Қатерлі ісіктердің емдеу қағидалары мен әдістері

50-ші жылдары рентген сәулелерін емдеу мақсатымен қолдануға мүмкіндік пайда болған, кейін радиологтардың тәжірибесіне сәуленің терең өту қабілетімен жоғары энергиялы аппаратар еңді, ол сәулелік терапияны тиімділеу қолдануға мүмкіндік берді.

Онкологтардың тәжірибесіне ең соңынан химиотерапия еңді – ересектерде біраз ісіктердің және балаларда көптеген ісіктердің жоғары нәтижелі емдеу әдісі.

Қатерлі ісіктердің қазіргі кездегі емі – бұл бағдарламалы, хаттамалы ем, ол ісіктердің биологиялық тәртібінің ерекшеліктерін, әртүрлі препараттардың фармакодинамикасы мен фармакокинетикасын, әртүрлі терапиялық әдістерді араластыру қағидаларын, олардың реті мен салдарын білу негізінде әзірленген.

Қатерлі ісіктердің негізгі емдеу әдістері болып хирургиялық, сәулелік және химиотерапиялық табылады.

Аралас терапия деп аталады, егер қолданылса: хирургиялық әдіс + сәулелік терапия / немесе химиотерапия; химиотерапия + сәулелік терапия.

Комплекстік терапия деп барлық үш әдіс қолданылғанда атаймыз.

Хирургиялық емдеу әдісінің міндеттері:

1. 
   Радикальді ем
   
2. 
   Паллиативтік ем
   
3. 
   Хирургиялық сауықтыру
   

Радикальді операция – зақымдалған мүшенің жаңындағы майлы ұлпалармен, лимфа түйіндермен бірге алып тастау.

Аралас радикальді (симультанды) операциялар – ісік еңіп өскен көршілес мүшелердің немесе құрылымдардың резекциясы.

Паллиативтік операциялар зақымдалған мүшенің резекциясы көлемінде (циторедукция) жасалуы мүмкін және асқынуларды жою ұшін (гастростома, энтеростома қою, айналмалы анастамоз).

Паллиативтік операциялар үшін қойылған ережелер жоқ. Әрбір меншікті жағдайда мұндай операцияны жасау бірнеше аспектіде жеке қарастырылады: жанұялық, әлеуметтік, психологиялық.

Хирургиялық сауықтыру – мүшесақтаушы және қызметтік операцияларды әзірлеу және тәжірибеге еңгізу, сол сияқты косметикалық коррекцияны жүргізу.

Қазір әрбір онколог қатерлі ісіктің емі этиологиялық деңгейде табылмағанша, солидтік ісіктердің хирургиялық емі арнайы терапияның негізгі кезеңі болып қалатының біледі.

Клиникалық онкологияның маңызды міндеттерінің бірі хирургиялық емге көрсетілімдерді және басқа әдістердің арасында операцияның орнын анықтау болып табылады. Солидтік ісікті радикальді алып тастау, науқастардың жазылуын немесе ұзақ өмір сүруін анықтайтын шешімді болжамды фактор болып есептеледі.

Онкология дамуының басында қатерлі ісіктердің емінің жалғыз әдісі операция болған. Бірақ хирургиялық әдіс қатерлі ісіктермен ауыратын науқастардың шектелген контингентінде қолданылуы мүмкін. Аймақты жайылған ісіктік процестері немесе алыс метастаздары бар пациенттерде оперативтік ем қолданылмайды.

Сәулелік терапия

Иондаушы сәуленің сипаттамасы.

Сәуленің затпен әрекеттескендегі электр зарядының пайда болуы иондаушы деп аталады. Мұнда атомнан бір немесе бірнеше электрондар тартылып алынады. Бұл үшін иондаушы сәуленің жеткілікті энергиясы болуы керек.

Иондаушы сәулелер, негізі, екі топқа бөлінеді:
фотондық, ол электрлі магниттік шайқалулар,
бөлшектерден тұратын корпускулярлық сәуле.

