Дипломдық жұмыстың өзектілігі
Ағылшын тілін орта мектептерде ерте жастан оқытудың ерекшеліктері
жүктеу/скачать 260.77 Kb.
|
| 2. Ағылшын тілін орта мектептерде ерте жастан оқытудың ерекшеліктері
2.1. Ерте жастағы балаларға ағылшын тілін оқытудың түрлі формаларын және идеяларын пайдаланудың бүгінгі күнгі ерекшеліктері Туғаннан бастап мектепке дейінгі және бастауыш сынып уақытында оқытылатын тіл – интуитивті-практикалық оқыту. Шетел тілдерін оқыту әдіснамасы XIX ғасырда дами бастады. Бұл уақытта Ресейде балаларды шет тілдеріне үйрету бір емес, үш тілде оқыту кеңінен таралған . Кейбір ақпараттарға қарайтын болсақ, Ресейде ХІХ ғасырда бір емес үш шет тілінде: ағылшын, француз, неміс тілдерінде сөйлей алатын балаларды кездестіруге болатын. Қазіргі таңда халықаралық қатынастардың күшеюі мен шет тілін меңгерген білікті мамандардың қажеттілігіне байланысты тек әдіскер, педагогтар мен психологтардың тарапынан ғана емес, сонымен қатар қоғамның тарапынан шет тілін ерте жастан оқытуға деген қызығушылық арта түсті. Ағылшын тілін ерте жастан оқыту – баланың туған сәтінен бастап мектепке түскенге дейінгі кезеңде интуитивті-практикалық тәсіл негізінде жүзеге асырылатын оқыту болып табылады. Егер балаға бастауыш мектептің бірінші немесе екінші сыныбынан шет тілін оқытуға кіріссе, онда мұндай оқытуды «ерте жастан мектепте оқуы» деп атаймыз. Бұл анықтаманы Н. Д.Горлова ерте оқыту әдістемесінің жағдайын талдай отырып берген. Ағылшын тілін ерте жастан оқыту мәселесі педагогикалық баспаның басты назарында болды және орыс журналдарының, сонымен қатар К.Д.Ушинский, Е.Водовозова, Е.И.Тихеева сияқты әдіскерлердің психологиялық, әдістемелік, педагогикалық әдебиеттерінде талқыланды. Бұл балаларды ерте жастан оқыту әдістемесінің қалыптасу кезеңі болып есептелді. Шет тілін ерте оқыту оқушыларға: көру және тілдік болжамға сүйеніп сөйлеуді есту арқылы түсіну; диалогтық қарым-қатынасқа қатысу; балалар фольклорының рифмаланған шығармаларын қысқаша айту және ойнату; дауыстап оқып үйрену әдісін меңгеру; қысқаша хат жазу, өзі туралы сауалнама толтыру; сөйлемдердің негізгі түрлерінің интонациясын сақтау үшін дыбыстар мен сөздерді дұрыс айту және ажырату; ең көп қолданылатын лексиканы меңгеру; оқытылатын тілдің негізгі грамматикалық категориялары туралы түсінік алу. Бастауыш кезең де маңызды, өйткені келесі кезеңдерде пәндерді меңгерудегі табысқа осы сатыдағы оқытудың қалай жүретіндігіне байланысты болатындығы бәрімізге белгілі. Ағылшын тілін оқытуды бастауыш мектептен бастау керек деп санаймыз. Өйткені, осы жаста білім алушылар жаңа білімнің үлкен көлемін қабылдай алады. Сонымен қатар, осы жастағы балалар шет тілдерін жақсы біледі, ересектермендер де немесе өзі қатарлас балалармен базалық сөздермен оңай сөйлесе алады және қате жасаудан қорықпайды. Ерте кезден оқыту тілдік кемшіліктерді жоюға және болашақта тілді тез игеруге көмектеседі. Бала сөздерді тез есте сақтау үшін ойындар, тез жатталатын сөздері ұйқас тақпақтар, өлеңдер үйреткен тиімді деп ойлаймыз. Балаға ойын барысында тіл үйрену қызықтырақ болады. Балаларға жас ерекшеліктеріне сай тілді меңгерту басқа халықтың мәдениетін білуіне жол ашады. Ерте жастан ағылшын тілін оқыту балалардың: шетел тілін үйренуге қызығушылығын; танымдық қабілетін; өзге тілге деген құрмет; елестету мүмкіндігін; есте сақтау қабілетін