-бөлімше. Қондырғыларға, механизмдерге, құралдарға қойылатын талаптар

726. Күкірт сутегіне әсер ететін техникалық құрылғылар технологиялық процесстер параметрлері және тот басу - агрессивті орта сипаттары ескеріле отырып таңдалады. Техникалық құрылғыларды пайдалану саласы стандарттық және сульфитті - тот басу шатынауға (әрі карай СТШ) төзімділігі осы Талаптың 13-қосымшасында көрсетілген.

727. Төзімді СТШ қондырғылар паспорттарында көрсетілген ортада қолданудың ұйым – дайындаушының кепілдігі көрсетіледі.

Бұл кепілдіктер ингибиторлық корғанысты бұзбайды.

728. Қондырғыларды таңдаудың белгіленген критерийлерінен елеусіз ауытқулары кезінде тот басу ингибаторларын міндетті түрде беру және бақылау сынауларын жүргізу мерзімін қысқарта отырып, тот басу агрессивті ортада стандартты қондырғылар пайдалануға жол беріледі.

729. Технологиялық қондырғылар сепарациялық (және сорғыш қондырғылар, ыдыстар) процесстерді реттеудің бақылау құралдарымен, блокировка жүйесімен сынама алу құрылғыларымен, тот басу ингибиторларын енгізуге арналған штуцерлермен жабдықталған.

Технологиялық қондырғылар жұмысын бақылау технологиялық регламентке сәйкес іске асырылады.

730. Күкірт сутегі бар сұйықтар ыдыстары (резервуарлар), бұрғылау құрылғыларының циркулярлық жүйе ыдыстары жоғары шектік деңгей сигнал берушілерімен, сұйық деңгейін дистанционды өлшеу құрылысымен және төменгі сынама алушымен жабдықталған.

731. Күкірт сутегі әсер ететін жағдайда пайдаланылатын мұнай, газ және конденсат жинау, дайындау және тасымалдау жүйесінің технологиялық қондырғылар және трубақұбырларын, пайдалану және лифтілік колонналарын ұңғыма ішіндегі және басқа қондырғыларды тот басудан қорғау үшін тот басу ингибиторлары, арнайы жабулар және тот басу белсенділігін азайтудың технологиялық әдістері қолданылады.

732. Алдында күкірт сутегі әсер еткен тастауға қарсы қондырғылар манифольдасы бұрғылау трубалары, лифт трубалары трубақұбырлар оларды қайта пайдалану алдында тот басу өнімдері қалдықтарынан тазартылады, дефекторскопияланады және толтырылады.

733. Күкірт сутегі әсер етуі жағдайында пайдаланылған қондырғыларды, оның бөлшектері мен бөлшектерін бейтараптау және жуудан (булау) кейін жүргізіледі.

734. Аралық колонналарды және тастауға қарсы қондырғыларды герметикалығына тексеру АХҚ өкілінің қатысуымен, ал пайдалану колоннасы және фонтанды арматураны АХҚ және тапсырыс беруші өкілінің қатысуымен акты жасай отырып жүргізеді.

735. Жарылыс қауіпті аумақтарда орналасқан технологиялық құрылғыларды (сорғыш, компрессорлық және басқа) электр қондырғыларының, бұрғылау құрылғы және ұңғымаларды жөндеу құрылғыларының жарылыстан қорғану деңгейі жарылыс қауіпті аумақ классына, жарылыс қауіпті қоспа санаты мен тобына сәйкес келеді.

736. Орама және лифтілі колонналар трубаларының сапасы кернеулік астында сульфитті шытынауға төзімділігіне кепілдік беретін техникалық шарттарға сәйкес келеді, сертификатпен расталады. Трубалар үлгілерін болаттың химиялық құрамы және басқа сапа көрсеткіштері бойынша сертификатқа сәйкес келуі арнайы әдіс бойынша зертханалық жағдайда тексеріледі.

737. Орама, сорғыш компрессорлық, бұрғылау жетекші трубалар жөніндегі трубалық колонналар элементтерін сақтау, тасымалдау пайдалануға дайындау, жеткізіп берушілердің нормативті құжаттамасы жөніндегі нұсқамаларына сәйкес жүргізіледі.

738. Жер үсті қондырғылар мен трубалар қабырғаларының қалыңдығының өзгеруін бақылау арнайы құралдармен жүргізіледі.

Бақылау орны мен мерзімділігі технологиялық регламентте анықталады.

739. Сырттай қараудан басқа қондырғылар мен трубалардың тот басу жағдайын бақылау:

1) бақылау үлгілерін орнатуымен;

2) тот басу жылдамдығы датчиктері бойынша;

3) тот басуды бақылау тораптары бойынша;

4) сутек зондтары бойынша;

5) ультрадыбыс және магнитті қалыңдық өлшеуіштермен іске асырылады.

Тот басуды бақылау әдістері, мерзімділігі және нүктелері қондырғылар және трубақұбырлардың әр түрі үшін жоба нұсқамаларына сәйкес технологиялық регламентте белгіленеді.

741. Жұмысты ұйымдастыру жоспарында қосымша:

1) ұңғымаларды жуу мерзімділігі және жуулар арасындығы КГЖ циклінің максималды ұзақтығы;

2) бақылау жасайтын тұлғалар көрсетіле отырып, жұмыс аумағы ауасындағы және бұрғылау ерітіндісіндегі күкірт сутегінің болуын бақылау кестесі;

3) күкірт сутегі бейтараптаушылармен және тот басу ингибиторларымен бұрғылау ерітіндісін өңдеу жөніндегі мәліметтер;

4) бұрғылауда геофизикалық қондырғыларды (зертхана, көтергіш) орналастыру сызбасы, жер рельефін, жел бағытын және басқаларды ескере отырып, оларды эвакуациялаудың мүмкін жолдары.

742. Геофизикалық партияның (отряд) ұңғымаға шығуына рұқсат беру тиісті акт жасала отырып, жұмыстарды орындауға дайындығы тексерілгеннен кейін, геофизикалық ұйымның техникалық жетекшісімен бір реттік тәртіппен жүргізіледі.

743 КГЖ алдында күкірт сутегі бөлінуі мүмкін жағдайда авариясыз жұмыс жүргізу үшін ұңғыманы ұйым тапсырыс берушіге дайындайды:

1) ұңғымадағы бұрғылау ерітіндісі күкірт сутегін бейтараптаушымен өңделеді;

2) барлық жоспарланған КГЖ кешенін жүргізу уақытында жууды орындауға жеткілікті бейтараптау қоры болады.

744. КГЖ ұйым тапсырыс беруші АҚҚ өкілінің қатысуымен акт жасай отырып, ұңғыма қондырғы және байланыс қорының жағдайын тексергеннен кейін жүргізіледі.

Ұңғымаларды шаблондау уақытында аттыру-жару жұмыстарын (әрі қарай АЖЖ) жүргізу алдында аттыру интервалындағы гидростатикалық қысым анықталады. Егер өлшенетін гидростатикалық қысым қабат кысымынан 5-10 % кем емес болған жағдайда КГЖ жол беріледі.

745. Ұңғымаларды бұрғылау процесінде трубалық сынаушылар мен күкірт сутегі бар қабаттарды сынау жөніндегі жұмыстар жұмысты ұйымдастыру жоспары бойынша жүргізіледі.

746. Әрбір партия барлық қызметкерлер үшін (плюс біреуі резервті) тасымалданатын газ сигнал берушілермен немесе газ анализаторларымен немесе оқшаулаушы газға қарсы құралдармен қамтамасыз етіледі.

747. Геофизикалық зертханалармен көтергіштерде оқшаулаушы газға қарсы құралдар мен газ сигнал берушілер (газ анализатор) механикалық зақымдалымбайтын жеке ұялы жәшіктерде орналастырылады. Жәшіктерде «Газға қарсы құрал», «Газ сигнал беруші» нақты жазулар болады. Жәшік құлыппен жабылмайды.

748 Геофизикалық зертханалар мен көтергіш салондарының терезелері жұмыс алаңын жақсы бақылауды және жедел желдетуді қамтамасыз етеді.

Геофизикалық көтергіштің шығыр бөлімшесі ұңғымадан геофизикалық кабелді көтеру кезінде онда күкірт сутегінің жиналуының алдын алу үшін желдету құрылғысымен жабдықталады.

749. Күкірт сутегінің болуы туралы сигнал беру құрылғысының көрінуі мен естілуіне қиындық туғызатын жағдайдағы жұмыс кезінде (жел, қар, тұман және тағы басқа) қажетті ЖҚҚ және байланыс құралдарымен жабдықталатын және нұқаулықта қарастырылған құрылғыларды бақылайтын жұмыскерлер тағайындалады.

750. Қиындатылған жағдайдағы КГЖ, ұңғымалардағы авариялық жағдайды жою жөніндегі АЖЖ геофизикалық ұйым тағайындаған бақылау тұлғасының тікелей басшылығымен орындалады. Жарылыс құралдарын қолдана отырып (баулы тарпеда және басқалар) аварияны жою кезінде Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2007 жылғы 19 қыркүйектегі № 141 бұйрығымен бекітілген Жарылыс жұмыстары кезіндегі өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптарын басшылыққа алынады.

751. Көтерілетін геофизикалық кабель бұрғылау ерітіндісінен үздіксіз жуылады немесе тазартылады.

