Белсенді оқыту әдістерінің классификациясы

Төмендегідей жайттарға тоқталуды мақсат етеміз:

1. 
   Осы әдістің теориялық жағын ашып көрсету.
   
2. 
   Белсенді оқыту әдісінің түрліше қолданылысы тұлғаның белсенділігін артыруға септесетіні.
   
3. 
   Белсенді оқыту әдісінің ең басты ерекшелігі оқушылар бойына еңбек дағдысын, шығармашылық ойлай білуді қалыптастыратындығы.
   
4. 
   Белсенді оқыту әдісінің пәндік проблеманы тиімді шешуді жолға қоятындығы.
   
5. 
   Белсенді оқыту әдісі пән мұғалімнің кәсіби біліктілігін артыруына көмектеседі.
   

Сөзіміз дәлелді болу үшін С.Д. Неверкович [116] жасаған жоғарыдағы кестені ұсынамыз.

Ұлттық мектептердегі белсенді оқыту принциптері оқу процесінде орынды қолданыс табуда. Ұлттық жаңартпашылық мектепте оқып жатқан шәкірттердің білім деңгейі басқа дамыған елдердегі құрбыларынан кем болмау үшін белсенді оқыту төмендегідей принциптер арқылы жүзеге асырылады:

Мақсатты ұйғарылым принципі.

Мұғалім әрбір сабаққа, оның әрбір кезеңіне топтың оқу әрекетін тізбектеп жоспарлайды. Ол үшін мұғалім білім алушы топтың нормасы мен ережесін құрады. Оған белсенділік ережесі, «осында және қазір» ережесі т.с.с. жатады.

Бұның мәнісі сабақ басында мұғалім сыныпқа әуелі белгілі бір тақырыпты ұсынып, ары қарайғы оқу процесінде оның мәнін ашуға қол жеткізуі болып табылады.

Мұғалім сыныпқа сабақ өтіп жатқан кезде, оның белгілі бір топтарын үнемі белсенді жұмыс істеуге жұмылдырады [117].

Мұғалім өз шәкірттерінен не істеп, не орындағандары, неден қиналғандарын сұрап біліп отырудан тұрады [118].

Оқушылардың оқу-танымдық процестегі ұжымдық және дербес өздік жұмыстарының үйлесім принципі сабақтың жоғары деңгейде өтуіне ат салысады.

Бұдан басқа проблемалық принципі, зерттеушілік принципі, модельдендіру принципі, еркін кеңістік принципі [6], жаңашылдық принципі, кері байланыс принципі, диагностика принципі, рефлекция принципі, істі табысты аяқтау принциптері бар. Олар қазіргі ұлт мектептерінде тиімді қолданылып, өзінің игі нәтижесін беріп келе жатыр.

Төменде белсенді оқыту әдісінің 7 түрлі кестеленуі келтірілген:

І кесте

І

қолданылған

құрлымдық

сабақтар

-Сметаны бекі ту

-Қажет заттар

ды сатып алу

амалдар
кесте

-Үздік қатысу

шыларды марапаттау

-Үздік команд

аны марапаттау

амалдар

-ТҚ қолдан ылатын сцена рий жоспа рына кірісу

-Жұмысқа ТҚ дайындау

амалдар



Кезекті іс-шара ға дайындық

VI кесте

Кезекті іс – шараларға дайындық


процесс














– Кезекті іс – шараға (КІ) сай келетін жоспар құру

-Сай келетін КІ таңдау

Іс – шара

– Әдеби көрме

– Бітіру жұмысының (БЖ)көрмесі

Іс – шара

Экскурсиялар

Іс – шара

Консультациялар

Іс – шара

–Сауалнама

немесе

–Тестілеулер

Іс – шара












-Қажеттілікті аңғару

-Мүкіндікті аңғару

-КІ ұйымдастыру

амалдар

-Әдебиеттердің

картотекасын құр астыру

-БЖ т.б. тақырып

тық картотекасы ның тізімін құраст ыру

амалдар

-Объектілерді таңдау

-Күн тәртібін белгілеу

-Келісім

амалдар

Тақырыпты таңдау

Кеңесшілерді таңдау

Жұмыс тәртіібін белгілеу
амалдар


-Тест пен сау алнама құра

стыру

-Басып шығару

-Көбейту

-Сауалнама жүргізу

амалдар






БОӘ қолданып, сабақ өткізу

VII кесте

БОӘ қолданып, сабақ өткізу





Іскер ойындар

Блиц – ойындар

процесс

Рөлдерде ойнау


процесс

Нақты жағдай


процесс

«Ой шабуыл»

процесс

Дөңгелек үстел

процесс

Пресс – конфер

Енция

процесс

Сұхбат

процесс


-Қатысушылардың дербес және ұжымдық жұмыстарын жүзеге асыру

-Тестілеу мен сауалнама жүргізу

-Жетекшілер мен қатысушыларға қорытынды анализ жасау









-Әдістемелік материалдарды, реквизиттерді, ТҚ, визуалды ақпараттарды, кезектес шараларды: экскурсияларды, консультацияларды, графикалық модельдеуді т.б. қолдану