Иондаушы сәуленің сәулелендірілетін нысанамен физикалық әрекеттесуінің негізінде молекулалардың иондаушы процесі жатады. Сәулелердің барлық түрлері, корпускулярлық сияқты кванттық та, молекулалардың иондануы мен тітіркенуіне әкеледі. Соңдықтан, барлық иондаушы сәулелердің биологиялық әсерінің сапалы көріністері біркелкі.

Жалпы тұрғыда иондаушы радиацияның әсер ету механизмі, түзілген ион жұптарынан пайда болған бос радикалдарға байланысты. Түзілген бос радикалдардың заряды болмайды, бірақ өте реакциялы-қабілетті болады. Бір-бірімен қосылып, солай ерітілген субстраттармен әрекеттесе отырып, бос радикалдар біріншілік химиялық өзгерістерді тудырады. Бос радикал-дардың түзілу процесі су молекулаларының иондауына байланысты. Сәу-лелендіру ДНК молекулаларында үзілудің пайда болуына әкеледі – жал-ғыздық, ДНК молекуласы жіптерінің бірінде байланыс бұзылғанда, және екеулік, бір сәтте молекуланың екі жерінде үзілу болғанда. Сәулелендіру бұдан басқа интерфазды хроматин құрылымының бұзылуына, ДНК-мембранды комплекстің өңдірілуінің төмендеуіне әкеліп соқтырады. Барлық бұл өзгерістер клетканың энергетикалық алмасуын реттейтін процестердің бұзылуымен жүреді. Өзара әрекеттесуші зақымданулар комплексінің нәтижесінде клетканың радиациялық өлуі байқалады.

Қатерлі ісіктерді емдеу үшін иондаушы сәулені қолданудың негізінде клеткалар мен ұлпаларға олардың зақымдаушы әсері жатыр, сәйкес мөлшерін жібергенде олардың өлуіне әкеледі. Ісіктердің сәулелік терапиясының пайда болғанынан бері бұл саланың негізгі жетістіктері, негізінен, сау ұлпаларды минимальді сәулелендіре отырып, ісікті максимальді сәулелендіруге бағытталған, әртүрлі әдістемелік шараларды қолдану есебімен, қалыпты ұлпалардан көрі, ісіктік ошаққа жоғары мөлшерді берілуімен байланысты.

Сәулелік терапияның келесі түрлерін ажыратады:

1. 
   Радикальді терапия, оның мақсаты ісікті толық жою. Ісік және аймағы сәулелендіріледі. Тері, төменгі ерін, жатыр мойыны, көмекей, өңеш обырында қолданылады.
   
2. 
   Паллиативтік сәулелік терапия, оның мақсаты ісіктің биологиялық белсенділігін максимальді тежеу, оның өсуін тоқтату және дерттің клиникалық көріністерін төмендету.
   

Операциядан кейінгі сәулелік терапия қалып қалған немесе операция кезінде еңіп қойған ісіктік элементтерге сәулелік әсер етуімен хирургиялық емнің тиімділігін жоғарлатады.

Сәулелендіру әдістері 2 негізгі топқа бөлінеді:

Дистанциялық – сәулелендіру көзі науқастан ара қашықтықта орналасқан болады.

Контактты – сәулелендіру көзі ісікке жаңасып тұрады. Өз алдына, контактты сәулелендіру аппликациялық болуы мүмкін, мұнда сәулелендіру көзі арнайы аппликаторларда денеге орналастырылады (қуысішілік, ұлпаішілік).

Химиотерапия – б±л емдеу маќсатымен пролиферацияны тежейтін немесе ісіктік клеткаларды ќайтымсыз заќымдайтын, дєрі-дєрмектерді ќолдану (синтетикалыќ жєне µсімдіктерден алынѓан).

Монохимиотерапияны ажыратады – бір препаратты ќолданѓанда, аралас химиотерапияны (полихимиотерапия) – бірнеше цитостатиктерді немесе цитостатиктерді гормондармен бірге ќолданѓанда.

Маќсаты бойынша химиотерапияның адьюванттыќ, неодьванттыќ жєне емдеу (паллиативтік) т‰рлерін ажыратады.

Адьюванттыќ химиотерапияныњ маќсаты біріншілік ісіктіњ хирургиялыќ немесе сєулелік емінен кейін эрадикация немесе ісіктіњ микрометастаздарын ±заќ уаќытќа жоюы саналады.

Неоадьюванттыќ химиотерапия операция немесе сєулелендірудіњ алдында ж‰ргізіледі, оныњ маќсаты операция немесе сєулелендірудіњ алдында ісіктіњ салмаѓын кішірейту, хирургиялыќ емніњ орындалуын (операция кµлемін кішірейту) жењілдету немесе сєулелендіруді жењілдету.

Ќабылдау єдісі бойынша болады:

1. 
   Ж‰йелік химиотерапия (препараттарды ішке ќабылдайды, теріастылыќ, кµктамырішілік, б±лшыќет ішілік жєне ректальді). Б±л ењгізу жолдары жалпы (резорбциялыќ) нєтижеге баѓытталѓан.
   
2. 
   Аймаќтыќ химиотерапия (препараттар ісікті ќоректендіріп т±рѓан тамырларѓа ењгізіледі, цитостатик ісікке жоѓары концентрацияда єсер етеді, басќа м‰шелерге ќолайсыз єсері шектеулі болып келеді).
   
3. 
   Жергілікті химиотерапия. Сєйкес дєрілік т‰рде цитостатиктерді (жақпа майлар, ерітінділер) беткейлі ошаќтарѓа (тері жараларына) жаѓады, сірлі ќуыстарѓа, интраректальді, ќуыќ ісіктерінде ќуыќішілік ењгізеді.
   

Толыќ регресс барлыќ ісіктік заќымданулардыњ жойылуымен білінеді.

Жартылай регресс – ісіктің 50%-ға немесе одан көп кішіреюі, басқа ошақтарда өршудің боламауы.

Процестің тұрақтануы – ісіктің 50%-дан аз көлемге кішіреюі, басқа жаңа ошақтардың болмауы немесе 25%-дан төмен көбеюі.

Процестің өршуі – ісіктің 25%-дан жоғары ұлғаюы немесе жаңа ошақтардың пайда болуы.

Ісікке қарсы тиімділікті құжаттарда растау үшін, оның ұзақтығы 4 аптадан аз болмауы керек.

1. Абисатов Х. Клиническая онкология. – Алматы: «Арыс», 2007. – Том II. – 640 с.

2. Ганцев Ш. Х. Деонтология в онкологии // Онкология. – М., 2004. – С. 109 – 152.

3. Трапезников Н. Н., Шайн А. А. Онкология. – М.: «Медицина», 1992. –

400 с.

4. Энциклопедия клинической онкологии / под ред. М. И. Давыдова // Москва: ООО «РЛС», – 2004. – 1456 б.

Ауыз қуысының шырышты қабаты және оның астыңдағы ұлпалар анатомиялық күрделі аймақ, ол осы жерде дамитын ісіктердің клиникалық ағымы мен емінің спецификасымен түсіндіріледі. Ауыз қуысында пайда болатын қатерлі ісіктер – бұл басымырақ жалпақклеткалы обырдың кезкелген түрі. Бас және мойын аймағының қатерлі ісіктерінің арасында ауыз қуысы мүшелері обырының кездесу жиілігі бойынша көмей обырынан кейін екінші орында.

Ауыз қуысы шырышты қабатының обырымен дүниежүзі халқының аурушандығы біркелкі емес, әлемдік стандарт 9,7%ооо құрайды, оның ішінде ерлерде 6,4%ооо, ерлер мен әйелдердің аурушандықтың қатынасы 2:1, ал өлім-жітім – 4,7%ооо.