752. Бұрғылау ерітіндісімен ластанған ұңғымаларда жұмыстар аяқталғаннан кейін геофизикалық зертханалар мен көтергіштер салондарының ұңғымалық құралдары блок-баланс, датчиктерін қосу сымдары едендері сумен жуылады және қажет болғанда тот басу ингибиторларымен немесе бейтараптаушымен өңделеді.

753. Газ ұңғымаларында (газ ортасы) КГЖ лубрикатор қолдану арқылы жүргізіледі.

755. Мұнай, газ және конденсат ұңғымаларын игеру және зерттеу жүргізу алдында АҚҚ келісілген ұйым-тапсырыс берушінің техникалық жетекшісі бекіткен жұмысты ұйымдастыру жоспары жасалады.

Жұмысты ұйымдастыру жоспарында жұмыс істеушілер саны, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар, авариялардың алдын алу шаралары, жұмыс аумағы ауасында күкіртсутегінің болуын бақылау кестесі және ШЖК артқан жағдайдағы шаралар көрсетіледі. Жоспармен игерумен және зерттеумен байланысты барлық жұмыскерлер таныстырылады.

756. Жұмысты ұйымдастыру жоспарына желдің кез-келген бағытындағы авариялық газдануы мүмкін жағдайда қауіпті аумақтан шығу маршруттары көрсетіле отырып, қондырғылар, машиналар, механизмдердің орналасу сызбалары, объектілердің ЖҚҚ және жақын орналасқан елді мекендерде орналасу сызбалары тіркеледі.

757. Фонтанды арматура қарама-қарсы жақтарға бағытталған екі үрлеу шығыстармен қосылған. Ұзындығы 100 м кем емес әрбір шығыс ұңғыма сағасынан және факельді құрылғымен дистанционды от алумен қосылады.

Трубалар мен бұрулардың резьбалық қосылыстарының түрлері болжамды қысымға сәйкес келеді, максимальды қысымнан 1,25 шамаға толтырумен герметикалыққа сыналады және орнатылады.

Бұрмалар бетон немесе металл бетондалған бағандарға бекітіледі, бұл жағдайда бұрылыстар мен ілінулерге жол берілмейді. Бұрмаларды бекіту тәсілі жергілікті кернеулігінің пайда болу мүмкіндігін болдырмайды.

758. Фонтанды арматураға ұңғымаларды трубалық және турбадан тыс кеңістік арқылы бітеу үшін желіге қосылады.

Бітеу желілері кері қалқаншалармен жабдықталады. 200 м³/т кем газ факторлы мұнай құбырлары үшін желілер ұзындығы 50 м болады. Барлық басқа жағдайда бітеу желісінің ұзындығы 10 м кем емес.

759. Зерттеуге арналған құрылғылар ыдыстары (сепараторлар) жұмысқа қосқанға дейін, пайдалану процесінде мерзімді, жөндеуден кейін Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар министрінің 2008 жылғы 29 қазандағы № 219 бұйрығымен бекітілген қысыммен жұмыс істейтін ыдыстардың құрылысы мен қауіпсіз пайдалану Ережелеріне сәйкес техникалық куәландыруға жатады.

760. Толтыру алдында құрылғы толтыратын ортадан босатылады және оны ұңғымамен қосатын трубақұбырлардан бітегіштер арқылы ажыратады.

761. Құрылғыны пайдалану процессінде ағу, жұмыс қысымының артуы, БӨҚАҚ істен шығуы, қорғаныс қалқаншасының дұрыс жұмыс істемеуі анықталған жағдайда, ұңғыма жаратылады және ондағы қысым атмосфералыққа дейін төмендетіледі.

762. Құрылғының қорғаныс қалқаншасы (бөлетін диафрагма) факельді құрылғысы бар жеке трубақұбырлармен мұнай, газ, конденсат және басқа сұйықтарды ұстау торабы арқылы қосылады. Бұл жағдайда қалқаншалардың біреуі іске қосылған кезде, ұстау торабы арқылы мұнай, конденсаттардың кері ағындары алынып тасталады. Газда күкірт сутегі 8 % артық болғанда факельді жүйе орнатылады.

763. Ұңғыманы игеру алдында ұңғыманы игеруге арналған жұмыстарды ұйымдастыру жоспарына сәйкес, ұңғымадағы ерітінді көлемін ескермей тиісті тығыздықтағы ұңғыманың екі көлемінен кем емес мөлшердегі бұрғылау ерітіндісінің қорын, материалдар қоры мен химиялық реагенттер қоры қамтамасыз етіледі.

764. Күкірт сутегін ингибирлеуге және нейтралдауға, өнімді пайдалануға арналған қондырғылар болмаған жағдайда пайдалану ұңғымаларын игеруге және зерттеуге жол берілмейді.

765. Өнімдерді пайдаға асыру болмаған жағдайда, бейтараптаусыз немесе жануды тұрақты қолдай отырып, жандырусыз барлау және пайдалану ұңғымаларын игеруге және зерттеуге жол берілмейді.

766. Күкірт сутегі бар газды жандыру кезінде елді-мекендер немесе өнеркәсіп объектілері атмосферасының жерге жақын орналасқан қабатының зиянды заттарының концентрациясы санитарлық нормадан артық болмайтын шарттармен қамтамасыз етіледі.

767. Ағындар мен зерттеулерді шақыру жарық уақытта, жақын елді-мекендерден жел бағыты кезінде және бақылау тұлғасының жетекшілігімен жүргізіледі.

768. Қабаттардан ағындар шақыру және бітеу кезінде қамтамасыз етіледі:

1) бақылау тұлғасының және АҚҚ жедел тобының ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен кестеге сәйкес тұрақты тәуліктік кезекшілігі;

2) эвакуациялаға арналған көліктің тәуліктік кезекшілігі;

3) цементтеу агрегаттарының жұмысқа тұрақты дайын болуы;

4) тұрғындардың авариялық тастаулар болу кезінде әрекетттерге дайын болуы.

769. Ағындар болмаған жағдайда ұңғымаларды игеру:

1) табиғи немесе жолдағы мұнай газдарын;

2) күкіртсутегі мен көмір қышқыл газына инертті екі және көп фазалы көбіктер;

3) оттегінің 2 % артық емес көлемдегі үлесі болатын инертті (түтін) газдар;

4) күкіртсутегі мен көмір қышқыл газына инертті аз тығыздықтағы сұйықтарды қолдана отырып жүргізіледі.

Осы мақсаттар үшін ауаны қолдануға жол берілмейді.

770. Іштен жанатын двигательдердің қақпақша трубалары, соның ішінде ұңғыма маңындағы автомобильдер, тракторлар және басқа техникалар ұшқын сөндіргіштермен жабдықталады.

771. Өлшеу және үрлеу үшін шығару торабындағы бұрандалар оларды толық ашып және жауып пайдаланылады. Толық ашылмаған бұрандалар арқылы жұмыс істеуге жол берілмейді.

772. Сұйық ағынын реттеуге арналған құрылғылар диафрагмасын ауыстыру жұмыс аумағындағы ауаға алдын ала талдау жасай отырып, ұңғыманы жапқаннан кейін 15 минуттан кейін жүргізіледі.

773. Ұңғымаларды зерттеу және игеру кезінде оқшаулаушы тыныс алу аппаратынсыз сағаларға, құрылғыларға, трубақұбырларға тарату пульттарына, сепарациялық құрылғыларға жақындауға жол берілмейді.

774. Жел бағыты жақын орналасқан елді мекендерден, өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы объектілерінен болғанда ұңғымаларды игеруге жол беріледі.

775. Өзеннің жайылма аумақтарында, су тасқыны кезінде ұңғымаларды игеруге жол берілмейді.

776. Тереңдік зерттеулер кезінде қолданылатын сымдар тотбасуға төзімді, тұтас болады.

777. Сымды ұңғымадан алғаннан кейін немесе оны кезекті түсіру алдында асы үлгідегі сым иілгіштікке зерттеледі. Сымның иілгіштігі жол берілетін шамалардан төмен болғанда, тереңдік құралын ұңғымаға түсіру үшін оны әрі қарай пайдалануға жол берілмейді.

778. Шығару торабының бұрандасын ашу алдында, тереңдік құралын ұңғымаға түсіру (көтеру) алдында осы операциямен байланысты емес қызметкерлер жел жағына қарай қауіпсіз қашықтыққа шығарылады.

779. Шығыс торабында бұрандалар ашылады және лубрикатордан құралдар алынады және оларды оқшаулаушы газға қарсы құралдар арқылы бөлшектейді.

780. Ұңғыманы иегеру немесес зерттеу аяқталғаннан кейін құралдарды, аппаратураларды, арнайы киімдерді күкіртсутегі бейтараптаушымен және жуу құралдарымен технологиялық регламентке сәйкес өңдеу жүргізіледі.

781. Жұмыс аяқталғаннан кейін, жұмыс аумағында күкіртсутегінің болуын бақылау және сағалық арматураның герметикалығын тексеру жүргізіледі.

7-бөлімше. Ұңғымаларды пайдалану және жөндеу
782. Жер үсті қондырғысының диаметрі 10 м кем емес және ұзындығы 10 м кем емес қор коэффициентімен толтырылған, күтілетін максималды қысымнан 1,25 тең үрлеу және авариялық (ұңғымаларды бітеу үшін) желілері болады. Желілер кері қалқаншалармен жабдықталады және бақылау-тіркеу аппаратурасына қосуға мүмкіндігі болады.