-«Ақпарат банкінің» қызметін жолға қою

-Конфликті мен катостр-офалардың алдын алу

- Дағды қалыптастыру

-Жобаланған мақсаттарды жүзеге асыру

-Таңдап алынған БОӘ жүзеге асыру өткізілетін сабақтың технологиясын: мақсат, сценарний, ереже, рөл (егер ол бар болса), бағалау критерийі (егер ол бар болса) жағынан түсіндіру

-Өткізілу технология сын (сценарий немесе сценарий жоспары негізінде) жүзеге асыру

VIII кесте

-Алға қойған мақсат пен алынған нәти желерді салы стыру

амалдар

Алдағы уақытта белсенді оқыту әдістерін жоғарыда келтірілген кестелер негізінде педагогикалық тақырыптың аясында баяндаймыз. ТМД педагогикалық әлеміндегі «бикелер ісін» (сестринское дело) басшылыққа ала отыра, имитациялық Imitatio-еліктеу оқыту әдістерін: іскер-ойындар, белсенді дәріс, сұхбат, пресс-конференция, дөңгелек үстел, ой шабуыл, нақты жағдайды шешу т.б. жаңартпашылық ұжымдарда еңбек етіп жатқан ұстаздар қауымының назарына ұсынамыз [119].

Біздің зерттеуіміз мынандай мақсатты:

1. 
   Дәстүрден тыс педагогикалық технологияның желілік мүмкіндіктерін ашуды және белсенді оқыту әдісінің басты проблемалары мен логикасының, сонымен қатар әдістемесінің табиғатын танытуға бағдар ұстануды;
   
2. 
   Дәстүрден тыс оқытуда қолдануға көмегі тиетін теориялық және практикалық материалдарды ұсынып отыруды;
   
3. 
   Белсенді оқыту әдісіне қатысты шығармашылық ойлау мен саналы қадам жасауды дамытудың жолдарын көрсетуді;
   
4. 
   Белсенді оқыту әдісін жүйелі қолдану үшін ұстаздар мен әдіскерлерге көмек көрсетіп, әдістемелік кеңес беруді ұстанады.
   

Белсенді оқыту әдістерінің: іскер және блиц-ойындар, нақты жағдай, рөлдерді ойнау, ой шабуыл, дөңгелек үстел, дискуссия, пресс-конференция, сұхбат, белсенді дәріс т.б.теориялық негізін оның практикалық аспектісімен бірлікте алып талдадық.

Мектептің жоғарғы сынып оқушыларына арнайы математикалық білім беруге арналған «Математиканы жаңартпашылықпен оқыту әдісі» арнайы курсы алты сағатқа арналған дәріс және сегіз тәжірибелік сабақтан тұрады. Төменде қала мектептерінде педагогикалық өткізген сабақтардың кестесін бере кетелік (63-сурет).

63-сурет.
Белсенді оқыту әдісін «Математиканы жаңартпашылықпен оқыту әдісі» бойынша қолдану жүйесі.

Бірінші шолу сабақ (Оқыту әдісіне кіріспе. Білім алушылармен танысу. Олардың білім деңгейін байқау)	Екеуара дәріс (сұхбат – дәріс) Пән материалдары бойынша экскурсия Білім алушылардың бастапқы деңгейін анықтауға септігі тиетін «Проблематизация» немесе «Dixi», немесе «Өздік бағам» Блиц – ойыны
Екінші сабақ (белсенді оқыту әдістері)	Дәріс жағдай Пресс – конференция Нақты шешім
Үшінші сабақ Белсенді оқыту әдістері (Белсенді дәріс)	Қозғау салу дәрісі. Мұғалімнің іс- әрекеті мен анализ беруін танытатын фильмдер көрсету
Төртінші сабақ Белсенді оқытудың әдістері ( нақты жағдай, рөлдерді ойнау, іскер ойындар)	Екеуара шоу дәріс. Рөлдерді ойнау, іскер ойын құрастыру.
Бесінші сабақ Белсенді педагогикалық практика. Модернизацияланған Біртұтас әдістемелік жүйені (БӘЖ) – нормативтік оқыту моделін қолдану арқылы педагогикалық іс-әрекетті (дәріс оқу) имитациялау	«Менің бірінші дәрісім» іскер ойынының бейне түсірілімі
Алтыншы сабақ Педагогикалық іс – әрекеттің анализі	«Менің бірінші дәрісім» ІО бейне түсірілімді пайдалану, «Ақиқат тағы» іскер ойнына педаго-гикалық іс – әрекеттің анализін беру
Жетінші сабақ Пассив практика	Басқа ұстаздардың сабағына қатысып, жазбаша анализ жасау, «Ой шабуыл» әдісін қолдану
Сегінші сабақ Педагогикалық іс-әрекетке бақылау жасау әдісі	Визуалданған дәріс. «Сауалдама жүргізу» (сауалға дайындау, сауал алу, сауалды саралау) Блиц – ойын. Қорытынды сұхбат немесе ПК

жүктеу/скачать 1.92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: