103
адастыруға барғызбайды. Ойдың еркіндігі – ритор мойындауға міндетті
болатын шынайылық.
Риторикалық дәйектілік – тыңдарман-дәрісхананың келісіп және
қосылуына келтіретін көпшілік пікірін айтатындылықты қалыптастыру.
Келісу – пікір айтудың негізділігін, оның дұрыстығын,
орындылығын, ақылдылығын тыңдарман-дәрісхананың мойындауы.
Қосылу – ритордың позициясын қолдауға дайын тұруы.
Дәйектілік сөз сомдаумен ға немесе кітапқа ұштаспайды, бірақ
оның барысында ритор және тыңдарман-дәрісхананың арасында қатынас
қалыптасатын, көпшілік сөз-сөйлеуінің жүйелік жұптасуы болып
табылады, дәрісхананың көз алдында ритордың кейіпі нысандалады, ал
ритордың өзі дәрісханамен бірігіп сөз сомдаумен дың шарттары мен
стилін қалыптастырады, мұнда ритордың кейіпі мен стиліне ұйымдасып
және ыңғайласатын дәрісхана да дамиды.
Тыңдарман-дәрісхана және дәйектілік
Тыңдарман-дәрісхана
қоғамдық
топшалықтар
есебінде
дәйектілікпен құралады және осы ойда ритордың құрылымы, оның
еңбегінің жемісі болып табылады. Сондықтан да риторикада
дәрісхананың типтері дәйектіліктің техникасымен байланысады және
әмбебап пен жеке, конвенционалды және конвенционалды емес
дәрісханалар бөлінеді.
Әмбебап тыңдармандар түйсіндері олардың айтылған сөздің
мазмұнын түсіне алатын шамасы бар, олармен құқықтығына,
мәдениеттігіне, тарихтылығына немесе өзге де жеке мән-жайларына
қарамастан келісіп және ұсыныстарына қосылатын әрбір адамға
бағытталуды көздейтін, дәйектіліктерді құрастырады.
Қосылуды келісумен ұштастыру үшін, мысалға, оны «туамалық»
қисындылық және әдептілік қағидаттармен қаруландыра отырып, егер ол
қисындылық жөнді құралғандығын, шын мәнісінде қабылдап қосылуға
мәжбүр болып, айтылған сөздерге қосылатын дұрыс адамның сондай
кейіпін құрады.
Достарыңызбен бөлісу: |