783. Тығыздағыш конструкциялар мен материалдардың элементтері ұзақ пайдалану кезінде агрессивті ортаның сенімді оқшаулауын қамтамасыз етеді.

784. Құрамында:

1) қабылдау қалқаншасын және бітеу тығынды орнатуға арналған ниппелі;

2) пайдалану колоннасын қорғауға арналған пакер, циркуляциялық қалқанша, ингибиторлы қалқанша, қалқанша-кескіші бар ұңғымаларды кенжарлық игерусіз фонтанды тәсілмен пайдалануға жол берілмейді.

Пакерлерді орналастырғаннан кейін герметикалыққа сыналуға жатады, ал пакер үстіндегі труба сыртындағы кеңістік ингибиторлық сұйық ерітіндісімен толтырылады.

785. Барлау ұңғымаларында пайдалану және лифтілі колоннаны тиісті ингибирлеу кезінде ұңғымалық кенжарлық қондырғысыз игеру және зерттеуге жол беріледі.

786. Фонтанды арматураның шектерінде орналастырылған орталық ысырмаларды және сағадан шығатын бүйірлі ысырмаларды басқару - бірінші саға маңындағы қалқанша – кескішпен дистанционды және автоматты.

787. Ұңғымаларды пайдалану лифтілі трубалар бойынша іске асырылады.

788. Пайдалану процесінде дайындаушының техникалық құжаттарына және технологиялық регламентке сәйкес қалқанша – кескішті жұмыс істеуге мерзімді тексеру жүргізіледі.

789. Қалқанша-кескішті орналастыру және оны жұмыс істеуге тексеру актімен рәсімделеді.

790. Ұңғымалар мен шлейфтер күн сайын құрамында екі оператордан кем емес, өздерімен бірге тыныс алу аппараттары, ауа және байланыс бақылау құралдары болатын мобильді бригада қарау кезінде тексеріледі.

791. Сағалық арматурада күкіртсутегі болатын мұнай, газ ағыну анықталған жағдайда басқару пультінен ұңғыманы тиісті бітегіш немесе – сағалық қалқанша –кескіш арқылы жабады. Ұңғыманың тастау желісінен күкіртсутегі ағуы анықталған жағдайда тастау желісіндегі ысырманы ұңғыманың басқару пультінен, кіріс ысырманы өлшеу құрылғысында жабады. Бұл жағдайлар туралы ұйымның техникалық жетекшісіне және АҚҚ қызметкерлеріне жедел хабарланады.

792. Герметикалық кезінде ұңғымаларды пайдалану, колонна аралық саңылаулар (қысым) мен жер үсті қондырғыларының дұрыс жұмыс істемеуіне жол берілмейді.

Колонна арасындағы қысым анықталған жағдайда зерттеулер жүргізіледі және қайта ағулар себептерін анықтау және жою жөніндегі шаралар қабылданады.

793. Сағаларды қайта герметизациялаумен байланысты жөндеу жұмыстарының алдында (сағалық арматураны, жер үсті және жер асты қондырғыларды ауыстыру) ұңғымаға жұмыс жобасына немесе жұмысты ұйымдастыру жоспарына сәйкес келетін тығыздықтағы күкіртсутегі бейтараптаушымен өңделген сұйық айдалады. Ұңғымадағы жөндеу бекітілген және келісілген жұмысты ұйымдастыру жоспарына сәйкес, қауіпсіздік шаралары орындалғаннан кейін жүргізіледі.

794. Сағаны қайта герметизациялаумен байланысты жөндеу кезіндегі фонтанды ұңғыма сағасында кесетін плашкасы бар превенторы бар тастауға қарсы қондырғы орнатылады.

Саға қондырғысының сызбасы авариялық-құтқару қызметімен келісіледі.

795. Мұнайгаз пайда болу қасиеттері байқалған кезде ұңғымадағы жөндеу жұмыстары тоқтатылады және қиындауларды жою жөніндегі шаралар қабылданады.

Мұнайгаз пайда болуларды жойғаннан кейін және қайталама мұнайгаз пайда болуларының алдын-алу шараларын қабылдағаннан кейін кәсіпорын жетекшісі жұмысты қайта бастауға рұқсат береді.

796. Бұрғылау қондырғысын пайдалана отырып, КГЖ кезінде технологиялық регламенттер талаптары басшылыққа алынады.

797. Ұңғыма сағаларын қайта жабдықтау жөніндегі жұмыстар үзілісінде, айқастырмаларды, тастауға қарсы қондырғыларды, фонтанды арматураларды ауыстыру кезінде ұңғыма сағасын ашық тастауға жол берілмейді.

798. Ұңғыманы игеру және оны пайдалануға іске қосуды күту алдында фонтанды арматура шектеріндегі ысыомалар мен жұмыс айқастырмалары шығысы алдындағы ысырмалар жабылады. Труба сыртындағы кеңістіктегі қысымның өзгеруіне мерзімді бақылау жасалады.

799. Өндіру ұңғымаларын және ұңғыма маңындағы қондырғыларды автоматтау жүйесі:

1) дистанционды басқару және диспетчер пультінің щитіне шығарылған бітегіш арматураның қалпына сигнал беруді;

2) ұңғымаға реагент беру және мүмкін авариялық жағдайда оның берілуін тоқтату, технологиялық параметрлердің авариялық ауытқулары туралы сигнал беруді;

3) режим бұзылған жағдайда ұңғымаларды автоматты ажыратуды;

4) өнім ағыны кезінде оларды автоматты ажырататылатын кәсіпшілік объектілеріндегі ауа ортасының жағдайына бақылау жасауды қамтамасыз етеді.

1) қондырғылар, трубақұбырлар, аппараттар, резервуарларды ингибиторлық қорғау;

2) адамдарға және қоршаған ортаға әсер етуді болдырмайтын күкіртсутегін бейтараптау, зиянды және қауіпті заттарды пайдаға асыру тәсілдері мен қондырғылары;

3) қондырғылар, трубақұбырлар, аппараттар, резервуарлар, арматуралар, БӨҚАҚ, металл конструкциялары мен фундаменттерінің тозу және тот басу жағдайын тексеру әдістері мен мерзімділігі;

4) бейтараптаушылар түрлері, күкіртсутегін бейтараптау әдістері мен технологиясы, реагенттер шығыны;

5) технологиялық ортадағы күкіртсутегі мен бейтараптаушы реагентінің болуын бақылау әдістері;

6) жұмыс аумағын және ғимараттардың желдету әдістері мен құралдары;

7) адамдар мен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шаралар;

9) мұнай, газ және газ конденсатынан күкіртсутегін бөлу және бейтараптау технологиясы;

10) қауіпті және авариялық жағдайларды ескерту және алдын алу жөніндегі шаралар;

11) аварияға қарсы және өртке қарсы қорғаныс жүйесі;

12) өнімдер мен қалдықтарды герметикалық ыдыстарда күкіртсутегі бейтараптауға дейін жинау және сақтау тәртібі және әрі қарай пайдаға асыру.

801. Күкіртсутегі бар технологиялық процесстерді автоматизациялау жүйесі:

1) ұңғымаларды, аппараттарды, қондырғыларды, технологиялық желілерді, құрылғыларды технологиялық ортаны газ жинағыш жүйесіне және факельді желіге көшіру арқылы авариялық жағдайда автоматты және қолмен ажыратуды;

2) кезекші оператордың пультінен технологиялық желіні, құрылғыны, қондырғыны дистанционды тоқтатуды және күкіртсутегі бөлінуін болдырмайтын қауіпсіз жағдайға ауыстыруды;

3) технологиялық процесстің негізгі параметрлерін дистанционды бақылау және үздіксіз автоматты тіркеуді;

4) технологиялық ортаның қысымын және басқа параметрлерін қауіпсіздіктің рұқсат етілетін шегінде автоматты реттеуді;

5) ауа ортасы газдануының, датчиктердің орналдасу орындарындағы және оператор пультіндегі хабарлаудың ескерту сигналдарын берумен күкіртсутегін анықтаудың белгіленген рұқсат етілген технологиялық параметрлерінің өзгеруі кезінде автоматты дыбыс және жарық сигнал берулерін қарастырады.

802. Технологиялық процесстердің қауіпсіздігі үшін қондырғылар, трубақұбырлар, резервуарлар, фланцті қосылыстар, арматуралар, люктер герметикалығы және күкіртсутегі бөлінуі мүмкін көздерін тексерудің кестесі ұйымның техникалық жетекшісі бекіте отырып жасалады.

803. Аппараттар мен ыдыстардан сұйықтарды дренаждау герметикалық жүйеде автоматты режимде жүргізіледі.

804. Күкіртсутегі бар өнімдерді қайта тасымалдауға арналған сорғыштар тот басуға қарсы орындаудағы герметикалық тығыздағышпен қамтамасыз етіледі.

805. Сорғыш және компрессорлық құрылғылар айдалатын сұйықтарды төгуге арналған және жуу немесе дегазизациялауға қолданылатын, күкіртсутегінің бөліну қауіпсіздігін болдырмайтын құрылғылармен жабдықталады.