жетілдіруге мүмкіндік береді. Шетел тілдерін оқыту мектептегі білім беруді жаңғыртудың басым бағыттарының бірі ретінде қарастырамыз. Шет тілін міндетті түрде оқыту 2-сыныптан 4-сыныптан (бастауыш мектептерде) және 5-сыныптан 9-сыныптан (негізгі мектепте) жалпы білім беретін мектепте шет тілі бойынша үздіксіз білім беру қағидасын жүзеге асырады, бұл жеке тұлға мен қоғамның заманауи қажеттілігіне сәйкес келеді. Бастауыш мектеп оқушыларының шетел тілі сабақтарында компьютерлік бағдарламалар мен басқа да мультимедиялық оқыту құралдарын пайдалану үлкен қызығушылық тудырады, олар жеке көзқарасты жүзеге асыруға мүмкіндік береді және шет тілін оқытуға оң мотивацияны қамтамасыз етеді. Білім министрлігі кіші мектеп жасындағы балаларға арналған шет тілдері бойынша бағдарламаның жобасын жариялады. Бағдарламаға сәйкес шет тілін оқытудың мақсаттары мен міндеттері: ауызша сөйлеуде қарапайым дағдыларды дамыту, яғни сөйлесу тілін түсіну және шет тілінде сөйлеудің бастапқы дағдыларын дамыту болып табылады. Шет тілін үйрену баланың ақыл-ойының дамуына ықпал етеді. Шет тілін оқыту нәтижесінде мектеп жасындағы балалар: шет тілінде мәселені түсіну, бағдарлама тақырыптары шеңберінде таныс тілдік материал базасында шағын әңгіме құру; ойын және балалар қызметіне байланысты сұрақтарға жауап беру және ұсыныстарды пайдалану; кішкентай өлеңдерді оқу, ән айту және т.б. үйренеді. Орта мектептерде ағылшын тілін ерте жастан оқыту біз үшін маңызды болып есептеледі. Бұлай айтуымыздың бірден-бір себебі, біз 28 қаңтар және 22-наурыз аралығында Павлодар қаласы № 14 жалпы орта білім беретін мектепте өндірістік практикадан өттік. Осы практика бойынша күн сайын мектепке барып 4 «а,ә,б» сыныптарымен жұмыс жасадық. Бұл сыныптарға аптасына 3 рет сабақ бердік, содан шыққан нәтиже кіші сынып оқушыларының сабаққа деген белсенділігі жоғарғы сынып оқушыларына қарағанда әлдеқайда жоғары. Жоғарғы сынып оқушыларының ойынша ағылшын тілі болашақ мамандықтарымен ешқандай байланысы жоқ және де сол себептен оқудыңда қажеті жоқ деп есептейді. Керісінше, бастауыш сыныптардағы оқушыларға шет тілі сабағы қызықты. Себебі, олар сабақта жаңа сөздерді оқып, оларды мәтіндерде қолдануды үйренеді. Қалай амандасу, жануарлардың, заттардың атауларын анықтап білу олар үшін қызық. Сондай-ақ оқыту барысында жаңа талапқа сай басқа да өзгерістерге тап болдық. Өйткені, Қазақстанда орта мектепте оқитын 3-ші және 8-ші сынып оқушылары Назарбаев зияткерлік мектептеріндегідей жаңартылған білім беру мазмұнына көшкен. Жаңартылған мазмұн мектеп оқушыларына сыни ойлауды дамытуға мүмкіндік береді. Бұл дәстүрлі білім беру жүйесінде жұмыс істеген мұғалімдердің сабақ кезінде төрт-бес оқушының білімін бағалауға болатын болса, қазір барлық 25 оқушының білімін бағалауға мүмкіндігіміз бар. Сонымен қатар, оқушылар үшін жаңа бағдарламаның кейбір сәттері тиімді болса, екінші жағынан ол мұғалімнің жұмысын қиындатады. Бұрын оқушылар тапсырмаларды оқулықтар бойынша орындай алатын, ал қазір формативті бағалауға сәйкес, әр оқушыға жеке тапсырма беріледі және осының барлығы әр түрлі бояулармен боялады. Бірінші сыныпқа шет тілін меңгермеген балалар және мектепке дейінгі жастағы шет тілін үйренуде тәжірибесі бар балалар келеді. Мектепке дейін ағылшын тілін меңгерген балалар тілге аса бейім, неғұрлым ынталы, коммуникацияға оңай