Қазақстан Республикасында 2005 жылы ауыз қуысы обыры барлық қатерлі ісіктермен науқастанғандардың санынан 2,2% құрады, ол 3,8%ооо болды және онкологиялық аурушандықтың құрылымында 18 орынды алды.

Ауыз қуысы мүшелерінің обыры әйел адамдармен салыстырғанда, ерлерде 5-7 есе жиі дамиды. Норвегияда тіл рагы әйелдер мен ерлерде бірдей жиілікпен кездеседі, ал Англияда оның қатынасы 3:1 құрайды, АҚШ-та – 4:1, Францияда – 7:1. Жиі 60-70 жас аралығындағы адамдар ауырады. Әдеттегідей 80 жастан асқандар. Бірақ ауыз қуысы мүшелерінің обыры жастарда да кездеседі, 4 жастағы балалардың ауырғаны жазылған.

Ауыз қуысы мүшелері обырының 55% жағдайы тілде орналасады. Көптеген авторлар ауыз қуысы мүшелерінің зақымдалу жиілігі бойынша келесі тәртіппен келтіреді: тіл, ұрт, ауыз қуысы түбі, жоғары жақ сүйегінің альвеолярлық бөлігі, таңдай.

Ауыз қуысы мүшелерінің қатерлі ісіктерінің арасында жетекші орынды эпителиальді ісіктер алады. Ауыз қуысы эпителиальді қатерлі ісіктері көп жағдайда (90–95%) мүйізделетін жалпақклеткалы обыр болады. Обырдың басқа түрлері өте сирек кездеседі.

Демеуші факторлар

Ауыз қуысы обырының пайда болуына зиянды әдеттер әсер етеді. Мысалы, «насыбай» қолдану, табакты шайнау, ішімдіктерді, өте ыстық тағамдарды қабылдау, солай үшкір шеттерімен кариозды тістердің болуы, үнемі шырышты қабатты жарақаттайтын, дұрыс келтірілмеген тіс протезедрімен жүру, біртегіс емес металдардан жасалған пломбалар, тіс тасының өте көп жиналуы, ауыз қуысының антисанитарлық жағдайда болуы, ол ауыз қуысында үнемі бактериальді инфекцияның болуына демеуші болады.

Аталмыш факторлардың ұзақ уақыт әсер етуі шырыш асты қабатының склерозы мен шырышты қабаттың атрофиялық өзгерістерін, лейкоплакияны, жараны, папилломаны дамытады. Бұл процестер факультативтік және облигаттық ісік алды ауруларына жатады.

Сондықтан, қолайсыз факторларды жою және сонымен бірге ісік алды ауруларды емдеу ауыз қуысы мүшелері обырының алдын алуы ретінде қарастыруға болады. Ауыз қуысының санациясына және протездерді жөндеуге көп назар аудару керек.

1976 жылы И. И Ермолаевтың басқаруымен бір топ ғалымдар ауыз қуысы шырышты қабатының ісік алды процестерінің жіктеуін әзірледі:

А. Жоғары жиілікпен қатерленетін процестер (облигатты)

1. 
   Боуэн ауруы (дискератоз).
   

1. 
   Лейкоплакия веррукозды.
   
2. 
   Папиломатоз.
   
3. 
   Декубитальды жаралар.
   
4. 
   Сәулелік емнен кейінгі стоматит.
   

Лейкоплакия – бастапқы сатысында ауыз қуысының шырышты қабатында жалпақ ақшыл аймақтары көрінеді, қолмен сипағанда тегіс және жұмсақ болып келеді. Кейінірек дамыған сатысында (лейкокератоз) жалпақ эпителийдің өсуі болады, оның беткейлі қабаты мүйізденуге бейім, ал терең қабатында полиморфтық клеткалардың митоздық өсуі болады. Осы өсінділерді қарағанда, шырышты қабаттан көтеріңкі келетін әртүрлі пішінде және көлемде, ақшыл дақты көрініс береді. Лейкокератоз аймағының пальпациясы кезінде тығыз консистенциялы, бұдырлы беткейі білінеді. Кейін ісікке күдікті сүйелді өсінділер, жарықтар немесе жаралар пайда болады.