806. Мұнай, газ және конденсат дайындау құрылғысының ағынды сулары күкіртсутегі мен басқа зиянды заттарды санитарлық-гигиеналық талаптармен белгіленген нормаларға дейін тазарту және нейтрализациялауға жатады.

807. Күкіртсутегі бар мұнай және суды авариялық төгу кезінде бейтараптау үшін және әрі қарай пайдаға асыруға арналған жабық ыдыстарда жүргізіледі. Төгу орындары ШЖК, ЗШЖК тұрақты тексеріле және журналға жазыла отырып, зиянды заттар белгілері жойылғанға дейін бейтараптайтын жуу құралдарымен тазартылады және жуылады. Жұмыстар ТО ЖҚҚ пайдалана отырып орындалады.

808. Технологиялық қондырғыларды ашу және қайта герметизациялауға дейін пирофорлы қалдықтарды дезактивациялау жөніндегі шаралар іске асырылады.

809. Қондырғылар, резервуарлар, ыдыстар, трубақұбырларды қарай және жөндеу алдында пироворлық қалдықтардың өзіндік жануын болдырмау мақсатында сумен булау және жуу жүргізіледі. Пирофорлы қосылыстарды дезактивациялау үшін осы қосылыстардан қауіпсіз тазартуды қамтамасыз ететін беттік-белсенді заттар немесе басқа әдістер негізіндегі көбікті жүйелер қолданылады. Жұмыстар наряд-рұқсат беру бойынша жүргізіледі.

810. Ыдыстар мен аппараттар ішінде жұмыс істеуге жанатын және зиянды заттардағы күкіртсутегі болуы ЖҚҚ, ТО ЖҚҚ, ҰҚҚ қолдана отырып, ШЖК, ЗШЖК артық болмағанда, газдануды тұрақты бақылау және наряд-рұқсат беру бойынша рәсімдеумен, жұмыс жүргізу орнындағы қауіпсіз жағдайды тексергеннен кейін және құтқару жұмыстарының мүмкіндігін қамтамасыз еткеннен кейін кірісуге жол беріледі.

Пирофорлы қалдықтарды тазарту, дезактивациялау, қондырғыларды қарау және жөндеу жөніндегі жұмыстарды қауіпсіз жүргізу шарттары жұмысты ұйымдастыру жоспарында және технологиялық регламентте көрсетіледі.

Жөндеу жұмыстары кезінде пирофорлы қалдықтардың өзіндік жануының алдын алу үшін өрт қауіпсіздігі талаптары орындалады, технологиялық қондырғылар элементтері жуу құрамдарымен және күкіртсутегін бейтараптаушылармен өңделеді.

811. Қауіпті объектілер пирофорлы қалдықтардың жануын ескерту және жою жөніндегі өрт қондырғылармен жұмысты ұйымдастыру жоспарына және наряд-рұқсат беруге сәйкес қамтамасыз етіледі.

812. Бу беру ыдыстар мен аппараттардағы қысым барлық уақытта атмосфералық қысымнан бірнеше артық болатындай болып беріледі. Бу шығыны ыдыс және аппарат үстіне шығу бойынша бақыланады.

Аппараттар, ыдыстар, резервуарларды булау уақытындағы бет температурасы 60⁰ С төмен емес.

813. Булау ұзақтығы әрбір қондырғының тип өлшеуішіне жеке технологиялық регламентте белгіленеді, бірақ 240 сағаттан кем емес. Аппараттарды булау - люктер жабық, резервуарлар – ауа өту клапаны ашық кезінде жүргізіледі.

814. Булау кезеңінің соңында тиісінше 3-6 сағат бойы оттегінің болуы 3-8 % көлемді бу ауа қоспасымен мөлшерленген мөлшерлеу құрылғысы (бақылау шығын өлшеуіш) арқылы қондырғыға берілетін пирофорлы қалдықтарды (олардың ауа оттегісімен бақыланатын тотығуы) дезактивациялау жүргізіледі. Булау аяқталғаннан кейін қондырғы жоғарғы деңгейге дейін сумен толтырылады. Толтырудан кейін пирофорлы қалдықтардың баяу тотығуын қамтамасыз ету үшін су деңгейі 0,5 м/с артық емес жылдамдықпен төмендетіледі.

Қоршаған ауаның теріс температурасы кезінде қондырғыны жуу (толтыру) жылыту немесе булы сумен жүргізіледі.

815. Жуу аяқталғаннан кейін қондырғылар ауамен желдетіледі (бірінші кезекте будың аз түсуі кезінде). Қондырғыларды желдету люктерді атмосфералық ауаның қарқынды қозғалуын болдырмау үшін жоғарыдан бастап ашылады.

816. Ішінде жұмыскерлердің болуы талап етілмейтін, механизирленген тәсілмен (мысалы, су тартқы және сорғыз құрылғысы бар қырғыш арқылы төменгі люклаз арқылы) іске асырылатын қондырғыларды пирофорлы қалдықтардан тазарту жөніндегі жұмыстарды оны алдын ала буламай және дегазизациялаусыз технологиялық регламентке сәйкес жүргізуге жол беріледі. Бұл жағдайда қондырғылар жанатын өнімнен босатылады, барлық трубақұбырлардан ажыратылады, ішкі кеңістік орта және жоғары еселік ауа-механикалық көбікпен толтырылады және тазарту жұмыстары процессінде қондырғының көбікпен тұрақты толтырылуы қамтамасыз етіледі. Жұмыстар орындалу кезінде статикалық электр пайда болу мүмкіндігін болдырмайтын жағдайлар қамтамасыз етіледі.

817. Қондырғылардан алынатын қалдықтар су қабаты астында немесе ыстық булар мен газдар пайда болуы мүмкін орындардан алыс орналасқан ыдыстар ылғал күйде болады.

818. Қондырғыларды тазарту аяқталғаннан кейін, пирофорлы қалдықтар объектілер аумақтарынан ылғал күйде алынады және жобаға сәйкес пайдаланылады.

819. Объектілерде үлкен геометриялық көлемдегі газ және өнім құбырлары болған жағдайда, оларды қалыпты жұмыс режимінде әрбір секцияда 2000-4000 м³ артық емес күкіртсутегі болу шартында, автоматты бөлінген құрылғыларды орналастыру арқылы секциялайды.

821. Күкіртсутегі бар объектілердегі жұмыстарға оқшаулаушы типтегі тыныс алу аппараттарында жұмыс істеуге жарамдылығы туралы медициналық қорытындысы бар, ЖҚҚ, ТО ЖҚҚ, ҰҚҚ, газ сигнал берушілерді білу және пайдалану оқуынан және тексеруден өткен қызметкерлерге жол беріледі.

822. Осы Талаптың 11-қосымшасына сәйкес жұмыс істеушілердің хабарласуына арналған түсінікті сигналдар жүйесі қолданылады.

823. Бақылау тұлғасының жұмыс басталуы алдында жұмыскерлерді метеорологиялық жағдайлар және авариялық жағдайда қауіпті жағдайдан шығу бағытымен таныстырады және жел бағытының өзгеруі туралы уақытында хабарлайды.

824. Күкірт сутегі бөлінуі және жұмыс аумағы ауасында жиналуы мүмкін жағдайдағы жұмыстар біреуі екіншісін сақтандыратын екі орындаушыдан кем емес адамдар санымен жүргізіледі.

Құдықтарды жұмыстар үш адамнан кем емес бригадамен (бір жұмыс істеуші және екісақтандырушы –дублер) жүргізіледі.

825. Күкірт сутегі бөлінуі мүмкін жағдайдағы жұмыстар кезінде жұмыс жетекшісі (бақылау тұлғасы) барлық қатысатын тұлғалардың тізімін жүргізеді.

826. ЖҚҚ жұмыс істейтін персонал ұйым диспетчерімен екі жақты телефон немесе радиобайланыспен (тұрақты байланыстағы), ал газ қауіпті объектілерде тікелей жұмыс істейтіндер – АҚҚ кезекшісі қосымша тәуелсіз байланысымен және эвакуацияға арналған көлік құралымен қамтамасыз етіледі. Барлау алаңдарын авариялық – құтқару қызметтерімен (әрі қарай – АҚҚ) тәуелсіз байланыспен қамтамасыз ету ұңғыма құрылысының жобасында анықталады.

827. Персонал ауадағы күкірт сутегінің концентрациялануын бақылау құралдарымен және газ қауіпті объектіде зардап шеккендерге алғашқы дәрігерге дейінгі көмек көрсетуге арналған құралдармен және оның ЖҚҚ осы Талаптың 12 қосымшасына сәйкес қамтамасыз етіледі. Әрбір қызметкер оқшаулаушы газға қарсы құралдармен қамтамасыз етіледі.

828. Өнім сынамасын алу жобада көрсетілген орындарда штаттағы сынама алушы құрылғыларды қолданыла отырып жүргізіледі.

Бұл кезде қызметкерлер оқшаулаушы газға қарсы құралдармен жабдықталады.

Күкіртсутегі бар ортадан ағын арқылы сынама алуға жол берілмейді.

829. Күкірт сутегі бөліну жағдайында авариялық жағдай кезіндегі жұмыстар күкіртсутегінен қорғауды қамтамасыз ететін арнайы киімдерді немесе оқшаулаушы киімдермен жүргізіледі.