түседі, кітаппен және басқа да компоненттерімен жақсы жұмыс істейді, жұптар мен шағын топтарда жұмыс істеуге олар дайын болып келеді. Кіші мектеп жасындағы оқушыларға шет тілін оқытуда белгілі бір проблема жазбаша сөйлеуді меңгерту деп есептейміз. Хат – бұл күрделі сөйлеу қабілеті. Бастауыш кезеңде ағылшын тілін оқытуда хат үлкен рөл атқарады. Ол лексика-грамматикалық материалды терең меңгеруге, сондай-ақ оқу және ауызша сөйлеу дағдыларын жетілдіруге ықпал етеді. Бірақ, осы маңызды рөлді бастапқы кезеңде орындау үшін, атап айтқанда, оқудың бірінші жылында оқушылар жазу техникасын меңгеруі, әріптерді жазуға үйренуі және ауызша сөйлеуде және жазбаша жаттығуларда қолданылатын сөздердің орфографиясын меңгеруі тиіс. Жазбаша сөйлеуді оқытуға бағдарламада жоспарланғаннан көп уақыт бөлуге тура келді. Оқушылардың хат жазу қарқыны өте баяу, тіпті қазақ немесе орыс тілінде. Сондықтан барлық жазбаша тапсырмаларды алдымен ауызша, содан кейін жазбаша орындауға тура келді. Бастауыш сынып оқушыларын оқыту кезінде дене бітімі мен дайындығының деңгейі маңызды екенін атап өткен жөн. Балалардың 90% әртүрлі созылмалы аурулармен ауыратыны құпия емес. Әлсіз денсаулық оқу материалын меңгермей қалуға әсер етті. Балалардан қосымша физикалық жүктеме қажет. Кейбір оқушылар тез шаршады. Осыған байланысты оқушылардың физикалық мүмкіндіктерін ескере отырып сабақты жоспарлау қажеттілігі туындады. Бастауыш сыныптарда ағылшын тілін оқытуды ұйымдастыруда туындаған барлық проблемаларды шешу үшін біз бүгінгі таңда педагогика арсеналында бар әр түрлі әдістемелер мен технологияларды зерделедік. Ең қолайлы және пайдалануға болатындары мыналар: 1) Жеке тұлғаға бағытталған тәсіл. Шет тілдерін оқытудағы жеке тұлғаға бағытталған тәсіл ынтымақтастықта оқытуды, жобалар әдісін және әртүрлі деңгейлі оқытуды көздейді. Сол себептен, бұл технологияны әр түрлі оқу жағдайларындағы оқушылардың белсенді бірлескен оқу іс-әрекеті үшін жағдай жасадым. Оқушылар әр түрлі болып келеді: біреулері біздің барлық түсінгендерімізді жылдам ұғады, лексикалық материалды, коммуникативтік білімдерді оңай меңгереді; басқаларына тек көп уақыт қана емес, сонымен қатар қосымша түсініктемелер қажет етеді. Мұндай жағдайларда біз балаларды шағын топтарға біріктіріп, оларға ортақ міндет қоямыз, нәтижесінде әрбір адам өз жұмысының нәтижесі үшін ғана емес, бүкіл топтың нәтижесі үшін де жауап береді. Сондықтан, әлсіз оқушылар күшті оқушылардан түсінбеген барлық сұрақтарды білуге тырысады. Нәтижесінде бірлескен күш-жігер проблемаларды шешеді. Тәжірибеден өту барысында біз әр түрлі әдіс-тәсілдерді пайдаландық. 1) Дизайн әдістемесі. Шет тілін оқытудың перспективалық нысандарының бірі жобалық әдістеме болып табылады. Бұл әдісті оқу жағдайында қолдану жаңа педагогикалық технология ретінде мектеп жобасы туралы айтуға мүмкіндік береді. Жобалау әдістемесін мен мектеп бағдарламасында қарастырылған кез келген тақырыпты оқу кезінде қолданамыз. Тапсырма бойынша жұмыс кезінде жобалау тобы бір қызметпен біріктіріледі, топ оқу процесінің субъектісіне айналады. Бұл әдіс бізге тәуелсіздіктің, шығармашылық қызметтің, оқушылардың эмоционалдық саласының дамуына жағдай жасады, жеке және ұжымдық жауапкершілікті тағайындауға мүмкіндік берді. Жоба бойынша жұмыс барысында мектеп оқушылары өз білімдерін іс жүзінде қолданып, мәселені аяғына дейін жеткізуді үйренді. Жобаның әдіснамасы оқушылардың шет тілге деген қызығушылығын арттыру үшін күшті балалармен бірге жұмысқа әлсіз балаларды тартуға мүмкіндік берді. Біз үшін осы техниканы үнемі пайдалану мотивацияны күшейтіп, оқытудың тиімділігін айтарлықтай арттырды. Осылайша, оқушыларға орталықтандырылған тәсілдің технологиясы оқушыға табыстың жағдайын жасауға көмектесті. Олар балалардаң интеллектуалды және шығармашылық қабілеттерін дамытуға, өздерінің интеллектуалды әлеуетін, автономиясын, жауапкершілігін, коммуникативтік дағдыларын ашуға көмектесті. Сыныптағы психологиялық жағдай түбегейлі өзгерді, көптеген балалар үшін оқу үрдісі қуанышты, әрі жағымды болды. Оқу үдерісіндегі барлық қатысушылар арасындағы қарым-қатынас стилін өзгертті. 2) Ойын технологиясы. Сабақтарды ұйымдастырудың әртүрлі әдістерінің арасында жас оқушылар ойын мен ойын жағдайына аса қызығушылық танытады, өйткені олар сөйлеу белсенділігін табиғи нормаларға жақындатады, қарым-қатынас дағдыларын дамытуға көмектеседі, тілдік бағдарлама материалдарын тиімді дамытуға көмектеседі және тәжірибелік нұсқаулар береді. Мен ағылшын тілін үйренудің барлық сатыларында кеңінен қолданатын ойындар, менің ойымша, осы мәселелерді шешуге көмектеседі. Сабақта ойындардың мақсаттарына байланысты келесі ойындар топтарын қолданамын: - сөйлеу дағдыларын қалыптастыру бойынша ойындар, рөлдік ойындар; лексикалық, грамматикалық және фонетикалық дағдыларды дамытуға арналған ойындар; бақылау ойындары; - ойлауды дамытуға арналған ойындар; ойыншықтарды дамытуға арналған ойындар; - стрессті жеңу үшін ойындар. Шет тілін үйрену үшін жасөспірім мектеп жасындағы кезең ең қолайлы болып табылатыны бізге белгілі. Баланың сөйлеуді қабылдау мен көбейту сезімтал кезеңін ескере отырып, ерте жасында баланың сөйлеу қабілетін қалыптастыру және жақсарту үшін сөйлеу аппаратының икемділігін дамыта отырып, оны сақтап қалдық. Мектепте сабақ беру барысында шетел тілдерінің күрделі құбылыстарын оқыту технологияларына, атап айтқанда, 7-10 жастағы балаларды шет тілінде оқу техникасына, сондай - ақ шет тілінде коммуникативтік грамматикаға, шет тілінде ауызша-сөйлеу қарым-қатынасқа үйретуге ерекше назар аудардым. Ерте жастан баланы ағылшын тілін үйретпес бұрын, біз оны психологиялық түрде осы тақырыпқа үйретуге дайынбыз ба? Өз уақытында Л.Н. Толстой былай деп жазды: «Балаларға олардың психикасы үйренуге дайын болғанда ғана үйретіңіз». Сондықтан, барлық балаларға шет тілін үйретуді бастайтын жасты нақты анықтау мүмкін емес, өйткені оның шеберлігіне арналған психологиялық алғышарттар әртүрлі балаларда әр түрлі болады. Мысалы, өзіміз жұмыс жасаған 4 «ә» сыныбында барлығы 26 бала болды. Бұндай толық бала санымен сабақ өту қиын болғандықтан, оларды екі топқа бөліп сабақ өткіздік. Бздің тобымызда 13 оқушы (8 қыз, 5 ұл) болды. Бөлінген балалармен жұмыс жасау өзіндік ерекшеліктері мен кемшіліктерге ие. Бірінші сабақтан бастап ерте мектеп жасындағы балалардың ерекше механикалық есте сақтау қабілеттері, естігенін ерекше қиындықсыз есте сақтай алатындығы көрініп тұрды. Олардың имитация қабілеті өте жақсы дамыған. Оқу басталғаннан бері мен балалармен шет тілінде қарым-қатынас жасаудың белгілі бір стилі мен дәстүрлерін қалыптастырдым, кейбір белгілі бір сәттерді енгіздім: сәлемдесу, қоштасу, қысқа жаттығу, шет тілінде қабылданған этикет формаларын пайдалану деген сияқты дүниелерді есте сақтадым. Бұл маған балаларды өзге тілде сөйлесуге оңай орнатуға мүмкіндік берді, оларға шетелдік репликаларға көшуді жеңілдетті, сабақ басталғанын және қазіргі уақытта белгілі бір пәндердің болатындығын және сабақтың аяқталғанын және одан кейін ойыншықтарды, орындықтарды алып тастау керектігін көрсете отырып, балаларды ағылшын тілінде сөйлеу арқылы тәртіпке де шақырды. Балаларға сабақ барысында ағылшын тілінде сөйлеген ұнайды, ал кейбір кездері сөздің аудармасын білмеген жағдайда олар қазақша немесе сол сөздің аудармасын сұрап сөйлем құрастырып айтуға тырысады. Балаларды еске алу ерекшеліктерін ескере отырып, өлеңдер, әндер, санауыштар, рифмовкалар, жұмбақтар жаттап, балаларға жүруге, секіруге, ойнауға және т. б. мүмкіндік беретін еркін жағдайдаларды жасадым. Қиындықтар соқтырған сәттерді еңсеру үшін көрнекілік құралдарын мұқият ойластырып, осы құралдарды сабақта пайдаландық, осының арқасында балалардың назарын аудара алдық. Балалардың назарын ұйымдастыру үшін іс-әрекеттердің жиі ауысуын да пайдалану қажет. Өткізілген сабақтар барысында балалар ағылшын тілінде жыл мезгілдерін, тәуліктің бір бөлігін атауды үйренді, олар жануарлар (үй және жабайы) туралы, оларға не ұнайтынын немесе ұнатпайтынын, ойыншықтардың қандай түсі бар екенін, өзі туралы және отбасы туралы, өз киімдері туралы, үйі туралы, немен айналысуды жақсы көретіндіктерін, не істей алатынын және істей алмайтынын және т.б. айтып, өлең оқиды, жаттығу өткізеді, ән айтады. Әр тақырып 4-5 сабақтан тұрады, олар 2-3 апта бойы жалғасады. Төртінші немесе бесінші сабақ, әдетте, қайталанатын, келесі жұмысты өз қалауымыз бойынша жоспарлаймыз, әрі қарай әдетте жаңа тақырып бойынша жұмысты бастау үшін дайындықты өткіземіз. Ағылшын тілін ерте жастан оқытудың ерекшеліктері балаларды сөйлеу дағдыларына үйретуге көңіл бөледі. Сөз сөйлеу дағдыларын дамыту және лексикалық бірліктерді енгізу үшін мен ағылшын тілінде құрастырылған оқу мен рифмовкаларды қолдандық. Олардың бірнеше түрлерін келтіретін болсақ: One, two I and you, Three, four Run and walk. 1, 2, who are you? 3, 4, go to the door. 5, 6, count the chicks. 7, 8, wash the plates. 9, 10, sleep again. I have a dog, I see a frog, I can hop, I say stop. Grass is green, Snow is white, |A mouse is grey, A day is bright. Red rose, Pink pig, Blue ball, Black doll. Оқыту мазмұны бойынша кіші мектеп жасындағы балалар 200-250 сөйлемді меңгеруі керек, бұл ұсыныстар 150-200 сөзді қамтуы мүмкін; 15-20 өлең мен өлеңдерді жатқа білуі керек. Сол себептен осындай өлең түрлерін қарастырдым [55, 78-89б.]. Материалдар келесі тақырыптар бойынша ұйымдастырылды: 1) сәлемдесу, танысу; 2) ойын (кейбір ойыншықтардың атаулары, ойыншық әрекеттерін білдіретін кейбір сөздер, фразалар балалар ойын кезінде сөйлейді); 3) балалардың күнделікті қызметіне байланысты сөздер (сөз тіркестері) және ұсыныстар: тамақ, бөлме, отбасы, рутина ісі, үй; 4) мерекелер, кейбір мерекелердің атаулары, балаларды мерекелерге дайындауға байланысты жекелеген ұсыныстар. Шет тілін меңгерудің бастапқы кезеңі пәнді оқыту практикасындағы басымдықтардың бірі болғандықтан, қазіргі уақытта көптеген мектепке дейінгі мекемелерде, түрлі орталықтарда балалар жастан бастап шет тіліне шығады. Интегративтік сыныптар тек тілдерді ғана емес, сонымен