзәрләри мәсҹиддәки бир ҹавана дикилди. Зејд ибн Һарисә адлы бу ҝәнҹ башыны ашағы салыб фикрә ҝетмишди. Онун рәнҝи саралмыш, бәдәни арыгламыш, ҝөзләри чухура дүшмүшдү. Һәзрәт (с) она бујурур: “Һалын неҹәдир?” Әрз етди: “Еј Аллаһын рәсулу, мән јәгин әлдә етмишәм.” Һәзрәт Пејғәмбәр (с) онун сөзләриндән хошһал олуб бујурду: “Һәр јәгинин бир маһијјәти вар. Сәнин јәгининин маһијјәти нәдир?” Зејд белә әрз етди: “Еј Аллаһын рәсулу, бу јәгинлик мәни гәмҝин етмишдир. Јолдашым ҝеҹәләр ојаглыг, исти ҝүнләр сусузлуг олмушдур. Дүнја вә онда оланлара рәғбәтсиз олмушам. Санки халгын сорғусу үчүн бәрпа олмуш Аллаһымын әршини ҝөрүрәм. Инсанлар һесаб үчүн топланмышлар вә мән дә онларын арасындајам. Санки не’мәтләр ичиндә гәрг олмуш, күрсүләрә сөјкәнмиш беһишт әһлини ҝөрүрәм. Онлар бир-бирләрини танытдырырлар. Санки орада әзаба дүшмүш, фәрјад чәкән ҹәһәннәм әһлини ҝөрүрәм...” Һәзрәт Пејғәмбәр (с) өз сәһабәләринә бујурур: “Бу ҝәнҹ Аллаһ тәрәфиндән гәлби иман нуру илә ишыгландырылмыш бир бәндәдир.” Сонра һәмин ҝәнҹә бујурду ки, һансы һалдасанса о һалда да гал.” Ҝәнҹ деди: “Еј Аллаһын рәсулу, сәнин јанында шәһадәтә јетмәјими Аллаһдан истә.” Һәзрәт Пејғәмбәр она дуа етди. Чох кечмәди ки, һәмин ҝәнҹ пејғәмбәрлә бирликдә савашда иштирак етди вә шәһид олду.1 Тәсәввүр един ки, бир шәхс евдә отурдуғу һалда, өз һәјәтиндәки бағчаны тәсәввүр едә билир. О һәјәти ҝөрмәсә дә, һәјәтин вә һәјәтдәки ағаҹларын олдуғуна шүбһә етмир. Ахирәт әһли беһишти ҝөзлә ҝөрә билмәсә дә, онун варлығына зәррәҹә шүбһә етмир. Амма елә уҹа мәртәбәјә чатмыш өвлијалар вар ки, беһишти һәгигәтән ҝөрүрләр. Бәли, ахирәти дә дүнја илә јанашы ачыг-ашкар ҝөрән өвлијалар вардыр. жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|