Папилломатоз – дәнекер тіннің тамырға бай, жалғыз немесе көптеген емізікше немесе сүйелді өсінділері, олар ақшыл-қызыл түсті көпқабатты жалпақ эпителиймен бүркелген.

Декубитальді жаралардың пішіні дұрыс емес сопақша, олардың түбі сұр жабындымен жабылған, шеттері жұмсақ болып келеді. Олар қанқұртты тістердің үшкір қырларымен немесе протезбен, жиі қайталанатын тістеуден кейінгі ауыз қуысы шырышты қабатының жарақаттарынан пайда болады.

Сәулелендіруден кейінгі стоматит ерін, тіл рагы бойынша жақын фокусты сәулелік терапия жүргізілген науқастарда дамиды. Шырышты қабаттың эпителийі қызыл түсті, ақшыл жабындымен жабылған, тез қанағыш, қатты және ыстық тағамдарды қабылдағанда ауырсыну пайда болады.

Ауыз қуысы шырышты қабатының ісігінде емінде хирургиялық әдісті қолданады – кесіп алып тастау, криодеструкция, электрлі коагуляция. Ісіктің шетінен 5 мм шегініп орындалады. Егер процесс мүшенің кең көлемін алып жатса, онда зақымдалған бөлек бөліктердің кезеңді криодеструкциясы немесе электрлі коагуляциясы жүргізіледі. Жара немесе жарықтардың пайда болу себебі жойылғанда, ал 10–15 күнде консервативтік ем нәтижесіз болған жағдайда ісікке күдіктену керек. Кейде обырдың дамуын анықтау қиындық тудырғандықтан, мұндай жағдайларда пунктаттар мен жұғындыларды цитологиялық зерттеуге немесе биопсияға алу керек, жиі ол зақымдалған ошақты сау тіндер көлемінде кесіп алу жолымен жасалады.

Ауыз қуысы обыры жиі тілде орналасады (50-60%), содан кейін ауыз қуысының түбінде (20-35%) және 8-10% науқастарда – ұртта, жоғары жақ сүйегінің альвеолды өсіндісінің және төменгі жақ сүйегінің алвеолды аймағының шырышты қабатында кездеседі.

Макроскопиялық ауыз қуысының шырышты қабатының обыры бастапқы кезде келесі түрлерде болуы мүмкін: экзофитті-папиллярлық, эндофитті-жаралы, шырыш асты-инфильтративтік. Бүл түрлердің барлығы ерте жаралануға бейім. Атап өткендей, барлық бақылаулардың 50% көп – жаралы түрінің көрінісі, ал дамыған сатысында жиі жаралы-инфильтративтік түрі анықталады. Гистологиялық қатерлі эпителиальді ісіктердің 90%-дан астамы кезкелген жетілу дәрежесіндегі жалпақклеткалы обыр. Тілдің артқы аймақтарында қалқанша-тілдік өзектен және кіші сілекей бездерінен дамитын безді обыр (аденогенді) пайда болады. Тілдің түбірінде жиі қатерлі эпителиальді ісіктер кіші сілекей бездерінен дамиды – цилиндромалар және мукоэпидермоидты обыр. Макроскопиялық олар тығыз, шырышасты қабатында сопақша немесе шартәрізді түзілімдерді құрады, сирек жараланады.

Тілдің обыры жиі бүйір беткейінің ортаңғы үштен бір бөлігінде және тілдің түбірінде орналасады, ал жоғарғы жақтың альвеолдық өсіндісінің шырышты қабатымен төменгі жақтың альвеолдық аймағы ерте көрініс береді, себебі процеске тістер қамтылып, тістің ауырсынуы пайда болады. Жиі осы ауырсынудың нәтижесінде тістерді емдейді немесе жұлып тастайды. Мотивацияланбаған тістің жұлынуы ісіктің тіс ұяшығына, кейін сүйекке таралуына мүмкіндік береді. Ісіктің сүйекке таралу деңгейі рентгенологиялық зерттеумен анықталады. Қызыл иектің обыры орналасуына байланысты ұрттың, таңдайдың және ауыз қуысы түбінің шырышты қабатына таралады. Жалпы ауыз қуысы обырының даму процесі жақын аймақтарға салыстырмалы тез өсіп, бұлшықеттер мен теріге, жоғары және төменгі жақ сүйектеріне таралады.

Метастаздануы басымырақ лимфогенді жолмен лимфа ағысы бойымен жоғарыдан төмен жүреді. Тілдің бүйірлік аймақтары мен ұшындағы обырда жиі жақ асты, ортаңғы және терең мойын лимфа түйіндеріне метастазданады. Тілдің артқы жартысының обыры жоғары терең лимфа түйіндеріне метастаз береді. Ұрттың, ауыз қуысы түбінің және төменгі жақтың альвеолдық аймағының шырышты қабатының обыры жиі жақасты лимфа түйіндеріне метастазданады. Қызыл иектің ішкі беткейінде орналасқан обырда метастаздану жиі жұтқыншақ арты лимфа түйіндерінде болады. Алыс мүшелерге ауыз қуысының обыры сирек метастаз береді.
Клиникалық көрінісі

Ауыз қуысы мүшелері обырының клиникалық көрінісі үш кезеңге бөлінеді: бастапқы, дамыған және асқынған кезең.

Науқастарды дәрігерге қаралуына себеп болатын ауырсыну бұл кезеңде науқастардың төрттен бір бөлігінде кездеседі. Алайда жартысынан көп жағдайларда ауырсынуды баспамен, тістің ауырсынуымен және т.б. себептермен байланыстырады. Әсіресе жиі, мұны ауыз қуысының артқы аймақтарының және жақ сүйегінің альвеолды жиегінің обырында анықтайды. Жиі дәрігердің назарын қате жолға бағыттайды.

Бұл кезеңде үш анатомиялық түрлері ажыратылады: а) жаралы, б) түйінді, в) папиллярлы және ісік ұлпаның ішіне ғана емес, сыртына да өседі. Нәтижесінде деструкциялық және продукциялық өзгерістерімен экзофитті және эндофитті түрлері түзіледі.

Жаралы түрі жиі кездеседі, жаралардың баяу және тез өсуі бірдей жиілікпен байқалады. Консервативтік ем, әдеттегідей, жараның кішіреюіне әкелмейді. Бұл келесі түрлеріне тән.

Түйінді түрінде шырышты қабаттың айналасында ақшыл дақты тығыздалу немесе маңайдағы ұлпалардың қатаюы байқалады. Соңғы жағдайда шырышты қабат, қатайғанның үстінде өзгермеген болуы мүмкін Тығыздалған аймақтың шекарасы айқын болады, жаралы түрімен салыстырғанда тез өседі.

Папиллярлық түрі шырышты қабатта пайда болатын өсінділермен сипатталады. Олар жиі өзгермеген шырышты қабатпен бүркеледі, жылдам дамиды.

Сонымен, ауыз қуысы мүшелерінің обыры шырышты қабаттың сыртыңда түзіле отырып, бастапқы кезеңде ұлпаның тек ішіне ғана емес, сыртына да өседі. Нәтижесінде деструкциялық және продукциялық өзгерістерімен экзофитті және эндофитті түрлері түзіледі.

Ауыз қуысы ісіктерінің анатомиялық түрлеріне жіктелуі, ісіктің өсу сипатын және емдеу түрін анықтау мақсатымен жасалған. Клиникалық тәжірибенің көрсетілуінше, шектеліп өскен экзофитті ісікке қарағанда, эндофитті ісік диффузды өсумен және қатерлі ағымымен сипатталады.

Ұрт шырышты қабатының қатерлі ісігі ұрт тіндеріне және оның бұлшықеттеріне терең тез таралуымен ерекшеленеді. Егер қатерлі ісік ұрттың алдыңғы бөлімінде орналасса, ауызды ашқанда ауырсынулар пайда болады, аздап қанталаумен және негізінің инфильтрациясымен жүретін тілдің түбі мен қырларының жыртылуы байқалады. Инфилтрациялық түрінде ауқымды, диффузды тығыздалу анықталады, кейде ортасында саңылаулы жара болуы мүмкін.

Асқынған түрінде қатерлі ісік жаңындағы әртүрлі анатомиялық құрылымдарға таралады. Мысалы, тіл қатерлі ісігінде үрдіске ауыз қуысы түбі, таңдай доғалары қамтылады, ұрт обырында – ұрт жұмсақ тіндері, альвеолдық өсінділер, ал альвеолдық өсіндінің шырышты қабатының обырында жақ сүйектері зақымдалады.

Ауыз қуысы шырышты қабатының қатерлі ісігінің дамыған сатысында диагноз қою қиын емес. Бірақ, процестің орналасуына байланысты ерекшеліктері жеке сипаттауды талап етеді.

Тілдің обыры азу тістеріне сәйкес келетін тілдің бүйірлік беткейінде дамиды, мұнда тістермен шырышты қабаттың ұсақ зақымдалулары пайда болады, сол сияқты, «насыбай» салатын тілдің төменгі беткейінде орналасуы мүмкін. Тіл қатерлі ісігі сирек тіл арқасында және үшында орналасады. Клиникалық аталған жерлерде бастапқы сатыларында жиі ісік жаралы түрінде, сирек инфильтративтік түрінде пайда болады. Тіл обыры жиі ауыз диафрагмасына, төменгі жақ сүйегінің альвеолдық қырына таралады, сондықтан иекасты және жақасты, терең мойын лимфа түйіндерінде екі жақтық метастаздар байқалады.

Ұрт шырышты қабатының обыры ұрт ұлпаларына ерте еңіп өседі, ол тризм тудырады, төменгі жақ сүйегінің бұтағына, ұрт-иектік қалтаға, таңдай доғаларына, альвеолдық өсінділерге таралады.

Жұмсақ таңдай қатерлі ісігі бөбешіктің деструкциясына алып келеді, ол жайылмалы кезеңде жұтынудың бұзылуын тудырады.

Қатты таңдай қатерлі ісігі кезінде сүйектердің зақымдалуы және ісік мұрын қуысына немесе гаймор қойнауына өсуі мүмкін.

Жақ сүйектері альвеолды өсінділерінің шырышты қабатының обыры бастапқы сатыларында қызыл иектің жұмсаруымен, папиллярлы өсінділер мен жаралардың пайда болуымен көрінеді. Әрі қарай тістердің босанысуы мен түсуі, үяшықтарының ісіктік тіндермен толуы байқалады.

Басымырақ метастазданудың лимфогенді және оның ерте пайда болу себебінен, жақасты, иекасты, құлақ аймағы, мойын, бұғана үсті лимфа түйіндерін жақсылап пальпациялау керек.

Тілдің алдыңғы бөлігінің жалпақклеткалы ісігі жиі I және II сатысына жатқызылады, ал тілдің артқы бөліктерінің ісіктері – III сатысына және анапластикалық түріне жатқызылады. Тілдегі кіші сілекей бездерінен дамитын қатерлі ісіктер (жиі аденокарциномалар) 1,5–3% жағдайда байқалады. Тілдің артқы бөліктерінде кейде қатерлі лимфомалар кездеседі.

Науқастардың алғаш қаралуында тіл үшының ісігі жиі ерте анықталады (диаметрі 2 см дейін). Ісік көлемінің алдынан артқа қарай өсуі байқалады: үштен ортаңғы бөлігінде – 3 см, тіл түбірінде – 3,5 – 4 см.