қатар жалпы қабілеттерін дамыту үшін мектеп жасына дейінгі балаларды жан-жақты тәрбиелеу үшін қосымша мүмкіндіктер береді. Мектепке дейінгі және бастауыш мектепте шет тілін үйрену мәселесінің өзектілігі осында. Ерте жастағы балаларға ағылшын тілін оқытудың түрлі формаларын және идеяларын пайдаланудың бүгінгі күнгі ерекшеліктері өте көп. Қазіргі таңда оқыту формалары мүмкіндігінше балаларға тез әсер қалдыратындай және жаңа мәліметтерді меңгеруге көпетеген әдістемелер бар екенін білеміз. Солардың ішінде тіпті сабақ өту барысына да талап қойылады және сабақ түрлері келесідей болуы мүмкін. Күнделікті 40 минуттық сабақтар, режимдік сәттер кезінде шет тілінде сөйлеумен сүйемелденеді.Сабақтар аптасына екі рет, шет тілінде қозғалмалы ойындар үшін үзіліс және сабақтарға тақырыпқа байланысты мүсіндеу, сурет салу және қолөнер жасау үшін уақытпен 25-45 минут кетіру.Арнайы сабақтарда ертегі және бейне клиптерді көру – негізгі іс-шараларға қосымша ретінде қолдану. Тіл тасымалдаушылармен кездесіп, әңгімелесу. Балалар өз өнерлерін көрсете алатын ертеңгіліктер мен мерекелер жетістіктері – ертегіні сахналау, өлең айту. Сабақ барысында әңгімелесу деген сияқты түрде өті қажет. Бүгінгі таңда ағылшын тілін үйретуге байланысты көптеген жаңашыл идеялар, көрнекілік құралдары, ақпараттық технологиялар және баламен жеке жұмыс жасау үшін әр түрлі орталықтар дамыған ғасыр. Балалар заманға сай бұрынғыдай сабақтын бәрін дәстүрлі түрде ғана оқып қоймай, әр түрлі ресурстарды пайдалана отырып дамиды. Осыған орай біз мектепте өткен тәжірибемізде балаларды ақпараттық технолгиялардың көмегімен сабаққа деген қызығушылығын арттырдық. Сабақтарды күнде дәстүрлі түрде кітаппен немесе үй тапсырмасын сұраумен емес, кішкене олардың ойын өзерті мақсатында интерактивті тақта арқылы әр түрлі мультфилмьдер, кино үзінділері, ойындар, тіпті жаңа тақырыптарды кітіп бойынша емес презентациялар арқылы өткіздік. Себебі, бала естіп қана емес көзбен көріпте үйрену қажет. Көру арқылы сақталған мәліметтер балаларың есінде ұзақ мерзімге дейін сақталады. Компьютерлік ойындар ағылшын тілін жетілдіру құралы екенін дәлелдегендіктен, зерттеу барысында компьютерлік ойындар ағылшын тілін үйренуге деген қызығушылықты қолдайтыны, оған ағылшын тілін есту арқылы түсінуге, дұрыс және әдемі оқуға, ағылшын тілінде сөйлеуге, сондай-ақ қажетті ағылшын сөздерін есте сақтауға мүмкіндік беретіні анықталды. Біз 4-5 сынып оқушылары ойнайтын компьютерлік ойындардың ең танымал жанрларын анықтадық. Сонымен қатар, ағылшын тілін үйренуге мүмкіндік беретін ойындарды таңдауға көмектесетін компьютерлік жанрлардың толық жіктелуі ұсынылған түрінде анықтадық. Сөздік қорын толықтыру және көмекші құрал ретінде пайдалану үшін, ойындарды ағылшын тілінде өту кезінде компьютерлік ойындардың ағылшын-орыс және қазақша сөздігі жасалды. Сол сөздер арқылы балалар сөйлем құрастырып, олар іс-жүзінде қолданылды. Компьютер бірегей мүмкіндіктерге ие заманауи оқыту құралдарының бірі болып табылады. Осы орайда ол теледидардың, бейнемагнитофонның, кітаптардың, калькулятордың мүмкіндіктерін біріктіре отырып, кез келген ойыншықтар мен ойындарды еліктеуге қабілетті әмбебап ойыншық болып табылды. Қазіргі уақытта балаларды компьютермен таныстыру ерте жастан басталады. Электронды оқулықтар, кітапханалар, галереялар түрлі лингвистикалық, лексикалық, фонетикалық тақырыптарды зерделеуде баға жетпес көмек көрсетті. Мультимедиялық технологиялардың мүмкіндіктері оқушыға виртуалды әлемге еніп, кітапқа жазылған нәрселерді көруге мүмкіндік берді. Мультимедиалық құралдарды қолдану оқытуда жеке тұлғаға бағытталған тәсілдерді жүзеге асыруға көмектесті, балалардың ерекшеліктерін, олардың оқыту деңгейін, бейімділігін ескере отырып дараландыру мен саралауды қамтамасыз етті. Компьютерлік бағдарламалар көмегімен ағылшын тілін үйрену оқушылардың үлкен қызығушылығын тудырды. Интерактивті қосылатын дискілер компьютер экранына мәтін, дыбыс, бейнелер, ойындар түрінде ақпаратты шығаруға мүмкіндік берді. Компьютер көмегімен оқыту әр оқушының өзіндік жұмысын ұйымдастыруға мүмкіндік берді. Бұл ретте компьютер бізді алмастырмады, тек бізді толықтырды. Оқыту бағдарламаларын таңдау ең алдымен ағымдағы оқу материалына, оқушылардың дайындық деңгейіне және олардың қабілетіне байланысты болды. Компьютермен жұмыс тек оқуға деген қызығушылықты арттыруға ғана емес, сонымен қатар қиындық дәрежесі бойынша оқу міндеттерін ұсынуды реттеуге, дұрыс шешімдерді көтермелеуге мүмкіндік берді. Сонымен қатар, компьютер материалды түсінбеушілікпен немесе білімдегі олқылықпен байланысты оқуға деген жағымсыз қарым-қатынастың маңызды себептерінің бірін үлгермеуді толық жоюға мүмкіндік берді. «Bridge to English» бағдарламасы бірнеше қажетті анықтамаларға ие: ағылшын-орыс сөздігі, грамматикалық және фонетикалық анықтамалықтары бар бағдарламамен жұмыс жасап көрдік. Бұл бағдарламада жаттығулар оқушының «әрі қарай не болады», сондай-ақ ол жаттығуды орындау үшін қанша ұпай жинайды және оған компьютер қандай баға қояды барлығын көрсетіп отырды. Әрбір жұмыс түрі үшін, әрбір орындалған жаттығу үшін компьютер баға берді: «excellent» немесе «very good», «good», «not bad», «bad». - деп бағалайды. Тағы бір бағдарлама бойынша жұмыс жасадық. «English Course» мультимедиялық оқулығын пайдалану арқылы сабақтағы жаңа мәліметтер өте оңай және түсінікті болып жеткізілді. Онда әр түрлі тақырыптарға диалогтың үлкен таңдауы бар, мысалы, «тамаққа», «дүкендер», «футбол», «дискотекада» және т.б. бөлімдерге арналған сөздер, сөз тіркестері және граматикаға байланысты да ережелер бар. Оны көбінесе біз сабақтан тыс кезде,яғни, үлгерімі төмен оқушылармен қосылып өтетінбіз. Біз үшін шет тілін ерте оқыту маңызды, себебі бұл кезеңде балаларда имитация қабілеті айқын көрінеді: олар фонетиканы бұл кезеңде түсінбейді. Сөздің дұрыс айтылуы – шет тілін табысты меңгерудің қажетті шарты екендігі бәрімізге айқын. Сондықтан оқыту басталғаннан бастап балаларда есту арқылы бөтен тілді түсіну және оны дұрыс ойнату дағдыларын қалыптастырдық. Ана тілінде жоқ фонетикалық және интонациялық құбылыстарға ерекше көңіл бөлдік. Балалардың фонематикалық есту қабілетін дамыту біз үшін ерекше орын алды, бұл тек дұрыс айтылу қалыптастыруға ғана емес, сонымен қатар одан әрі жазбаша сөйлеу проблемасын жойды. Бала дыбыстарды дұрыстап айтуды үйренді және фонемаларды бөле алатын болды. Сабақта музыкаға, әндерге, өлеңдерге көп көңіл бөлдік. Оқушылар сабақта да, сабақтан тыс да ағылшын тілінде әндерді қызығушылықпен оқып және орындайтын. Қимыл-қимылдарды қолдану тек сөйлеу дағдыларын ғана емес, сөйлеу сөз тіркестерін де жетілдіруде жақсы нәтиже береді. Бастапқы кезеңде шет тілі сабағында