830. Арнайы киімдерді сақтауға арналған ғимараттар желдеткіші және біріншісі – арнайы киімдерді шешуге және сақтауға, екіншісі - газға қарсы құралдарды шешуге және жеке гигиена киімдерін сақтауға арналған екі аралас бөлмеден тұрады.

831. Ашық фонтандар пайда болуы мүмкіндігімен байланысты жұмыстар (өнім қабатын ашу, ұңғымаларды перфорациялау, ағын шақыру, гидродинамикалық зерттеулер және басқалар) АҚҚЖ өкілінің қатысуымен бақылау тұлғасының жетекшілігімен жүргізіледі.

Осы жұмыстарды жүргізу кезінде медициналық-санитарлық бөлімшелер, өрт бөлімшесі өкілдерінің қатысуы және өрт бекеттерін қою өрт күзет және медициналық санитарлық бөлімшелермен келісу арқылы ұйымның техникалық жетекшісімен анықталады.

832. АЖЖ персоналды жинау және эвакуациялау орындары, ауа ортасын бақылау тәртібі мен мерзімділігі, ЖҚҚ мен авариялық құралдар орындары, авариялық жағдайдағы қауіпсіздік шаралары мен қызметкерлер әрекеттері, авария туралы хабарланатын тұлғалар мен ұйымдардың (телефон нөмірлері мен хабарлау және шақырудың басқа құралдары көрсетілген) тізімі, оларға хабарлау тәртібі анықталады. АЖЖ қоса тіркеледі:

эвакуациялау жоспарлары кен орындары орналасқан кәсіпорындар мен объектілер, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы объектілері және елді-мекендер үшін әзірленеді.

Эвакуациялау жоспарында қауіпті газдану көздері, жинау пункттері, жолдары (маршруттар), әртүрлі метеожағдайларда эвакуациялау тәсілдері мен соңғы пункттер, көрсетілген шараларды іске асыру жөніндегі лауазымды тұлғалардың әрекет ету тәртібі анықталады.

833. Мүмкін аварияларды жедел жою мақсатында және кен орындарын барлау мен әзірлеу кезінде адамдарды қорғауды қамтамасыз ету мақсатында кен орындары объектілерін салу, пайдалану, АҚҚ және жергілікті әкімшілік органдардың авариялық жағдайларды жою, жұмыс істеушілерді, тұрғындарды және транзитті жолаушыларды қорғау мен эвакуациялау жөніндегі шараларын іске асыратын ұйымдардың бірлескен жоспары бекітіледі және енгізіледі.

834.Төмендегілерді реттейтін бірлескен іс -әрекеттер жоспары:

1) бірлескен іс-әрекеттер жоспарына қатысатын кәсіпорындар мен ұйымдар тізімі;

2) кәсіпорындар, ұйымдар және адамдарды атмосфераның ластану қауіптілігі және авариялық жағдайлардағы мүмкін әрекеттері туралы хабарлаудың тәртібі мен техникалық құралдары;

3) АЖЖ ескере отырып, авариялық объектілердегі бірінші кезектегі бірлескен әрекеттер;

4) атмосфераның ластануы мүмкін аумақтарын анықтау, белгілеу және бақылау;

5) авариялық жағдайда адамдарды қорғау және эвакуациялау жөніндегі кәсіпорындардың АҚҚ өрт бөлімшесінің және жергілікті әкімшілік органдардың бірлескен іс-әрекеттері.

Бірлескен іс-әрекеттер жоспарын кен орындарын барлауды іске асыратын кәсіпорын әзірлейді және мүдделі ұйымдармен және жергілікті атқару органдардың келісімі бойынша оның жетекшісі бекітеді.

835. Персонал күкіртсутегі бар ұңғымаларды бұрғылауды, мұнай, газ және газ конденсатты өндіру, дайындау, тасымалдау және сақтауды, құрылыс, жөндеу, іске қосу жөндеу жұмыстарды, басқа қызметкерлер осы жұмыстар кезінде көрсетілген объектілерде ЖҚҚ осы Талапты орындауды іске асырады.

836. Өнімді қабатты ашу, перфорация, ағын шақыру, гидродинамикалық зерттеулер және басқа қауіпті операциялар жөніндегі жұмыстар бақылау тұлғасының жетекшілігімн жұмыстарды ұйымдастыру жоспары бойынша жүргізіледі.

837. Жұмыс аумағындағы күкіртсутегінің ШЖК жоғары анықталған:

1) оқшаулаушы тыныс алу құралын (газға қарсы құралдар) кию;

2) жұмысқа жауапты тұлғаға, қауіпті аумақтағы персоналға хабарлау;

3) АЖЖ сәйкес газдануды жою жөніндегі бірінші кезектегі шараларды іске асыру;

4) бірінші кезектегі шараларды қабылдаумен байланысты емес қызметкерлердің қауіпті аумақтан шығуы және эвакуация жоспарымен белгіленген жиналу орнына бағытталу;

5) газдануға тұрақты бақылау жүргізу.

Жұмыстың жауапты жетекшісі немесе атқарушы дабыл сигналын және хабарлауды белгіленген тәртіппен жүргізеді.

АЖЖ бойынша бірінші кезектегі шараларды орындағаннан кейін аварияларды жою жөніндегі әрі қарай жасалатын жұмыстар объектілер жұмыскерлерін қатыстыра отырып, авариялық құтқару қызметінің жоспары бойынша жүргізіледі.

838. Газ қауіпті объектілер жұмыс істейтін мердігерлік ұйымдардың персоналы жұмыс орны мен түрі ескеріле отырып, ұйым персоналы үшін белгіленген оқудан өткізіледі және білімдері тексеріледі, әрі жеке газ сигнал берушілер, ЖҚҚ, ТО ЖҚҚ, ҰҚҚ пайдаланады.

839. ЖҚҚ, ТО ЖҚҚ, ҰҚҚ, газ сигнал берушілер саны мен типтері әрбір объектілерде жұмыс ерекшелігі және қызметкерлерді арнайы киімдермен, арнайы аяқ-киімдермен және басқа қорғаныс құралдарымен қамтамасыз ету нормалары ескеріле отырып, жобада анықталады.

Санитарлық-қорғаныс аумақтары шегіндегі құрылыс және басқа ұйымдардың қызметкерлерін ұжымдық және жеке қорғау құралдары және қауіпті жағдайда қамтамасыз ету тәртібі бірлескен іс -әрекеттер жоспарында анықталады.

840. Қызмет көрсетуші тұлғалар оқшаулаушы тыныс алу аппараттарын күкірт бөлінуі мүмкін жағдайда жұмыс орындау технологиясы қарастырылған операцияларды орындау кезінде, АЖЖ және технологиялық регламенттерге сәйкес авариялық жағдайлар болғанда, алғашқы қимылдарды орындау кезінде қолданады.

841. Тыныс алу аппараттары қызметкер мөлшеріне қарай анықталады. Әрбір аппаратқа формуляры бар паспорт салынады және қызметкердің аты-жөні, тегі көрсетілген этикетка тіркеледі. Паспортта тыныс алу аппаратының дұрыс жұмыс істеуі және сынау мерзімі туралы жазулар жүргізіледі.

842. Газ қорғаныс құралдары аттестацияланған ұйымдарда дайындаушының техникалық құжаттарына сәйкес тексеріледі.

843. Жұмыс орындарында ЖҚҚ, ТО ЖҚҚ, ҰҚҚ, газ сигнал берушілерді тексеру жөніндегі дайындаушының техникалық құжаттары болады.

844. Газ қауіпті объектілерде газ қорғану құралдарының резервтік қоры, саны және типтері жұмыс істеушілердің саны, орындалатын жұмыстар ерекшелігіне қарай анықталады.

845. Резервті құралдар тізімін ұйым әзірлейді және авариялық-құтқару қызметімен келісіледі,

846. Өнеркәсіп қауіпсіздігі ережелері талаптарының орындалуын бақылау өндірістік бақылау туралы ережеге сәйкес ерекше жағдайларды ескере отырып іске асырылады.

847. Күкіртсутегі бар қауіпті объектілер персоналын оқыту бағдарламасы:

1) күкіртсутегінің және басқа зиянды заттардың қасиеттері мен адам организміне әсері;

2) ЖҚҚ, ТО ЖҚҚ, ҰҚҚ мақсаты, құрылғысы, пайдалану ережелері;

3) қауіпсіздік белгілері, сигнал беру түстері, авариялық хабарлау сигнал берулер;

4) жұмыс аумағы ауасын бақылау тәртібі, әдістері мен құралдары;

5) ЖҚҚ, ТО ЖҚҚ, ҰҚҚ пайдалану арқылы қауіпсіз шаралар мен жұмыс әдістері;

6) қауіпсіздік шаралары мен мүмкін авариялық жағдайларды әеркет ету тәртібі;

7) зардап шегушілерге дәрігерге дейінгі көмек көрсету әдістері мен құралдары;

8) АЖЖ құрамы, өндірістік бақылау және хабарлау жүйесі қарастырылады.

849. Жұмыс аумағына күкіртсутегінің бөлінуі мүмкін құрылғыларда, ғимараттарды және өнеркәсіп алаңдарында (бұрғылау құрылғысы, өндіру ұңғымалары, мұнай және газ деңгейін өлшеу жөніндегі құрылғылар, кәсіби манифольдалар, мұнай және газ дайындау құрылғылары және басқалар) ауа ортасын тұрақты бақылау автоматты, стационарлы газ сигнал берушілермен және күкіртсутегінің қауіпті концентрациясының сигнал беруімен, күкіртсутегі жиналу орындарында тасымалданатын газ сигнал берушілермен және газ анализаторлармен осы Талаптың 14-қосымшасына сәйкес іске асырылады.

850. Стационарлы газ сигнал берушілер датчиктерін орналастыру орындары газ тығыздығы, қолданылатын қондырғылар параметрлері, оның орналасуы және жеткізіп берушілер ұсынымдары ескеріле отырып, кен орындарын орналастыру жобасында анықталады.

Бұрғылау құрылғыларында датчиктер бірінші науа жүйесінде роторда, вибро илегіште сорғыш ғимаратында (2 дана), қабылдау ыдыстарында (2 дана) және персонал демалатын ғимаратта орналастырылады.

851. Стационарлық газ анализаторлардың диспетчер пунктіне (басқару пульті) шығатын дыбыс және жарық сигналы болады, датчиктер орналасатын орындарда монтаждау алдында және белгіленген мерзімде пайдалану процессінде мемлекеттік тексерістен өткізіледі.

852. Кәсіби аумақтардағы ауа ортасын бақылау диспетчер пунктке, АҚҚ шығарыла отырып автоматты жүргізіледі.

853. Объектілерде күкіртсутегі концентрациясы тасымалданатын газ сигнал берушілермен немесе газ анализаторлармен өлшеуді ұйымның жетекшісі бекіткен кестеге сәйкес оқытылған персонал, ал авариялық жағдайда АҚҚ жүргізеді. Өлшеулер нәтижелері осы Талаптың 15-қосымшасына сәйкес «Ауа ортасын бақылау журналына» жазылады.

854. Автоматты бақылаумен қатар, қызмет көрсету персоналы тасымалданатын газ анализаторлармен ауа ортасын бақылауды жүргізеді:

1) зиянды заттары бар газдар мен сұйықтар қайта айдалатын ғимараттарда - әрбір төрт сағат сайын;

2) зиянды заттар бөлінуі және жиналуы мүмкін ғимараттарда, бөлінуі және жиналуы мүмкін орындардағы сыртқы құрылғыларда – ауысымда бір реттен жиі емес;

3) бөліну көздері болмайтын, бірақта сырттан зиянды заттар түсуі мүмкін ғимараттарда – тәулігіне бір реттен жиі емес;

4) стационарлық газ сигнал берушілерді орналастыру қажеттілігі жоқ қызмет көрсету персоналы тұрақты болатын орындарда – ауысымда екі реттен жиі емес;

5) мерзімді қызмет көрсетілетін орындарда – жұмыс алдында және жұмыс процессінде;

6) резервуарлық паркте, резервуарлардың әрбір каресінің ортасында, бекіту маңында одан резервуардың осьтік желілерінен жел жағынан 5-10 м қашықтықта – ауысымда бір реттен кем емес;

7) газдалған аумақтағы авариялық жұмыстар кезінде – 30 минутта бір реттен жиі емес.

АЖЖ сәйкес авариялық жағдайды жойғаннан кейін зиянды заттардың, күкіртсутегінің жиналуы мүмкін орындарда ауаның қосымша талдауы жүргізіледі.

855. Елді-мекендердегі ауа ортасын бақылау стационарлық нүктелерде және жылжымалы зертханаларда ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен кестеге сәйкес іске асырылады.

Талдау нәтижелері:

1) анализдерді тіркеу журналында;

2) сынама алу картасында (сынамаларды алу мәліметтері, орны, процесі, жел бағыты мен күші, метерологиялық жағдайлар мен басқалар) жазылады.

Егер жойылатын ұңғымалардың пайдалану колоннасы түсірілмесе, онда соңғы аралық колоннаның башмагында биіктігі 10 м кем емес цемент көпір орнатылады.

857. Ұңғымаға түсірілген соңғы колоннада түйістіру құрылғысы болған жағдайда (пайдалану немесе аралық) секциялар қиылысуы интервалында түйісу орнынан 50 м төмен және жоғары цемент көпір орналастырылады.

858. Цемент көпірін әрбір орнатуы алдында ұңғымалар бейтараптаушымен өңделген тығыздығы күкіртсутегі бар қабатты ашу кезінде ерітіндінің тиісті тығыздығына сәйкес келетін бұрғылау ерітіндісімен толтырылады.

859. Көпірлер орнатуға арналған тампонажды материалдар тот басуға төзімді және күкіртсутегі қабаттар интервалындағы орама колонналарды цементтеуге арналған ұңғымалар құрылысының техникалық жобасында қарастырылған талаптарға сәйкес келеді.

860. Цемент көпірлердің болуы және мықтылығы бұрғылау құралын түсіру және тиеумен тексеріледі. Жүктеме шамасы қолданылатын цементке арналған рұқсат етілетін қысым ескеріле отырып белгіленеді.

861. Ұңғыма сағалары тарату жұмыстары аяқталғаннан кейін колонна басымен және тот басу – төзімді орындаудағы жоғары қысымды ысырмамен, трубалық және колонна аралық кеңістіктегі қысымды бақылауға арналған арналармен жабдықталады. Ұңғымалар сағалары маңында 2 х 2 мөлшердегі қоршауы бар алаңдар жабдықталады. Қоршауларда, ұңғымалар нөмірі, бұрғылау, аяқталу мерзімі, күкіртсутегі болуы мүмкіндігі туралы ескертетін «Қауіпті, күкіртсутегі» жазуы ілінеді.

862. Жою жұмыстарын жүргізгеннен кейін бір айдан соң, алты айдан соң және әрі қарай жылына бір реттен жиі емес мерзімділікпен кейін трубалық және колонна аралық кеңістіктегі қысым, ұңғымалар сағасы маңындағы және жақын орналасқан төменгі орындарда ауада күкіртсутегі болуы бақылауға алынады. Өлшеулер нәтижелері тиісті актілермен рәсімделеді.

863. Ұңғымалар сағаларында қысым пайда болған уақытта жоспар бойынша қосымша оқшаулау жұмыстары жүргізіледі.

864. Консервациялау кезінде ұңғымалар бейтараптаушымен өңделген ерітінділермен толтырылады. Перфорация интервалында биіктігі 100 м кем емес цемент көпірі орналастырылады. Лифтілі колонна цемент көпірінің үстіне 50 м кем емес көтеріледі немесе ұңғымадан шығарылады.

Цемент көпірі орналастырылғаннан кейін трубалық және трубадан тыс ұңғымалар кеңістіктері бейтараптаумен өңделген ерітіндімен толтырылады.

865. Консервирленетін ұңғымалардың арматуралар ысырмаларының штурвалдары алынады, шеткі фланцтер бітегіштермен жабдықталады, манометрлер анықталады және патрубкалар герметизирленеді.

866. Консервирленген ұңғыманың сағалары осы Талапқа сәйкес қоршалады.
20-бөлім. Ұңғымаларды бұрғылау және бекіту
867. Бұрғылау Талапқа сәйкес әзірленген берілген ұңғымалар құрылысына арналған техникалық жобасы болғанда жүргізіледі.

868. Ұңғымаларды бұрғылау процесінде оның геологиялық сипатын, су, мұнай және газ деңгейжиектері, барлық стратиграфикалық деңгейжиектер бойынша қабат және соңғы қысымдарды нақтылау жөніндегі зерттеулер жүргізіледі.

869. Флюид, күкіртсутегі болатын қабаттарды ашу алдында (қабатқа дейін және ашудың барлық мерзіміне 50-100 м артық) және ашудың барлық мерзіміне:

1) геологиялық-техникалық бақылау (әрі қарай-ГТБ) орнатылады;

2) бұрғылау аумағының маңында (кіре-беріс жолдарында, бұрғылау және басқа аумаққа өту орындарда) қауіпсіздік белгілер орнатылады;

3) жұмыс аумағындағы ауада күкіртсутегі болуын бақылау құралдарының дұрыс жұмыс істеуі, ЖҚҚ болуы және дұрыс жұмыс істеу тексеріледі;

4) бұрғылау ерітіндісі бейтараптаумен өңделеді;

5) персоналдың АЖЖ білуі және ЖҚҚ қолдана алуы, дәрігерге дейінгі көмек көрсету алуын тексеру нұсқаулық беру журналында тіркеле отырып жүргізіледі;

6) ұңғыманың екі көлемінен кем емес мөлшердегі бұрғылау ерітіндісімен өңдеу үшін жеткілікті нейтралдайтын күкіртсутегінің материалдары мен химиялық реагенттерінің бұрғылау қорымен қамтамасыз етіледі;

7) АҚҚ өкілдерінің эвакуациялауға арналған көлігінің тәуліктік кезекшілігі ұйымдастырылады;

8) бұрғылауда және цементтеу аппаратының жұмысқа тұрақты дайындығы қамтамасыз етіледі;

9) авариялық жағдайда қызметкерлердің қауіпті аумақтан шығу маршруттары анықталады;

10) цементтік көпір орналастыруға жеткілікті мөлшердегі цемент бұрғылау қоры қамтамасыз етіледі. Цементтің ұстау және мықтылық мерзіміне сынау 10 күнде бір реттен жиі емес.

870. Күкіртсутегі бар қабаттарды ашу бұрғылау мен персоналдың ашуға дайындығы тексерілгеннен және орнатылғаннан кейін, мұнай және газдың (ашық фонтан) авариялық тасталуы жағдайында газдануы мүмкін аумақта да жұмыс істеушілерді, тұрғындарды қорғау жөніндегі шаралардың орындалуын бақылау тұлғасының жетекшілігімен тексергеннен кейін жүргізіледі.

Тексеріс ұйымының техникалық жетекшісі төрағалық етуімен ұйымның бұрғылау комиссиясымен іске асырылады. Тексеріс нәтижелері актімен рәсімделеді.

871. Күкіртсутегі бар қабаттарды бұрғылау кезінде осы Талаптың 16-қосымшасына сәйкес қолданыстағы әдістердің бірімен бұрғылау ерітіндісіндегі күкіртсутегі және сульфидтердің болуы бақылауға алынады. Олар анықталған жағдайда бұрғылау ерітіндісі бейтараптаумен өңделеді.

872. 878-тармаққа сәйкес келетін кен орындары объектілерінде өнімділік деңгейжиектерін бұрғылау тот басу төзімділік орындаудағы шар бұрандалы турба үстінен және астынан орнатыла отырып жүргізіледі.

873. Бұрғылау көпірлерінде диаметр және мықтылық сипаттары бойынша бұрғылау колоннасының жоғары секциясына сәйкес келетін престеуші трубалар болады. Трубалар ашық қалыптағы шар бұрандасымен, бұрғылау немесе орама колоннасының өткізгішімен жабдықталады және сары түске боялады. Тастауға қарсы қондырғының манифольдалы желісіне трапты – факельді құрылғы қосылады.

874. Газ пайда болуларын ерте анықтау мақсатында:

1) циркуляция болмаған жағдайда ұңғымалардағы жуу сұйығы деңгейінің;

2) бұрғылаудың механикалық жылдамдығының және қысымды желідегі қысымның;

3) қабылдау ыдыстарындағы ерітінді деңгейінің және науалардағы бұрғылау ерітіндісінің жылдамдығының;

4) ертіндідегі газ болуының, бұрғылау ерітіндісіндегі сульфидтердің болуың тығыздығының өзгерістеріне бақылау жүргізіледі.

875. Мұнай газ пайда болулары кезінде ұңғымалар сағалары герметизацияланады және әрі қарай жұмыстар АЖЖ сәйкес жүргізіледі.

876. Өнімділік қабатты ашу әмбебап және біреуі кесетін плашкалы болып келетін, үш плашты превентор болғанда жүргізіледі. Превенторлы құрылғыны байлау сызбасы өкілетті органның аумақтық бөлімшесімен және АҚҚ келісілген.

877. Өнімділік қабатты бұрғылау және игеру кезінде қандай-да бір эксперименталды және тәжірибелік жұмыстар АҚҚ келісілген және ұйымның техникалық жетекшісімен бекітілген бағдарлама бойынша жүргізіледі.

878. Ұңғымаларды сынау кезінде аумаққа бөтен адамдардың және көлік құралдарының кіру мүмкіндігін болдырмайтын бақылау – жіберу пункті орналастырылады.

879. Керн қабылдауыштан кернды шығару алдында осы жұмыспен байланыссыз персонал қабылдау көпірінен шығарылады.

880. Кернді шығару және өңдеумен айналысатын персонал оқшаулаушы газға қарсы құралдарымен және резина қолқаптармен жабдықталады.

881. Керн үлгілері күкіртсутегіне төзімді материалдардан жасалған герметикалық контейнерлерге салынады.

882. Керн қоймасы стационарлық газ сигнал берушілермен және желдеткіш жүйесімен жабдықталады.


21-бөлім. Мұнай және газ ұңғымаларын жер асты жөндеу

1-бөлімше. Дайындау және мұнара монтаждау жұмыстары
883. Ұңғымаларды жер асты жөндеуге беру және оларды жер асты жөндеуден кейін қабылдау актімен рәсімделеді.

884. Ұңғымалардың әрбір жер асты жөндеуіне ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен жұмыстарды ұйымдастыру жоспары (әрі қарай-ЖҰЖ) әзірленеді. Қажет болған жағдайда, мұнай газ су пайда болу қауіптілігі туындаған жағдайда немесе ашық фонтандар кезінде, күкіртсутегі қабатты флюиді болғанда авариялық құтқару фонтанға қарсы қызметімен келісіледі.

ЖҰЖ енгізіледі:

1) ұңғымалар конструкциясы туралы және орама колонналарды цементтеу туралы мәліметтер;

2) жер асты және жер үсті қондырғылар сипаттары;

3) ұңғымалар пайдаланудың қысқаша сипаттамасы, ағымдағы қабатты қысым мен температура, қабатты қысымды өлшеудің соңғы күні және оның шамасы;

4) ұңғымалар жұмысының күтілетін технологиялық көрсеткіштері, жөндеуден кейінгі ұңғымалар;

5) жұмысты қауіпсіз өндіру жағдайлары, өнеркәсіп, өрт және пайдалану қауіпсіздігі, еңбек және қоршаған ортаны қорғау, мұнай газ су пайда болуының алдын алу және ашық фонтандар жөніндегі шаралар;

6) көтергіш құрылғыны, сағалық және тастауға қарсы қондырғыларды орналастыру сызбасы, ұңғымалардағы жұмыс алаңының құралдары мен жарақтандырылуы;

7) бітеу және цементтеуге қажетті сұйық көлемі мен тығыздығы;

8) жуу сұйықтарын өңдеу және дегазациялауға арналған құралдар.

885. ЖҰЖ мұнай және газ ұңғымаларын жер асты жөндеу кезінде ұңғымалар ерекшеліктеріне (құрылықта, теңізде, мұнай. Газ және осыған ұқсастардағы токсикалық компоненттер) байланысты өрт сөндіру, байланыс, қауіпті және зиянды өндірістік факторларды бақылау құралдары, санитарлық-гигиеналық жағдайлар, электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету ұңғымалар сағаларының қондырғылары, токсикалық компоненттерді (күкіртсутегі, көміртегінің екі тотығы және басқалар) белгілей отырып, қауіпті аумақтар, жарылыс-өрт қауіпсіздігі шарттары, санитарлық-қорғаныс аумақтары қарастырылады.

Сыртқы ауа температурасы, ПРС тоқтатылатын немесе жұмыста үзілістер ұйымдастырылатын осы климаттық аудандағы жел бағытының шектік мәндері.

ЖҰЖ ұңғымалар ерекшелігіне сәйкес келетін әдіс бойынша ұңғымаларды бітеу есептері қоса тіркеледі. Жер асты жөндеу жұмыстарын жүргізу алдында персонал ЖҰЖ қол қойып таныстырылады.

886. Жұмысты тікелей орындаушылармен тіркеу журналдарына жаза отырып, техника және фонтанға қарсы қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулықтар жүргізіледі.

887. Жөндеу жүргізу алдында қондырғыларды қарау және қондырғылар жинағының, құралдар мен құрал-жабдықтардың дұрыс жұмыс істеуін тексеру, тиеу, тасымалдау, түсіру және оны ұңғымалар сағасына орналастыру, мұнараларды (мачта), көпірлер, стеллаждар, жұмыс алаңдары, көпірлерде тасымалдау және трубалар стеллаждары, штанг, сорғыш орналастыру, арқандарды және кронблоктарды қарау, тальді механизмдерді жарақтандыру және оның элементтерін майлау, мұнаралар жағдайын тексеру, тартпаларды бекіту, баспалдақтарды, едендерді, көпірлерді, стеллаждардың жағдайын алдын ала тексеру жүргізіледі.

Ұңғымаларды жөндеу технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

2-бөлімше. Көтергіш агрегат
888. Көтергіш агрегаттың, мачтаның мұнараның жүк көтерімділігі, рұқсат етілетін желдің жүктемесі жөндеу процесінде күтілетін максималды жүктемеге сәйкес келеді.

Ұңғымаларды жөндеуге арналған құрылғылар, агрегаттар, қондырғыларды (әрі қарай-құрылғылар) тасымалдау және құрылыс-монтаждау жұмыстары келесі шарттар орындалған жағдайда жүргізіледі:

1) белгіленген тәртіппен бекітілген жұмысты ұйымдастыру жоспарының болуы;

2) құрылғылардың қозғалу трассасының дайындығын тексеру және электр желілерінің, темір жол қатынасының, трубақұбырлардың, басқа да коммуинкациялардың және мұнай газ өндіру объектілерінің инфрақұрылымдар объектілерінің қиылысу шарттарының тиісті ұйымдармен келісімінің болуы;

3) жауапты тұлғаларды ( мердігерлер, қосалқы мердігерлер) олардың қауіпсіздік талаптарын орындау жөніндегі функцияларын көрсете отырып тағайындау.

Ұңғымалардағы құрылғылар мен қондырғыларды жылжыту белгіленген тәртіппен тағайындалған бақылау тұлғасының жетекшілігімен жүргізіледі.

Жұмысты ұйымдастыру жоспарында көрсетілетін көрінушілік пен қауіпсіздікті шектейтін қолайсыз метеорологиялық жағдайларда қондырғыларды тасымалдауға және монтаждауға жол берілмейді.

Құрылғылар, қондырғылар, қосалқы объектілердің орналасуы бекітілген сызбаға сәйкес келеді. Персоналға арналған ғимарат ұңғымалар сағасынан қауіпсіз аумақта мачта (мұнара) биіктігінен плюс 10 м кем емес қашықтықта орналастырылады.

Жер асты және жер үсті коммуникацияларын орналастыру сызбасын ұйым-тапсырыс берушінің маркшейдерлік қызметі бекітеді және орындаушыға дайындау және жөндеу жұмыстары басталғанға дейін беріледі.

889. ПРС алдында ұңғымалар сағасында мұнарадан жөндеу кезінде мөлшері 4 х 6 м және мачтамен жөндеу кезінде мөлшері 3 х 4 м жұмыс алаңы орналастырылады.

890. Алаңдарға қойылатын талаптар:

1) алаң еденін қалыңдығы 4 мм кем емес рифленген, қималанған немесе дәнекерленген металл табақтардан дайындайды;

2) алаң еденінің сенімді тіреуі және көтергіш агрегатқа бекітуге арналған құралдары болады;

3) алаңның ұңғымалар сағаларына төгілетін сұйықтарды жинау мен төгуге арналған ыдысымен құрылғысы болады;

4) алаң желдің басым бағыты ескеріле отырып, ұңғымаларға қатысты жел жағынан орналастырылады;

5) жұмыс алаңы көпірлермен және стеллаждармен жабдықталады.

Көпірлер ені 1 м кем емес. Жер бетінен көпірлер биіктігі 0,5 м олардың түсетін орындар жасалады.

Стеллаждар ұштары ілініп тұрмайтындай трубалар мен штангілер салу мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

891. Агрегаттың жұмыс алаңының биіктігі превенторларды ұңғымалар сағасына орналастыруға мүмкіндік береді.

892. ПРС арналған жылжымалы агрегаттар жұмыс алаңында зауыт-дайындаушының нұсқаулықтарына сәйкес орнатылады. Агрегаттар қондырғылары жарылыстан қорғану орындауында қолданылады.

893. ПРС арналған агрегат:

1) бақылау-өлшеу құралдарымен соның ішінде салмақ индикаторымен, жабдықталған, түсіру-көтеру операцияларының басқару пультімен;

2) көрінетін орында ілінген металл тақтайшасы бар мачтамен (мұнарамен). Тақтайшада дайындалу күні, зауыт-дайындаушы, құрылғының зауыт нөмірі, мачтаның жүк көтергіштігі (номинальды), мачтаның техникалық жағдайы келесі тексерудің мерзімі көрсетіледі.

Мачталар (мұнара) болат арқаннан жасалған бекітуге арналған құрылғымен жабдықталады. Тартпаларды бекіту күні, диаметрі және орны агрегат паспортында анықталады;

3) шығырмен;

шығырды басқару сызбасында:

жүк көтергіштікті шектеуші;

шығыр барабанының (бальдік блокты қарсы итергіш) қозғалысын блокировкалау арқылы тальдік блокты көтеру биіктігін автоматты шектеуші;

тежеуіш жүйесі қарастырылады;

4) шассиді көлденең жағдайға орналастыруға мүмкіндік беретін дистанционды басқару;

5) тальдік блокты фиксациялауға және мачтаны қозғау кезінде зақымданудан қорғауға арналған құрылғы;

6) гидроқондырғы элементтерінің істен шыққан уақытында қауіпсіздікті қамтамасыз ететін дистанционды басқару;

7) іштен жану двигательдерінің ұшқын сөндіргіштерімен және двигательге (ауа жинағыш) ауа кіруінің шұғыл жабу кезінде тосқауылдар;

8) двигательді авариялық ажырату құрылғысы;

9) жарықтандырумен жабдықталады.

Жарықтандыру ротордың 100 - лк, шығырдың – 75 лк, тальдік блок – 30 лк, қабылдау көпірлер -10 лк жарықтандырылуын қамтамасыз ететін жарылыс қауіпсіз орындауда орындалады.

Жұмыс орындары мен жөнделетін ұңғымалардың аумақтарын жарықтандыру санитарлық нормалар мен өнеркәсіп қауіпсіздігі ережелеріне сәйкес келеді.

Әуе және кабельді электр желілер, трансформаторлар және тарату құрылғылары, электр құрылғылармен және қондырғылар, диэлектрикалық құралдар электр қауіпсіздігі талаптарына сәйкес келеді. Кабельдер жер асты салу орындары қауіпті аумақтар шекарасында, жолдар мен басқа коммуникациялар қиылыстарында қауіпсіздік белгілермен орналастыралады.

Электр желілерінің, мұнай газ су құбырлары және жарылыс өрт қауіпті объектілердің қауіпті аумақтарында жұмыстар ұңғымалар жөндеу жөніндегі жауапты жетекші берген наряд-рұқсат беру бойынша жүргізіледі.

Электр энергиясын берумен, электр қондырғыларын пайдаланумен байланысты құрылғылар мен жер үсті қондырғылардың өнеркәсіп қауіпсіздігі ережелеріне сәйкес жерге қосулары мен найзағайдан қорғануы болады.

Құрылғыда жұмыс жүргізетін персоналдың өнеркәсіп қауіпсіздігі ережелеріне сәйкес біліктілігі мен рұқсаты болады.

Ұңғымада журнал мен наряд-рұқсат беруде тіркей отырып, қауіпті аумақта орналасқан өлшеу құралы мен ұңғымалардан бітегіштер қою арқылы мұнай газ құбырларының артық қысымын ажырату және алудан кейін жұмыстардың топтық алаңдарындағы жұмыстар жүргізіледі. Ажырату орындарында ескерту жазулары мен қауіпсіздік белгілер орнатылады.

Электр сорғыштармен жабдықталған топтық алаңдардағы жұмыс істеу кезінде қауіпті аумақта орналасқан жабдықталған ұңғымалардың, электр кабельдері эстакадалардан (бағандардан) алынады және оқшаулаудың сақталуын және жұмыс істеуші персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін тыстармен жабылады.

Қауіпсіз аумақтағы ұңғыма құрылғылары мен жөндеу қондырғыларын монтаждаудан кейін іске қосылады;

10) ол бойынша жоғары жұмыскерлерді қауіпсіз көтеруге арналған құралдары бар және оның авариялық эвакуациялануына арналған құрылғылары бар баспалдақтармен;

11) механикалық құлыптары бар гидравликалық тіреу домкраттарымен және олардың астына фундаментті балкалармен;

12) платформаның әрбір жағынан бір есікті биіктігі 2,5 м жұмыс алаңының жабуымен және жұмыс алаңы жағынан екі жақты есікпен;

13) кранблокпен:

Кранблоктың осымша шығырдың диаметрі 13 мм болатын канат астында 1 ролигі болады, машина кілттері ілініу астында диаметрі 10 мм арқан астында екі ролик және гидравликалық кілтке арналған құралдары болады;

14) авариялық дыбыс және жарық сигнал беру (бір агрегатта сигнал берудің екі түрін қолдануға жол беріледі);

15) электрлі ауа құрғатудың пневможүйесімен;

16) кабел ролигін ілуге арналған агрегат мачтасындағы құралдармен;

17) құрал-жабдықтар жинағы бар трубаларды тікелей орнату құрылғысымен және диаметрі 60, 79, 89 мм сорғыш-компрессорлық трубалармен жұмыс істеуге арналған құралдармен;

18) трубалармен штангілерді бұрау және босату механизмдерімен, ұңғымалар жөндеу жұмыстарының қауіпсіздігін қамтамасыз ететін құралдармен;

19) ұңғымаларды жөндеуге арналған агрегеттарды жарақтандыру ретінде қолданылатын болат арқандар «Жүк көтергіш крандар құрылысы және қауіпсіз пайдалану ережелерінің» талаптарына сәйкес келеді және МСТ 3241 және МСТ 18899 сәйкес арқандарды дайындау – кәсіпорындарының сертификаты немесе сертификат көшірмесі болады.

Сертификаты жоқ арқандарды алу кезінде оларды көрсетілген стандарттарға сәйкес сынайды.

894. Тальдік арқанның мықтылық қорының коэффициенті (арқанның үзілу күшінің тальдік арқанның жүрісі ұшының тартылу күшіне қатынасы) екіден кем емес.

895. Арқан жағдайына бақылау жасалады. Бақылау қарауларының жиілігі жұмыс жағдайының сипатына байланысты және арқанның техникалық жағдайына сәйкес техникалық жетекші анықтайды.

896. ПРС арналған агрегаттар талдік жүйесін жарақтандыру үшін, бітіп кеткен арқандарды мұнаралар мен мачталарды көтеру, тартпаларды, жұмыскерлерді және көтеруге арналған жүк көтергіш арқандарда дайындау және оларды қорғаушы арқандар ретінде қолдануға жол берілмейді.

897. Тальдік арқандарды электр дәнекерлеу қолдана отырып пайдалануға жол берілмейді.

898. Мұнараларды, мачталарды монтаждау, демонтаждау, жөндеу түсіру көтеру операцияларын орындау тәуліктің жарық уақытында, жел жылдамдығы 15 м/с кем емес болғанда, қатты қар көшкіні, нөсер, көктайғақ, көрінуі 50 м артық кездегі тұман болмағанда орындалады.