фонетика қиынға түсті. Төртінші сынып оқушылары өздерін ыңғайсыз сезінді. Мен дыбыстарды айтканда, олар артымнан қайталауға ұялатын, сыныптастарының сөзін бөліп араласуынан қорқатын, әсіресе осы жастағы психофизикалық ерекшеліктері оларды бір жағынан осал етті, екінші жағынан құрдастарына өте қатал түрде көрсетті. Ойын формасындағы фонетикалық жаттығулар сабақ сюжетіне кіреді. Балалар шет тілінде сөйлеу аппараты жұмысының жалпы ерекшеліктері деңгейінде сөйлеу жағын меңгерді. Фонетикалық жаттығулар сөйлеу мүшелерінің қимыл-қимылдарын дамытты, тек ағылшын тілінде ғана емес, ана тілінде сөйлегенде баланың сөйлеу аппаратының шамадан тыс күшеюінен және сөйлеу ақауларынан аулақ болуына ықпал етті. Бұл жаттығулар бағытталды: - дұрыс тыныс алу қойылымына; - динамикалық және әуенді дауыс диапазонын дамытуға; - сөйлеу мүшелерінің қозғалуын дамытуға; - ағылшын тілінің артикуляциялық базасының жалпы белгілерін қою; - ағылшын тілінің дыбыстық жағын меңгеру үшін негіз құру. Кіші мектеп жасындағы оқушылар үшін олардың оқу қызметін қызықты, қолжетімді және ынталандыратын өлеңдер, мақал-мәтелдер болды. Мұндай материалмен жұмыс қуаныш пен қанағаттану сезімін, олардың эстетикалық талғамына, эмоционалдық қажеттіліктеріне сәйкес келді Поэзиямен, өзге тілді фольклормен, музыкалық мұрамен танысу бастауыш мектепте шетел тілдерін оқыту әдістерін байытуға, сол арқылы оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, оны барлық оқу жылдарында қолдауға көмектесті. Өлеңмен жұмыс шетел тілі сабақтарында да, сыныптан тыс сабақтарда да жүргіздік. Ағылшын тілін үйренуге арналған бейнефильмдер де маңызды орын алды. Бейнефильмдерді көрсетудегі мақсатымыз - мектепке дейінгі және кіші жастағы балалардың коммуникативтік оқыту әдісін қолдана отырып ағылшын тіліне үйрету болып табылды. Бұл бағдарламалық материал бала үшін қызықты. Бұл әдіске байланысты лексикалық және грамматикалық материалдар баланың қызығушылығын арттыру үшін қызықты түрде енгізілді. Лексика ғана емес, сонымен қатар лексиканы тез есте сақтауға және шет тілінде қарапайым сөйлеу дағдыларын дамытуға ықпал ететін қандай да бір затпен жасауға болатын іс-әрекет көрнекі түрде көрсетілді [56, 103-115б.]. Ағылшын тілі сабағында мультфильмдерді де қолдандық. Бұл ағылшын тілін оқытудағы ең үздік көмекшілердің бірі болды. Балалар мультфильмдерді көрген кезде ұнатып, жақсы көрді және оларды көп рет қатарынан көруден де бас тартпайтын. Сондықтан ағылшын тіліндегі мультфильмдер балаларға шет тілін үйретудің көптеген міндеттерін шешуге көмектеседі: Балалар мультфильмді көру барысында қызығып, мультфильмдегі кейіпкерлердің фразаларын қуана қайталап барынша сабаққа ынталарымен қатысты. Мультфильмдер балаға жаңа сөздерді оқытқызып, үйретіп қана қоймай, ағылшын тілінің дыбыстарын меңгеруге көмектесті. Балаларға мультфильм көрген ұнағаны сонша, олар бір мультфильмді қайта-қайта айналдырып көруге дайын болды. Барлық ағылшын тілін оқытуда қолданылатын түрлі формаларды және идеяларды пайдаланудың қазіргі заманға сай әдіс-тәсілдерін қолданып, тәжірибе соңында көңілім толатындай нәтижеге қол жеткіздім. Ең бастысы заман талабына сәйкес дүниелерді сабақ барысында орынды қолдана отырып, оқушылардың белсенділігін арттыру жолдарын таба білу кажет. жүктеу/скачать 260.77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|